Ειδικότερα, από 01/01/2017, επέρχονται ουσιαστικές αλλαγές στο ύψος και τον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών των προσώπων που, με βάση τις γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις του ΟΓΑ, υπάγονταν, μέχρι την έναρξη ισχύος του νέου ασφαλιστικού νόμου (ν. 4387/2016) ως αυτοαπασχολούμενοι στην ασφάλιση του κλάδου κύριας ασφάλισης αγροτών του ΟΓΑ ή θα υπάγονται σε αυτόν, μετά και την αυτοδίκαια ένταξή του στον ΕΦΚΑ.
Βάση υπολογισμού εισφοράς υπαγόμενων στην ασφάλιση του άρθρου 40
Η εισφορά καταβάλλεται επί του εισοδήματός, όπως αυτό καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο εισόδημα από την ασκούμενη αγροτική δραστηριότητα, καθώς και κάθε άλλη δραστηριότητα που υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΓΑ, κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Ως κατώτατο μηνιαίο ασφαλιστέο εισόδημα για τον υπολογισμό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς ορίζεται το ποσό που αναλογεί στο 70% του εκάστοτε προβλεπομένου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών. (586,08 Χ70% = 410,26 ευρώ). Ως ανώτατο όριο μηνιαίου ασφαλιστέου εισοδήματος για τον υπολογισμό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς αποτελεί το 10πλάσιο του ποσού που αντιστοιχεί στο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών (σήμερα 586,08 x 10 = 5860,80 ευρώ).
Στην περίπτωση οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης στην οποία απασχολείται ο/η σύζυγος και τα ενήλικα τέκνα, ως φορολογητέο εισόδημα του καθενός απ' αυτούς λαμβάνεται υπόψη το κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα, (δηλαδή 70% του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών, ήτοι σήμερα 410,26 ευρώ). Σε περίπτωση, όμως, που το ετήσιο φορολογητέο εισόδημα, (δηλαδή το συνολικό εισόδημα όλων των μελών της εκμετάλλευσης) είναι μεγαλύτερο από το γινόμενο του αριθμού των μελών της εκμετάλλευσης επί την ελάχιστη βάση υπολογισμού, αναγόμενη σε ετήσια βάση, (δηλαδή αριθμός μελών Χ το 70% του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών Χ 12), τότε η εισφορά ισούται για όλα τα μέλη της εκμετάλλευσης με το πηλίκο της διαίρεσης του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος διά του αριθμού των μελών.
Ποσοστό εισφοράς
Ορίζεται μηνιαία ασφαλιστική εισφορά ύψους 20% επί της ανωτέρω βάσης υπολογισμού από 01-01-2022. Μέχρι αυτήν την ημερομηνία, υφίσταται μεταβατικό στάδιο, ως εξής:
- Από 01-07-2015 έως και 31-12-2016, το ύψος της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς του κλάδου κύριας σύνταξης αυξάνεται κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες και διαμορφώνεται στο 10% επί των υφιστάμενων κατά τη δημοσίευση του νόμου ασφαλιστικών κατηγοριών.
- Από 01-01-2017 και εφεξής, οι υφιστάμενες ασφαλιστικές κατηγορίες καταργούνται και το ποσοστό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς υπολογίζεται πλέον ως ποσοστό επί του φορολογητέου εισοδήματος, αναγόμενο σε μηνιαία βάση, δηλαδή επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος από την ασκούμενη αγροτική δραστηριότητα, καθώς και κάθε άλλη δραστηριότητα που υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΓΑ κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος διά του 12.
- Από 01-01-2017 έως και 31-12-2017, το ποσοστό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς διαμορφώνεται σε 14% επί του φορολογητέου εισοδήματος.
- Από 01-01-2018 έως και 31-12-2018, το ανωτέρω ποσοστό διαμορφώνεται σε 16%.
- Από 01-01-2019 έως και 31-12-2019, το ανωτέρω ποσοστό διαμορφώνεται σε 18%.
- Από 01-01-2020 έως και 31-12-2020, το ανωτέρω ποσοστό διαμορφώνεται σε 19%.
- Από 01-01-2021 έως και 31-12-2021, το ανωτέρω ποσοστό διαμορφώνεται σε 19,5%.
- Από 01-01-2022 και εντεύθεν, το ανωτέρω ποσοστό διαμορφώνεται στο τελικό 20%.
Ασφαλιστικές εισφορές Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας (παρ. 10)
Όπως προβλέπεται στην παρ. 10 του άρθρου 40 του ν. 4387/2016, οι ασφαλισμένοι του ιδίου άρθρου στο Λογαριασμό Αγροτικής Εστίας του ΟΓΑ θα καταβάλουν, από 01-01-2017, εισφορά υπέρ του Λογαριασμού, καταργούμενης της κρατικής επιχορήγησης. Η εισφορά βαρύνει τον ασφαλισμένο και συνεισπράττεται με τις εισφορές για τον κλάδο κύριας σύνταξης και λοιπών παροχών του ΕΦΚΑ. Το ποσοστό της εισφοράς ορίζεται σε ποσοστό 0,25% επί του ασφαλιστέου εισοδήματος.
Εισφορά υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας του ΟΑΕΔ
Με τις ρυθμίσεις του άρθρου 44 παρ. 2 του ν.3986/2011, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 50 του ν.4144/2013, συστάθηκε στον ΟΑΕΔ ο Ειδικός Λογαριασμός Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξάρτητα Απασχολούμενων, για τη χρηματοδότηση του οποίου οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ και του ΕΤΑΑ (ελεύθεροι επαγγελματίες) καταβάλλουν μηνιαία εισφορά ύψους 10,00 ευρώ. Η ανωτέρω εισφορά εξακολουθεί να συνεισπράττεται και μετά την 01/01/2017 από τον ΕΦΚΑ με τις ασφαλιστικές εισφορές και να αποδίδεται στον ΟΑΕΔ.
Καταβολή μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών
Πέραν των προβλεπόμενων μειώσεων στις ασφαλιστικές εισφορές για τους ασφαλισμένους κάτω πενταετίας (προερχόμενους από τον ΟΑΕΕ και το ΕΤΑΑ), δικαίωμα καταβολής μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών προβλέπεται και στις εξής περιπτώσεις:
α) Όσοι ασφαλισμένοι συμπληρώνουν 40 χρόνια ασφάλισης, μπορούν, με αίτησή τους, να καταβάλουν μειωμένη κατά 50% ασφαλιστική εισφορά, παραιτούμενοι, όμως, από την προσαύξηση της σύνταξής τους για τα επόμενα έτη ασφάλισης (αφορά ασφαλισμένους προερχόμενους από τον ΟΑΕΕ και το ΕΤΑΑ).
β) Καταβολή μειωμένων κατά 50% ασφαλιστικών εισφορών για γυναίκες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 141 παρ. 2 του ν. 3655/2008 κατά το πρώτο δωδεκάμηνο απασχόλησης που ακολουθεί τον μήνα του τοκετού. Η ανωτέρω μείωση αφορά και γυναίκες προερχόμενες από τον ΟΓΑ και, ως εκ τούτου, καταργούνται οι ειδικές ρυθμίσεις του άρθρου 2 παρ. 7 του ν.3227/2004.
Εφαρμογή των ρυθμίσεων του άρθρου 39 του ν. 4387/2016 από 01/01/2017
Όπως προαναφέρθηκε, βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών από 01/01/2017 αποτελεί το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος. Συνεπώς, για τις ασφαλιστικές εισφορές του 2017 λαμβάνεται το εισόδημα που αποκτήθηκε από τον ασφαλισμένο κατά το έτος 2016. Έως ότου καταστεί ευχερής η έγκαιρη χρήση των εισοδημάτων του προηγούμενου φορολογικού έτους, η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών προκύπτει από το πιο πρόσφατο εκκαθαρισμένο φορολογικό έτος.
Με τις διατάξεις του άρθρου 59 του ν. 4445/2016, δίνεται η δυνατότητα στους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες να προχωρήσουν από 01/01/2017 σε μερική καταβολή του ποσού των ασφαλιστικών τους εισφορών. Το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών των ανωτέρω προσώπων που δεν καταβάλλεται, βάσει των άρθρων 39 και 40 του ν. 4387/2016, κατά τον χρόνο λήξης της προθεσμίας πληρωμής των μηνιαίων ασφαλιστικών εισφορών, επιβαρύνεται με τις νόμιμες προσαυξήσεις και τόκους. Σε περίπτωση που κατά τον χρόνο λήξης της προθεσμίας πληρωμής των μηνιαίων ασφαλιστικών εισφορών καταβληθεί ποσό μεγαλύτερο από το ποσό που απαιτείται, το επιπλέον ποσό μεταφέρεται ως πιστωμένο και συμψηφίζεται με τις ασφαλιστικές εισφορές του επόμενου χρονικού διαστήματος.
Στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 40 υπάγονται οι αυτοτελώς απασχολούμενοι στην αγροτική οικονομία, για τους οποίους, βάσει των γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων του ΟΓΑ, όπως ίσχυαν, μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016, προκύπτει υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση.
Ειδικότερα, υπάγονται:
- Οι αγρότες, κτηνοτρόφοι, πτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι, αλιείς, κ.λπ.
- Όσοι, σύμφωνα με τις γενικές ή ειδικές καταστατικές διατάξεις του ΟΓΑ, όπως ίσχυαν, μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016, υπάγονταν ή θα υπάγονται στην ασφάλιση του ΟΓΑ με εισοδηματικά ή πληθυσμιακά κριτήρια.
- Οι κατά κύριο επάγγελμα τουλάχιστον για μία πενταετία αγρότες, όπως ορίζονται από το μητρώο αγροτών, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που εντάσσονται σε επιδοτούμενα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης νέων γεωργών, που εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά συστήματα συνολικής ισχύος μέχρι 100kw.
- Οι απασχολούμενοι στην αγροτική οικονομία, πρώην ασφαλισμένοι του ΟΓΑ που έχουν ενταχθεί στα επενδυτικά προγράμματα για την αγροτική ανάπτυξη, όπως αυτά του αγροτουρισμού και της αγροβιοτεχνίας, στο πλαίσιο κανονισμών της ΕΕ και χρηματοδοτούνται γι' αυτόν τον σκοπό.
- Οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και αγρότισσες που είναι παράλληλα και μέλη αγροτικών συνεταιρισμών, καθώς και οι αγρεργάτες που απασχολούνται σε παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και ως λιανοπωλητές σε λαϊκές αγορές.
- Ο/η σύζυγος και τα ενήλικα τέκνα οικογένειας, σε περίπτωση οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης. Επίσης, τα μέλη οικογενειών αλιέων, κατόχων αλιευτικού σκάφους.
- Οι μοναχοί/ές που απασχολούνται σε αγροτικές εργασίες, οι οποίοι έχουν υπαχθεί ή θα υπαχθούν προαιρετικά στην ασφάλιση.
- Οι ασφαλισμένοι οι οποίοι, σύμφωνα με τις γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, όπως ίσχυαν, μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016, υπάγονταν ή θα υπάγονται στον κλάδο κύριας ασφάλισης αγροτών του ΟΓΑ και οι οποίοι απασχολούνται εποχικά για χρονικό διάστημα, μέχρι 150 ημέρες, ετησίως, σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, οι οποίες μεταποιούν, τυποποιούν και διακινούν προϊόντα εδάφους, κτηνοτροφίας, αλιείας, δασοπονίας, θηραματοπονίας και κάθε είδους εκτροφών, οι οποίοι συνεχίζουν να ασφαλίζονται ως αυτοτελώς απασχολούμενοι αγρότες για τη συγκεκριμένη απασχόλησή τους, εξαιρούμενοι της ασφάλισής τους ως μισθωτοί.
- Όσοι έχουν παύσει τη γεωργική δραστηριότητά τους κατ' εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1096/88 του Συμβουλίου της 25ης Απριλίου 1988 σχετικά με την καθιέρωση κοινοτικού καθεστώτος για την ενθάρρυνση της παύσης γεωργικής δραστηριότητας, όπου οι εντασσόμενοι σε αυτό το μέτρο αγρότες και οι σύζυγοί τους συνεχίζουν και μετά τη λήξη του μέτρου και μέχρι τη συμπλήρωση και του 67ου έτους της ηλικίας τους να λογίζονται ως ενεργοί αγρότες σε ό,τι αφορά τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή τους. Επισημαίνεται ότι τα ανωτέρω ισχύουν ακόμα και σε περίπτωση που το μέτρο λήξει, πριν τη συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας των εντασσόμενων σε αυτό.
Στο άρθρο 40 δεν εντάσσονται:
- Οι ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων των παρ. 1 και 2 του άρθρου 2 του ν.2160/1993 και του ΠΔ.33/1979, όπως ισχύουν και γενικά όλων των κύριων και μη κύριων καταλυμάτων με σήμα λειτουργίας του ΕΟΤ, δυναμικότητας έως και πέντε δωματίων, σε ολόκληρη την Επικράτεια, καθώς και τουριστικών καταλυμάτων από έξι έως 10 δωματίων, που είναι παράλληλα εγγεγραμμένοι στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων με βάση τα οριζόμενα στο άρθρο 58 του ν.4144/2013.
Αυτά τα πρόσωπα, λόγω της εξαίρεσής τους από την ασφάλιση στον ΟΓΑ, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 1 του ν.4425/2016, υπάγονται από 01-01-2017 στα προβλεπόμενα στο άρθρο 39 του ν. 4387/2016.
- Οι μισθωτοί-ανειδίκευτοι εργάτες, μετακλητοί πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι υπήχθησαν στην ασφάλιση του ΟΓΑ από 01-01-2004. Αυτά τα πρόσωπα, από 01-01-2017, καταβάλλουν μηνιαία ασφαλιστική εισφορά για τον κλάδο σύνταξης ως μισθωτοί, εφαρμοζομένων αναλόγως των σχετικών διατάξεων για τους ασφαλισμένους μισθωτούς που προέρχονται από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Το ποσοστό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς εργοδότη-ασφαλισμένου διαμορφώνεται ισόποσα και σταδιακά από 01-01-2017 και έως 31-12-2019, ώστε από 01-01-2020 να έχει διαμορφωθεί στο ύψος του άρθρου 38 του νόμου 4387/2016 που αφορά τις εισφορές των μισθωτών.
Κατηγορίες που εντάσσονται στην προαναφερόμενη περίπτωση:
Α) Μισθωτοί ανειδίκευτοι εργάτες: Εργάτες ζωϊκής παραγωγής (βουστάσια, χοιροτροφικές μονάδες, πτηνοτροφεία, εκτροφεία γουνοφόρων ζώων, εκμετάλλευση αιγοπροβάτων, κ.λπ.), εργάτες φυτικής παραγωγής: (Μανιτάρια, φύκια, κ.λπ.), αλιεργάτες, εργάτες ιχθυοκαλλιέργειας. Δύτες στον πρωτογενή αγροτικό τομέα, όπως ορίζεται με τις διατάξεις του άρθρου 52 του ν.3518/2006.
Β) Μετακλητοί πολίτες τρίτων χωρών: Πολίτες τρίτων χωρών που, σύμφωνα με τον ν. 4251/2014, προσκαλούνται από εργοδότες, με σκοπό την απασχόληση σε αγροτικές εργασίες για ορισμένο χρονικό διάστημα.
Καθορισμός λεπτομερειών με υπουργική απόφαση
Για ειδικότερα θέματα που αφορούν στους κανόνες προσδιορισμού της βάσης υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών ανά επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και στον τρόπο είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών, προβλέπεται η έκδοση σχετικών υπουργικών αποφάσεων. Τέλος, επισημαίνεται ότι τα ανωτέρω αφορούν περιπτώσεις άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας ή δραστηριοτήτων, για τις οποίες προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης σε έναν από τους εντασσόμενους στον ΕΦΚΑ φορείς. Για τις περιπτώσεις υποχρεωτικής ασφάλισης σε περισσότερους του ενός εντασσόμενους φορείς θα επακολουθήσουν νεότερες οδηγίες.
