Σε γενικές γραμμές καλούνται να πληρώσουν περισσότερα τέλη για να απολαμβάνουν λιγότερες και ποιοτικά υποβαθμισμένες υπηρεσίες, ενώ έργα χρήσιμα για τον τόπο παραπέμπονται στο αόριστο μέλλον. Χαρακτηριστικό είναι ότι σ’ έναν από τους τρεις δήμους που έχει υπαχθεί στο Μνημόνιο, στον Δήμο Σαλαμίνας, την πρώτη μνημονιακή χρονιά (2015) τα δημοτικά τέλη στην κατοικία αυξήθηκαν κατά 50% και τη δεύτερη (2016) κατά επιπλέον 30%!
Σε κάθε περίπτωση, είναι τόσο επώδυνα τα μέτρα και τόσο «βαρύ» το πολιτικό «φορτίο» για τη δημοτική αρχή, που η υπαγωγή στο πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης γίνεται όταν δεν υπάρχει άλλη επιλογή ή, με άλλα λόγια, όταν η μοναδική εναλλακτική είναι ο… «ξαφνικός θάνατος» (λουκέτο) του δήμου.
Τι σημαίνει όμως στην πράξη «χρεοκοπεί ένας δήμος»;
Σημαίνει ότι δεν μπορεί να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του, δηλαδή τα έσοδα να είναι ισόποσα με τα έξοδα, τον οποίο υποβάλλει για έγκριση στο Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας της Αυτοδιοίκησης και στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση (βάσει της κείμενης νομοθεσίας οι δήμοι πρέπει υποχρεωτικά να έχουν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό).
Μόλις το Παρατηρητήριο αντιληφθεί ότι ο υποβληθείς προϋπολογισμός είναι ελλειμματικός, τον επιστρέφει στον δήμο υποδεικνύοντας μια σειρά παρεμβάσεων (μείωση δαπανών, αύξηση εσόδων) ώστε να ισοσκελιστεί. Αν η δημοτική αρχή υιοθετήσει τα συγκεκριμένα μέτρα με αποτελεσματικό τρόπο και, άρα, καταφέρει να ισοσκελίσει έσοδα - έξοδα σε πραγματικούς όρους (όχι πλασματικά), τότε ο προϋπολογισμός εγκρίνεται.
Αν, όμως, παρά τα μέτρα ο προϋπολογισμός παραμένει ελλειμματικός, η δεύτερη επιλογή είναι να δοθεί στον δήμο το λεγόμενο «δάνειο ισοσκέλισης» από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ). Στελέχη της αυτοδιοίκησης επισημαίνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν χρειάζεται καν να εκταμιευθεί το ποσό του δανείου, αρκεί να εγγραφεί λογιστικά στον προϋπολογισμό ώστε αυτός να ισοσκελιστεί και να εγκριθεί. Βεβαίως, το δάνειο δεν χορηγείται χωρίς όρους, άρα και σ’ αυτήν την περίπτωση ο δήμος πρέπει να λάβει μέτρα περιορισμού των δαπανών και αύξησης των εσόδων. Ωστόσο, είναι ο δήμος αυτός που τα αποφασίζει, δηλαδή δεν του επιβάλλονται, αν και βεβαίως η φαρέτρα των μέτρων είναι συγκεκριμένη,.
Για να χορηγηθεί, όμως, το δάνειο ισοσκέλισης προβλέπεται από τη νομοθεσία η εξής προϋπόθεση: Οι τοκοχρεολυτικές δόσεις δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 50% των εσόδων από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) σε ετήσια βάση.
ΤΟΝ «ΕΠΝΙΞΑΝ» ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ
Αυτό ακριβώς συνέβη πριν λίγες ημέρες στον Δήμο Αχαρνών, τον τρίτο δήμο της χώρας που χρεοκόπησε μετά τη Σαλαμίνα και τον Δήμο Γόρτυνας στο Ηράκλειο Κρήτης: Δεν κατάφερε να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του για το 2016, που βεβαίως ακόμη δεν έχει εγκριθεί, για ποσό 10 εκατομμυρίων 270 χιλιάδων ευρώ, ενώ καθώς οι τοκοχρεολυτικές δόσεις υπερβαίνουν το 50% των ΚΑΠ, δεν επιτρέπεται από τον νόμο να λάβει δάνειο ισοσκέλισης από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Μάλιστα για να μειώσει το έλλειμμα στα 10,27 εκατ. η δημοτική αρχή Αχαρνών έλαβε μέτρα όπως δήλωσε ο δήμαρχος κ. Γιάννης Κασσαβός: μείωσε δραστικά τις δαπάνες, ενώ παράλληλα αναζητήθηκαν πηγές εσόδων, όπως η επιβολή του τέλους διαμονής παρεπιδημούντων, η είσπραξη ΤΑΠ σε ηλεκτροδοτούμενα και μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα, ο καθορισμός του τέλους ακαθαρίστων εσόδων και ο καθορισμός τελών για χρήση κοινόχρηστων χώρων, που επί σειρά ετών παρέμεναν στα «αζήτητα».
Παρ’ όλα αυτά και παρά το ότι υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση ακόμη και σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο, λόγω των υψηλών δανείων δεν ήταν δυνατόν να του χορηγήσει δάνειο το ΤΠΔ και συνεπώς δεν υπήρχε άλλη επιλογή από το να υπαχθεί στο πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης.
ΤΑ ΕΠΩΔΥΝΑ ΜΕΤΡΑ
Όταν ο δήμος υπάγεται στο πρόγραμμα, το οποίο είναι – υποχρεωτικά – τριετούς διάρκειας, το έλλειμμα καλύπτεται από τον ειδικό λογαριασμό εξυγίανσης των ΟΤΑ (αυτή τη στιγμή έχει αποθεματικό 85 εκατ. ευρώ – ο λογαριασμός χρηματοδοτείται από το 4% των κονδυλίων που χορηγούνται στους δήμους) κι είναι το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας της Αυτοδιοίκησης που αποφασίζει και επιβάλλει – συνήθως συνδυαστικά – κάποια από τα εξής μέτρα:
-Άμεση εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων που προβλέπονται από τη νομοθεσία για τη διασφάλιση της είσπραξης των απαιτήσεων του Ο.Τ.Α. και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής,
- αναστολή ή περιορισμό των προσλήψεων,
-πρόβλεψη για εθελοντικές μετατάξεις ή επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού, με νομοθετική ρύθμιση, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης, που προτείνεται από το Παρατηρητήριο και υποβάλλεται στους αρμόδιους υπουργούς,
- πραγματοποίηση μόνο υποχρεωτικών ή πλήρως ανελαστικών δαπανών,
-αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές,
- αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας για τα ακίνητα που βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του δήμου σε ποσοστό μέχρι και 3%, και επιβολή του τέλους υποχρεωτικά από τον δήμο, σύμφωνα με το ποσοστό αυτό μέχρι την οικονομική εξυγίανσή του. Ομοίως, αύξηση του συντελεστή επιβολής του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων από 0,5% μέχρι και 2%,
-διάθεση μέρους ή του συνόλου των εσόδων από τους Κ.Α.Π. επενδυτικών δαπανών για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων κάθε είδους οφειλών και κατά προτεραιότητα ληξιπρόθεσμων οφειλών σε τρίτους,
-καθορισμό κατηγοριών πράξεων των συλλογικών και μονομελών οργάνων του Ο.Τ.Α. που αποστέλλονται υποχρεωτικώς για τον έλεγχο νομιμότητας από την αρμόδια για την εποπτεία του Αρχή, πέραν των ήδη προβλεπόμενων,
-πρόσβαση στον Λογαριασμό Εξυγίανσης των Ο.Τ.Α.,
-ρύθμιση των οφειλών του προς το Ελληνικό Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, με όρους και προϋποθέσεις που τίθενται με κοινή υπουργική απόφαση.
Πριν τον δήμο παρ’ ολίγον να χρεοκοπήσει η χώρα!
Πριν χρεοκοπήσει ο ίδιος, ένα δάνειο που έλαβε ο Δήμος Αχαρνών παρ’ ολίγον να οδηγήσει σε χρεοκοπία και την ίδια τη χώρα!
Την περίοδο 2003 - 2006 ο Δήμος Αχαρνών έλαβε δάνειο 35 εκ. ευρώ από την αμερικανική τράπεζα Goldman Sachs. Μετά το 2011 σταμάτησε να το εξυπηρετεί, κίνηση που παραλίγο να τινάξει την καταβολή της 5ης δόσης από το ΔΝΤ στην Ελλάδα καθώς η μη εξυπηρέτηση των δανείων σε πιστωτικό ίδρυμα του εξωτερικού έπρεπε να θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός για τη χώρα, δηλαδή πτώχευση.
Ήταν Αύγουστος του 2011, η χώρα «καιγόταν» να εισπράξει τη δόση για να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της και από το υπουργείο Οικονομικών και την Τράπεζα της Ελλάδας αναζητούσαν για ώρες στο τηλέφωνο τους τότε δημάρχους Αχαρνών και Ζωγράφου καθώς οι δήμοι τους είχαν λάβει δάνεια από ξένες τράπεζες και δεν τα εξυπηρετούσαν (τελικά το θέμα διευθετήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών και την Τράπεζα της Ελλάδας).
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου Αχαρνών, εκτός από το δάνειο των 35 εκατ. ευρώ, ο δήμος έχει λάβει
-«δάνειο 12,8 εκ. ευρώ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων επίσης την περίοδο 2003-6
-και δάνεια 29,9 εκ. ευρώ (19,9 εκ. ευρώ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και 10 εκ. ευρώ από την PROBANK/ΕΘΝΙΚΗ), την περίοδο 2007-10.
Μέχρι το 2011 οι δόσεις των δανείων εξυπηρετούνται βάσει της σύμβασης του κάθε δανείου».
ΚΕΔΕ: Έρχονται κι άλλες χρεοκοπίες δήμων
«Οι τεράστιες οικονομικές περικοπές που έχει υποστεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η δημιουργία νέας γενιάς παρακρατηθέντων και η έλλειψη κυβερνητικών πρωτοβουλιών για την οικονομική και αναπτυξιακή υποστήριξη των δήμων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια πολλούς από τους δήμους σε οικονομική κατάρρευση», υποστήριξε σε δήλωσή του ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας κ. Γιώργος Πατούλης με αφορμή την υπαγωγή του Δήμου Αχαρνών σε πρόγραμμα εξυγίανσης.
«Θεωρώ σημαντική και αναγκαία την ανάληψη πρωτοβουλιών προκειμένου να αναχαιτιστεί το διαφαινόμενο κύμα αιτημάτων από δήμους για ένταξη στο πρόγραμμα εξυγίανσης με τεράστιες επιπτώσεις, τόσο στις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους δημότες, όσο και ως προς τους εργαζόμενους των δήμων», ανέφερε ο κ. Γ. Πατούλης.
Εξυπακούεται ότι ουδείς αυτοδιοικητικός μιλά δημόσια για το ποιοι δήμοι κινδυνεύουν με υπαγωγή στο πρόγραμμα εξυγίανσης καθώς και μόνο η σχετική φημολογία θεωρείται εξαιρετικά πιθανό να λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Περιορισμός δαπανών σ’ όλους τους δήμους το 2017
Με ή χωρίς Μνημόνιο, όλοι δήμοι καλούνται να ακολουθήσουν περιοριστική πολιτική και το 2017, για μια ακόμη χρονιά.
Στην κοινή υπουργική απόφαση των υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών για την κατάρτιση των προϋπολογισμών των δήμων την ερχόμενη χρονιά, απευθύνονται στους ΟΤΑ οι εξής συστάσεις:
«Ενόψει της υποχρέωσης κατάρτισης ρεαλιστικών προϋπολογισμών, με εγγραφή σε αυτούς μόνο δαπανών που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα έσοδα που αναμένεται να εισπραχθούν, τονίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη άσκησης περιοριστικής πολιτικής στις δαπάνες γενικότερα, με υποχρέωση συγκράτησης αυτών στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα. Στο πλαίσιο αυτό ενδεικτικά αναφέρονται οι κατωτέρω δαπάνες στις οποίες θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα πρόβλεψης χαμηλότερου ύψους ποσών σε σχέση με το προηγούμενο οικονομικό έτος:
- οι δαπάνες υπερωριακής απασχόλησης του προσωπικού, οι οποίες πρέπει να αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των εκτάκτων υπηρεσιακών αναγκών και να εγκρίνονται, αφού πρώτα εξαντληθούν όλα τα περιθώρια αξιοποίησής του εντός του ωραρίου εργασίας,
- οι δαπάνες υπηρεσιακών μετακινήσεων, προμηθειών, τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος κ.ο.κ.,
- οι πάσης φύσεως προαιρετικές δαπάνες του άρθρου 202 του ν.3463/2006 (επιχορηγήσεις ν.π.δ.δ., αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων, βοηθήματα σε οικονομικά αδύνατους κ.ο.κ.) πρέπει να περιορισθούν στις απολύτως αναγκαίες και επιβεβλημένες, κινούμενες στα υπό του νόμου προβλεπόμενα όρια και υπό τον περιορισμό της δυνατότητας χρηματοδότησης αυτών από τις αναμενόμενες εισπράξεις του δήμου».
