Συνταξιοδοτικές παροχές μειωμένες, τριπλασιασμό των ασφαλιστικών εισφορών, ανατροπές στις συντάξεις χηρείας, σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ, αύξηση του θεμελιωτικού χρόνου για πλήρη σύνταξη από 15 έτη στα 20 έτη είναι μερικές και μόνο από τις σαρωτικές αλλαγές που επέρχονται με το νέο ασφαλιστικό επηρεάζοντας εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους της χώρας. Το τι αλλάζει και ποιες διαφοροποιήσεις επέρχονται στον ασφαλιστικό χάρτη για εργαζόμενους, επαγγελματίες, επιστήμονες και αγρότες, με τη μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων είναι οι ακόλουθες:
* Ποιες θα είναι οι μειώσεις στους νέους συνταξιούχους;
- Η μείωση έως 30% στις νέες κύριες συντάξεις επέρχεται λόγω νέας μείωσης των ποσοστών αναπλήρωσης στο 40,7% στα 40 χρόνια ασφάλισης 60% που προβλεπόταν στους νόμους Λοβέρδου και 70% στον προηγούμενο Νόμο Ρέπα. Επίσης, λόγω υπολογισμού των συντάξιμων αποδοχών σε όλο τον εργασιακό βίο, αντί των 5 καλύτερων από την τελευταία 10ετία που ίσχυε στο ΙΚΑ, του τελευταίου μισθού που ίσχυε στις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες και του μισθού του Οκτωβρίου του 2011 που ίσχυε για τους δημοσίους υπαλλήλους.
* Τι θα γίνει με τις καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις;
- Οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις παίρνουν περίοδο χάριτος για 2,5 έτη ακόμα καθώς θα συνεχίσουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί στις 31.12.2014 (σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις) και μέχρι τις 31/12/2018. Από την 1.1.2019, εφόσον το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων αυτών είναι μεγαλύτερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, συμψηφιζόμενο κατ' έτος και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων. Στην σπάνια περίπτωση που το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μικρότερο από αυτό που προκύπτει από τον υπολογισμό τους, τότε δίνεται αύξηση με δόσεις. Δηλαδή, η σύνταξη προσαυξάνεται κατά το ένα πέμπτο της διαφοράς σταδιακά και ισόποσα εντός πέντε ετών από την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής. Οι συντάξεις όσων καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης μέχρι την ημερομηνία έναρξης του νόμου υπολογίζονται βάσει των διατάξεων που ίσχυαν έως τις 31/12/2014.
* Τι είναι η Εθνική Σύνταξη και πώς θα καταβάλλεται;
- Καταργείται η κατώτερη σύνταξη, που μέχρι τώρα ήταν 486 ευρώ με 15 χρόνια ασφάλισης και 4.500 ένσημα. Καθιερώνεται η εθνική σύνταξη, η οποία διαμορφώνεται στα 384 ευρώ, για όσους θα έχουν στο εξής από 20 έτη ασφάλισης και άνω. Για περιπτώσεις συνταξιοδότησης με λιγότερα έτη, η εθνική σύνταξη θα είναι μικρότερη κατά 2% για κάθε έτος πριν από το 20ό. Έτσι, για όσους φεύγουν με 19 χρόνια θα ανέρχεται σε 376 ευρώ (-2%), στα 18 χρόνια θα φθάνει τα 368 ευρώ (-4%), με 17 χρόνια τα 361 ευρώ (-6%), με 16 χρόνια τα 353 ευρώ (-8%) και με 15ετία τα 345 ευρώ (-10%). Σημαντική μείωση της εθνικής σύνταξης προβλέπεται και για τις συντάξεις αναπηρίας, καθώς τα 384 ευρώ θα λαμβάνουν μόνο όσοι έχουν ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω. Με ποσοστό αναπηρίας από 67% - 79,99% χορηγείται το 75% της εθνικής σύνταξης, ενώ με ποσοστό αναπηρίας από 50% -66,99% θα χορηγείται το 50%.
* Πως διαμορφώνονται οι εισφορές σε ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και επιστήμονες;
- Οι εισφορές τους τριπλασιάζονται με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά το εισόδημά τους, ενώ οι μελλοντικές παροχές θα είναι μειωμένες. Συγκεντρωτικά οι νέες εισφορές διαμορφώνονται ως εξής: εισφορά 7% μισθωτών –εργοδοτών για το ΕΤΕΑΠ από 1.6.2016, 7% των αυτοαπασχολούμενων για το ΕΤΕΑμ από 1.6.2016, 20% επί του εισοδήματος των επαγγελματιών και επιστημόνων από 1.1.2017, 14% επί του εισοδήματος των αγροτών από 1.1.2017, 6,9% επί του εισοδήματος των επαγγελματιών υπέρ του ΕΟΠΥΥ, 7,1% επί των αποδοχών των μισθωτών υπέρ του ΕΟΠΥΥ, 6% στις κύριες συντάξεις υπέρ του ΕΟΠΥΥ (ισχύει από 1.7.2015), 6% στις επικουρικές συντάξεις υπέρ του ΕΟΠΥΥ (ισχύει από 1.7.2015)
Το μεγαλύτερο βάρος καλούνται να καλύψουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι-καταστηματάρχες αλλά και επιστήμονες, οικονομολόγοι, δικηγόροι, γιατροί και μηχανικοί, με δραστικές αλλαγές στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και μεγάλες -σε αρκετές περιπτώσεις- αυξήσεις εισφορών. Έτσι, εκτός από τις μειώσεις στις μελλοντικές συντάξεις, οι συγκεκριμένοι ασφαλισμένοι θα βρεθούν άμεσα μπροστά σε νέες, σημαντικές απώλειες εισοδημάτων. Οι ειδικοί εκτιμούν πως δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί με εισοδήματα άνω των 24.000 ευρώ όπως και έμποροι, ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ με εισόδημα άνω των 19.000 ευρώ, επιβαρύνονται σημαντικά από το νέο Ασφαλιστικό, αφού θα κληθούν από τον Ιανουάριο του 2017 να πληρώσουν εισφορές 20% για σύνταξη και 6,95% για υγεία καθώς και 7% για επικούρηση και 4% για εφάπαξ, εφόσον προβλέπεται αντίστοιχη παροχή στον κλάδο τους.
* Τι γίνεται με τις επικουρικές συντάξεις;
- Έρχονται μειώσεις. Πλέγμα προστασίας (άθροισμα κύριας και επικουρικής) ορίζεται στα 1.170 ευρώ καθαρά (1.300 μικτά), ενώ αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο το υπερβάλλον ποσό (που ξεπερνά τα 1.170 ευρώ) να μηδενιστεί σε περιπτώσεις συντάξεων με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης με αποτέλεσμα αυτή η κατηγορία των συντάξεων να υποστεί μείωση έως και 40%. Επιπλέον σε περίπτωση αύξησης των ελλειμμάτων του επικουρικού ταμείου και μείωσης των εσόδων ενεργοποιείται αυτόματα μηχανισμός περικοπής των συντάξεων. Στις επικουρικές συντάξεις για τους ασφαλισμένους από 01/01/2014 και εφεξής αλλά και για τους ασφαλισμένους μέχρι 31/12/2013 που η αίτηση συνταξιοδότησης κατατέθηκε μετά την 01/01/2015 το ποσό θα αποτελείται από δύο τμήματα: α) Από το τμήμα που αντιστοιχεί στο χρόνο μέχρι 31/12/2014 και θα υπολογίζεται με ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% για κάθε χρόνο (μείωση περίπου 15% μεσοσταθμικά) και β) Στο τμήμα που αντιστοιχεί στο χρόνο από 01/01/2015 και εφεξής και θα υπολογίζεται με βάση τη «ρήτρα βιωσιμότητας».
* Τι προβλέπεται για το ΕΚΑΣ;
- Καταργείται από 1/1/2020. Από 1.1.2016 και έως την 31.12.2019 η δαπάνη θα μειώνεται μέσω της αυστηροποίησης των εισοδηματικών κριτηρίων και κάθε χρόνο θα χάνει το ΕΚΑΣ ένα ποσοστό χαμηλοσυνταξιούχων έως ότου μηδενιστεί τελείως.
* Ποια θα είναι η «τύχη» των εφάπαξ και των μερισμάτων του δημοσίου;
- Απώλειες 12-15% , εκτός των μνημονιακών περικοπών που έχουν ήδη υποστεί, θα δουν στο εφάπαξ τους οι ασφαλισμένοι αλλά και οι συνταξιούχοι που αποχώρησαν από 1/9/2013 εξαιτίας του νέου μαθηματικού τύπου. Το ν/σ εξισώνει παλαιούς και καινούργιους ασφαλισμένους και προβλέπει πως θα εφαρμοστεί για όλες τις εκκρεμείς αιτήσεις -περί τις 62.000 στους 37 τομείς και κλάδους Πρόνοιας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα- ο τύπος υπολογισμού που είχε θεσμοθετηθεί το 1992 μόνο για νέους ασφαλισμένους (όσους δηλαδή πρωτοασφαλίστηκαν μετά την 1/1/1993). Επίσης μειώσεις άνω του 30% έρχονται και για το μέρισμα των δημοσίων υπαλλήλων, αφού το ΜΤΠΥ είναι στο «κόκκινο» και αδυνατεί να πληρώσει τα μερίσματα στους 284.000 συνταξιούχους δημόσιους υπαλλήλους του.
* Τι αλλάζει στην 15ετία;
- Αυξάνεται ο θεμελιωτικός χρόνος για πλήρη σύνταξη από 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης (ένσημα) στα 20 έτη (ή 6.000 ημέρες ασφάλισης). Σε περίπτωση συνταξιοδότησης πριν την 20ετία, η εθνική σύνταξη θα είναι μειωμένη. Σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για ένα σχεδόν απαγορευτικό όριο, περίπου για τον μισό, ασφαλισμένο σήμερα, πληθυσμό, με πρώτα θύματα τις γυναίκες και τους νέους, που μαστίζονται από υψηλή ανεργία
* Τι προβλέπεται για την καταβολή της προσωρινής σύνταξης;
- Αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις για την προσωρινή σύνταξη. Προβλέπεται ότι δεν μπορεί να χορηγηθεί προσωρινή σύνταξη αν δεν έχει ολοκληρωθεί η αναγνώριση - εξαγορά των πλασματικών ετών που προϋποθέτει καταβολή χρημάτων. Επιπλέον οι προσωρινές συντάξεις θα κυμαίνονται μεταξύ 384 - 768 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι θα υποστούν μειώσεις υψηλόμισθοι του ιδιωτικού τομέα, ΔΕΚΟ και τραπεζών που δικαιούνται σήμερα προσωρινή σύνταξη ίση με το 80% της οριστικής σύνταξης που θα τους χορηγηθεί.
* Τι θα γίνει με τις συντάξεις χηρείας;
- Για τις συντάξεις χηρείας εισάγονται αυστηρότερες προϋποθέσεις για τη χορήγησή τους. Συγκεκριμένα, τίθεται όριο ηλικίας τα 55 έτη. Δηλαδή αν ο επιζών σύζυγος έχει συμπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας του δικαιούται σύνταξη για διάστημα 3 ετών, μετά την πάροδο των οποίων η καταβολή σύνταξης αναστέλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας του. Εφόσον δεν έχει συμπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας του κατά τον ως άνω χρόνο, δικαιούται σύνταξη μόνο για διάστημα3 ετών. Οι συντάξεις χηρείας καταβάλλονται κανονικά αν ο επιζών σύζυγος έχει ανήλικα ή ανάπηρα παιδιά, ή παιδιά που σπουδάζουν έως 24 ετών ή είναι ανίκανος για την άσκηση βιοποριστικού επαγγέλματος κατά ποσοστό 67% και άνω.
Για πρώτη φορά περιορίζεται και το ποσοστό της σύνταξης αν υπάρχει μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ των συζύγων. Αν η διαφορά ηλικίας μεταξύ του αποβιώσαντος και της συζύγου του, αφαιρουμένου του διαστήματος του γάμου τους, είναι μεγαλύτερη από δέκα έτη, η σύνταξη του επιζώντος συζύγου, υφίσταται, για κάθε πλήρες έτος διαφοράς, μείωση που καθορίζεται σε: 1% για τα έτη από το 10ο και το 20ό έτος, 2% για τα έτη από το 21ο έως το 25ο έτος, 3% για τα έτη από το 26ο έως το 30ό έτος, 4% για τα έτη από το 31ο έως το 35ο έτος, 5% για τα έτη από το 36ο και άνω.
* Τι αλλάζει στο πλαφόν της κύριας σύνταξης;
- Μειώνεται περισσότερο το πλαφόν για την κύρια σύνταξη στα 2.000 ευρώ μικτά αντί για 2.304 που προβλεπόταν αρχικά. Ωστόσο, με βάση την ισχύουσα «οροφή» που προβλέπει ανώτατο ποσό σύνταξης 2.703 ευρώ μηνιαίως, το μαχαίρι στην ανώτατη σύνταξη ανέρχεται στο 26%. Πλέον η ανώτατη σύνταξη θα είναι 2.000 ευρώ μικτά. Το καθαρό ποσό προ φόρων, αν αφαιρεθούν οι κρατήσεις υπέρ υγείας και ΑΚΑΓΕ πέφτει στα 1.800 ευρώ.
* Ποιες είναι οι αλλαγές στην απασχόληση των συνταξιούχων;
- Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων, η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτονται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.
* Τι αλλάζει στο καθεστώς των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων;
- Δραματικές μειώσεις θα υποστούν όσοι τολμήσουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι η μείωση της Εθνικής Σύνταξης προκειμένου για τους ασφαλισμένους που παίρνουν μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Επιπλέον, το αναλογικό ποσό θα μειωθεί κατά 10% λόγω του πέναλτι.
