Του Δημήτρη Βάλλα
Στη Λάρισα βρέθηκε ως ομιλητής προχθές το βράδυ για λίγο ο διακεκριμένος καθηγητής του Εργατικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και συγγραφέας κ. Αριστείδης Καζάκος, και παρά το ότι η ώρα ήταν ...δημοσιογραφικά προχωρημένη, υπερίσχυσε ο ...πειρασμός για μια συνέντευξη πάνω σε εργατικά θέματα στα οποία το μνημόνιο έφερε τη μεγάλη ανατροπή.
Ανατρεπτικός και ο καθηγητής στον λόγο του που μας επισημαίνει ότι η παροχή εργασίας δεν μπορεί να ρυθμίζεται με όρους μίσθωσης... αλόγου ενώ προτρέπει τους εργαζόμενους να αναζητήσουν τη χαμένη τους συλλογικότητα.
Ο κ. Καζάκος όμως μέσω της «Ε» κάνει και μία αποκάλυψη για την αντισυνταγματικότητα της κατάργησης του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία γεγονός που ανοίγει δρόμους και για τη συλλογικότητα των Συμβάσεων Εργασίας...
* Κύριε καθηγητά, Εργατικό Δίκαιο, σήμερα, τι ακριβώς συμβαίνει...
- «Νομίζω πως αυτή είναι η ερώτηση που υπάρχει στα μυαλά όλων...
Τα τραύματα στο σώμα του Εργατικού Δικαίου είναι πολλά και μεγάλα, ωστόσο το Εργατικό Δίκαιο επειδή αντικατοπτρίζει τους κοινωνικούς δείκτες πολιτισμού δεν μπορεί να ηττηθεί ολοκληρωτικά.
Έχει υποστεί ήττες, όπως και οι κοινωνίες γενικά, αλλά ολοκληρωτική ήττα δεν θα υπάρξει ποτέ.
....Η παροχή εργασίας δεν μπορεί να ρυθμίζεται με όρους που διέπουν για παράδειγμα τη μίσθωση ενός αλόγου.
Με την έννοια αυτή και επειδή η δημιουργία Δικαίου είναι μια μακρά και επίπονη διαδικασία που έχει ξεκινήσει περίπου 200 χρόνια πριν, μέσα από αυτή τη διαδικασία φθάσαμε σε ένα επίπεδο, στο οποίο θα ξαναγυρίσουμε κάποια στιγμή και είμαι βέβαιος γι’ αυτό.
Για να θυμηθούμε και τον «σκοτεινό» φιλόσοφο της αρχαιότητας τον Ηράκλειτο, όλα γίνονται από αντίθεση και από ανάγκη.
Η αντίθεση λοιπόν, ακόμα και εάν είναι σήμερα βουβή, είναι πάντως υπαρκτή».
* Συλλογικές, ή Ατομικές Συμβάσεις...
- «Τα μεγάλα τραύματα έχουν προκληθεί στο Σώμα του Δικαίου των Συλλογικών Συμβάσεων.
Οι Συλλογικές Συμβάσεις αντικατοπτρίζουν ένα επίπεδο πολιτισμού στη δουλειά και στη ζωή μας. Μετά από προσπάθειες 200 χρόνων Διαφωτισμού, καταλήξαμε στο να ρυθμίζονται οι όροι εργασίας, όχι από την Ατομική Σύμβαση Εργασίας, αλλά με Συλλογικές Συμβάσεις.
Αυτό σημαίνει ότι αφήνουμε πίσω μας ένα καθεστώς βίας, γιατί η Ατομική Σύμβαση μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου είναι ένα εργαλείο βίας, είναι ένα μέσο με το οποίο επιβάλλεται στον εργαζόμενο η θέληση του εργοδότη.
Φθάσαμε λοιπόν στη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που βέβαια δεν αποτελεί πανάκεια για τη ρύθμιση των όρων εργασίας, ωστόσο έχει ένα εχέγγυο ορθότητας, ότι δηλαδή οι ρυθμίσεις στις οποίες καταλήγουν τα μέρη –εργοδότες και εργαζόμενοι- μπορούν να πλησιάζουν πολύ περισσότερο ένα ιδεώδες δίκαιης ρύθμισης».
* Ο εργαζόμενος μπορεί ακόμα να ελπίζει σήμερα στην έννοια του Δικαίου, και πώς αλλιώς θα ήταν δυνατόν να αμυνθεί σε αυτή την ανατροπή των πάντων;
- «Είναι βέβαιο ότι τα δικαιώματα για τα οποία μιλάμε δεν είναι απλές αντανακλάσεις σε έναν κόσμο ιδεατό, ιδεών ή σκιών, αλλά συγκροτούν κυριολεκτικά τους υλικούς όρους ύπαρξής μας, αρκεί να σκεφτείτε το δικαίωμα στη δουλειά με όλες τις περιπέτειες που πέρασε και περνά.
Σκεφτείτε το δικαίωμα σε έναν αξιοπρεπή μισθό, το δικαίωμα σε μία αξιοπρεπή σύνταξη... Η υπεράσπιση αυτών των δικαιωμάτων είναι ένα πεδίο πάνω στο οποίο μπορούμε να ενωθούμε πάλι, να ξαναβρεθούμε.
Το λέω αυτό, γιατί εδώ και πολλά χρόνια έχουμε χάσει το «μαζί» που κάποτε είχαμε και πρέπει επειγόντως να το ξαναβρούμε γιατί ως άτομα όλοι μας είμαστε κόκκος άμμου και ο κόκκος άμμου δεν μπορεί να προβάλλει καμία αντίσταση σε αυτή τη μεγάλη επίθεση που υφίστανται οι άνθρωποι στη δουλειά και στη ζωή τους.
Θα μπορούσαμε να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί και να ξανασυγκροτήσουμε τη συλλογικότητα που χάσαμε εάν καταφέρναμε να υπερνικήσουμε και κάποια άλλα εμπόδια.
Ένα μεγάλο εμπόδιο σ’ αυτό είναι ο φόβος. Υπάρχει μια τερατώδης βιομηχανία παραγωγής φόβου τουλάχιστον τα τελευταία τρία χρόνια που έχει συντρίψει όλες τις αντιστάσεις.
Το εργαλείο που χρησιμοποιεί το κράτος για την επιβολή αυτής της πολιτικής –όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις χώρες- είναι και η βία καθώς έχει εκλυθεί μια τεράστια ποσότητα βίας στις κοινωνίες γιατί ο φόβος πολλές φορές δεν φθάνει... Χωρίς τη βία η πολιτική αυτή δεν θα μπορούσε να περάσει...
Το λέω αυτό γιατί οι πολιτικές αυτές περνούν με Νόμους, αλλά ο Νόμος, όταν μιλάμε για την ουσιαστική νομιμότητα και όχι για την τυπική, δεν έχει μόνο τον καταναγκασμό, έχει συναίνεση, μπορεί να έχει δικαιοσύνη αν είναι ίσος κ.α. όμως το χαρακτηριστικό του Νόμου τα τελευταία χρόνια είναι ότι το μοναδικό συστατικό του στοιχείο είναι η βία, δηλαδή ο καταναγκασμός.
Τώρα, έχοντας να αντιμετωπίσουμε αυτή τη μαζική βία, πρέπει να οργανώσουμε τις αντιστάσεις μας και όταν είναι να υπερασπιστούμε τις ζωές μας, δηλαδή τα δικαιώματά μας, έχουμε κυρίως δύο τρόπους, με πρώτον τον συλλογικό.
Ο δεύτερος και κυριότερος είναι να ασκήσουμε τα δικαιώματά μας στα Δικαστήρια. Αυτό, βέβαια, δεν εγγυάται πάντοτε επιτυχία, γιατί σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς συχνά παραμονεύει και εκεί η ήττα».
* Μπορεί δηλαδή ο εργαζόμενος να βασίζεται στη Δικαιοσύνη...
- «Νομίζω ότι υπάρχουν ακόμα στη χώρα άξιοι δικαστές...
Δεν ξέρω πόσοι είναι και εάν αποτελούν την πλειοψηφία ή όχι. Η χώρα όμως έχει άξιους δικαστές. Θα πρέπει να σας πω, ότι εκκρεμεί η έκδοση της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ στην υπόθεση που άνοιξε με την αίτηση ακύρωσης της ΓΣΕΕ .
Η μεγάλη πλειοψηφία της Ολομέλειας σε μια από τις πολλές διασκέψεις της έκρινε ότι η κατάργηση του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία είναι αντισυνταγματική.
Το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία είναι ένα κλειδί για να έχουμε συλλογικές ρυθμίσεις, για να μην ξαναγυρίσουμε δηλαδή στο καθεστώς των Ατομικών Συμβάσεων Εργασίας, γιατί όταν δεν «τα βρίσκουν» εργοδότες και εργαζόμενοι, ο επικουρικός μηχανισμός της Διαιτησίας, εγγυάται την παραγωγή συλλογικών ρυθμίσεων και δεν στέλνει τους όρους εργασίας πίσω στα χέρια του εργοδότη.
Αυτό φαίνεται ότι έχει κερδηθεί...
Το κύριο θέμα είναι όμως πάντοτε να υπερασπιστούμε και αυτοδύναμα τα δικαιώματά μας. Η αυτοδύναμη προστασία μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και δεν είναι μόνο η απεργία ή επίσχεση εργασίας...
Αν καταφέρεις να σπάσεις το φράγμα του φόβου και ξαναβρείς κάποια συλλογικότητα που είναι αναγκαία προϋπόθεση για να υπερασπιστούμε τη ζωή μας και τη δουλειά μας η αυτοδύναμη προστασία μπορεί να πάρει πολλές μορφές..
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το μποϊκοτάζ. Υπάρχουν σκληροί εργοδότες στη χώρα, υπάρχουν για παράδειγμα τραπεζίτες που λειτούργησαν όπως οι... κουκουλοφόροι στην Κατοχή...
Εάν μπορούσαν οι συλλογικότητες που υπάρχουν και αυτές που μπορούν να ξαναφτιαχθούν να οργανώσουν ένα μποϊκοτάζ εναντίον μιας τράπεζας για παράδειγμα, ή μιας επιχείρησης, αυτό είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο προστασίας.
Εάν καταφέρναμε να συνεννοηθούμε συνδικάτα, συλλογικότητες, ενώσεις καταναλωτών να μην πληρώσουν οι πολίτες για ένα ή δύο μήνες τις δόσεις που χρωστούν στις τράπεζες, ή να μποϊκοτάρουν προϊόντα μιας επιχείρησης η οποία εμφανίζεται ως πολύ σκληρός εργοδότης στις εργασιακές σχέσεις, είναι πολύ αποτελεσματικό μέσον για την προστασία της ζωής και της δουλειάς μας.
Να σας θυμίσω μόνον, ότι όταν μια γαλακτοβιομηχανία στη Δράμα θέλησε να κάνει μία επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας για να «σπάσει» τους κλαδικούς μισθούς, η απειλή μποϊκοτάζ για τα προϊόντα της τη μετέπεισε και σταμάτησε το εγχείρημά της να ρίξει τους μισθούς».
