ΦΑΡΣΑΛΑ (Γραφείο «Ε»)
Του Αχ. Μπακαλέξη
Στις 23 Αυγούστου πανηγυρίζει ο Ιερός Προσκυνηματικός Ναός της Παναγίας της Δεμερλιώτισσας στον Σταυρό Φαρσάλων. Σύμφωνα με το πρόγραμμα την παραμονή 22 Αυγούστου 2012 ημέρα Τετάρτη και ώρα 7.30 μ.μ. θα τελεστεί πανηγυρικός εσπερινός χοροστατούντος του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Κύριλλου του Β΄
Κατόπιν θα γίνει λιτάνευση της Ιεράς και Θαυματουργού εικόνας της Παναγίας πέριξ του προσκυνήματος, επιστροφή στονναό και αρτοκλασία.
Στις 10 π.μ. θα τελεστεί ιερά παράκληση και στη συνέχεια νυχτερινή θεία λειτουργία.
Ανήμερα της εορτής 23 Αυγούστου θα τελεστεί όρθρος και αρχιερατική θεία λειτουργία.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Το ιερό προσκύνημα της «Παναγίας Ελεούσας της Δεμερλιώτισσας» βρίσκεται στο χωριό Σταυρός Φαρσάλων, που απέχει 15 χλμ. από τα Φάρσαλα και η παλιά του ονομασία ήταν Δεμερλί ή Παλαιοφάρσαλος. Διοικητικά ανήκει στοννομό Λάρισας και εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων.
Από την επιγραφή που βρίσκεται στο εσωτερικό του ναού και τη νότια είσοδο πληροφορούμεθα ότι ο ναός τιμάται στο όνομα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κτίστηκε το 1778 και αγιογραφήθηκε το 1786. Η αγιογράφηση έγινε από τον Γεώργιο Γεωργίου από την Υπάτη και τον Γεώργιο Αναγνώστου από το Φουρνά Ευρυτανίας.
Η παράδοση λέει ότι η εικόνα είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Είναι του τύπου της αριστεροκρατούσης οδηγήτριας αν και ο λαός την αποκαλεί «Ελεούσα» λόγω του μεγάλου ελέους και της αγάπης τα προς τον άνθρωπο. Το πώς βρέθηκε η εικόνα δεν υπάρχει καμιά σχετική πληροφορία.
Ο ναός βρίσκεται στο κέντρο μεγάλης αυλής, πιο χαμηλά από την επιφάνεια του εδάφους και για να εισέλθει κανείς εντός αυτού κατεβαίνει μερικά σκαλιά. Ο ρυθμός του ναού είναι Βασιλική, με ένα ξύλινο τρούλο στο κέντρο για φωτισμό. Γύρω από τον ναό κτίστηκαν αργότερα διάφορα κελιά για την εξυπηρέτηση των πολλών πιστών που συγκεντρώνονται εκεί.
Τα κελιά αυτά καταστράφηκαν από το μεγάλο σεισμό του 1954, αλλά τώρα έχουν ξαναχτιστεί καινούρια. Στο δυτικό μέρος του ναού υπάρχει κλειστός νάρθηκας και εισέρχεται κανείς εντός του κυρίως ναού από μια θύρα. Στο δάπεδο του νάρθηκα και στις γωνιές διασώζονται κρίκοι από αλυσίδες από τις οποίες έδεναν τους ασθενείς (κυρίως ψυχοπαθείς) που έφερναν οι συγγενείς τους στον ναό. Το τέμπλο είναι ίσως από το δεύτερο τέταρτο του 19ου αιώνα (1825 - 1850), είναι ξυλόγλυπτο, θαυμάσιας κατασκευής, μεγάλης αξίας και φτάνει μέχρι την οροφή του ναού, χωρίζοντας το ιερό βήμα από τον κυρίως ναό. Στο τέμπλο υπάρχουν σκαλιστές παραστάσεις ζώων, πτηνών και φυτών. Οι μεγάλες εικόνες του τέμπλου παριστάνουν διαφόρους Αγίους. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τέμπλο διασώζονται κρίκοι, τους οποίους είχαν τοποθετήσει οι Τούρκοι (επί Τουρκοκρατίας) για να δένουν τα άλογά τους, χρησιμοποιώντας το ναό σαν στάβλο. Η Παναγία δεν το επέτρεψε αυτό και όταν για πρώτη φορά εισήλθαν οι Τούρκοι για να δέσουν τ΄ άλογά τους, άρχισαν οι καμπάνες να κτυπούν μόνες τους, δυνατά, οπότε εκείνοι τρομοκρατήθηκαν και δεν επιχείρησαν ξανά να φέρουν τ΄ άλογά τους στο ιερό αυτό χώρο.
Τα τελευταία χρόνια για τη συντήρηση του ναού έγινε επιχρύσωση σ΄ αυτόν. Η τεχνοτροπία των εικόνων είναι του 19ου αιώνα. Πάνω από τις μεγάλες εικόνες του τέμπλου υπάρχουν ακόμη δύο μικρότερες σειρές εικόνων. Στη μία είναι εικόνες δεσποτικών και θεομητορικών εορτών καθώς και ορισμένων αγίων και στην άλλη σειρά υπάρχουν μικρές εικόνες που αποτελούν την εκτενή δέηση.
Στην κορυφή του τέμπλου και στο κέντρο υψώνεται ο Σταυρός με τον Εσταυρωμένο Κύριο, ενώ δεξιά και αριστερά βρίσκονται η Θεοτόκος και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. Εκείνο που είναι άξιο προσοχή είναι η αγιογράφηση του ιερού προσκυνήματος που έγινε το 1786. Η τεχνοτροπία της αγιογράφησης ακολουθεί την παράδοση της Κρητικής σχολής και έει ομοιότητες με έργα του θεοφάνους του Κρητός (16ος αι.). Το όλο έργο της αγιογράφησης χωρίζεται σε 5 ζώνες και καλύπτει όλο τον εσωτερικό χώρο του ναού. Αρχίζοντας από κάτω προς τα άνω, στην πρώτη ζώνη της οποίας σώζεται ένα μικρό τμήμα η Ποδεία. Στη δεύτερη ζώνη απεικονίζονται ολόσωμοι Αγιοι, στην τρίτη στηθάρια Αγίων που συνδέονται με κληματαριά, στην τέταρτη οι 24 οίκοι του Ακάθιστου Υμνου και στην πέμπτη ζώνη διακρίνονται παραστάσεις από το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου.
Στον δυτικό τοίχο του ναού διακόπτεται η σειρά των απεικονίσεων από την παράσταση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και από σκηνές της παιδικής ηλικίας της.
Η Παναγία η Δεμερλιώτισσα απέκτησε μεγάλη φήμη πανελλαδικά από τα άπειρα θαύματα της θαυματουργού εικόνας της Θεοτόκου που ιστορήθηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται μεγάλος αριθμός θαυμάτων που έγιναν από τη Μεγαλόχαρη και τούτο αποδεικνύει τη βαθιά πίστη των ευσεβών χριστιανών που συρρέουν καθημερινά. Μια μικρή απόδειξη των πολλών θαυμάτων της Παναγίας της Δεμερλιώτισσας είναι ο μεγάλος αριθμός, η ποικιλία και η αξία των αφιερωμάτων που έχουν κάνει όσοι - και είναι πάρα πολλοί - θεραπεύτηκαν από τη χάρη της. Το ιερό προσκήνυμα πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.
