Του Γιώργου Μακρή
Πρόταση – βόμβα για τη θέσπιση εξαιρετικά «σφιχτού» πληθυσμιακού κριτηρίου που, εφ’ όσον υιοθετηθεί, υπολογίζεται ότι θα οδηγήσει σε μαζική μετακίνηση ή και έξοδο χιλιάδες (μόνιμους και αορίστου χρόνου) εργαζόμενους των δήμων έχει στα χέρια της η κυβέρνηση ενόψει της αξιολόγησης δόμων και υπαλλήλων των ΟΤΑ που αναμένεται να ολοκληρωθεί το προσεχές φθινόπωρο.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η πρόταση έχει κατατεθεί από υψηλόβαθμο κυβερνητικό παράγοντα στους συναρμόδιους υπουργούς στο πλαίσιο των γενικότερων συζητήσεων που έγιναν και συνεχίζονται για την αξιολόγηση και την κινητικότητα στο στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Ούτως ή άλλως η κυβέρνηση έχει αποφασίσει ότι πλέον ο αριθμός των εργαζομένων που θα μπορεί να έχει κάθε δήμος, δεν θα εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της κάθε δημοτικής αρχής αλλά θα προ-καθορίζεται για τους 325 ΟΤΑ με βάση μια σειρά κριτηρίων, ένα εκ των οποίων (προφανώς το βασικότερο) είναι το πληθυσμιακό, ενώ άλλα είναι η οικονομική κατάσταση του δήμου καθώς και η γεωγραφική του θέση (αν είναι αστικός, ορεινός ή νησιωτικός). Παράλληλα, θα καθοριστεί και πόσοι υπάλληλοι χρειάζονται σε καθεμιά από τις υπηρεσίες του δήμου και θα τεθεί πλαφόν το οποίο ουδείς ΟΤΑ θα μπορεί να το υπερβεί.
Η κυβέρνηση επείγεται ως το φθινόπωρο να οριστικοποιήσει τα κριτήρια ώστε να προκύψει συγκεκριμένος αριθμός υπαλλήλων ανά δήμο. Όπως είναι προφανές, ο αριθμός των υπαλλήλων κάθε δήμου θα «δείξει» και πόσοι υπάλληλοί του θα ενταχθούν σε καθεστώς κινητικότητας καθώς όσοι υπάλληλοι «πλεονάζουν» είναι βέβαιο ότι θα μετακινηθούν.
Για παράδειγμα, αν ένας δήμος σήμερα έχει 100 υπαλλήλους (μόνιμους και αορίστου χρόνου), ενώ ο αριθμός που πρέπει να έχει με βάση τα κριτήρια είναι 70, οι 30 υπάλληλοι που «περισσεύουν» θα ενταχθούν στην κινητικότητα. Επιπρόσθετα, αν σε μια υπηρεσία ενός δήμου απασχολούνται 10 άτομα, ενώ το πλαφόν που θα τεθεί για τη συγκεκριμένη υπηρεσία είναι 5, οι υπόλοιποι 5 θα πρέπει να μετακινηθούν εντός ή εκτός του ΟΤΑ.
1 ΑΝΑ 1.000
Η πρόταση, λοιπόν, που έχει κατατεθεί από υψηλόβαθμο κυβερνητικό παράγοντα όσον αφορά το πληθυσμιακό κριτήριο είναι: 1 δημοτικός υπάλληλος ανά 1.000 κατοίκους και 1 ειδικός επιστήμονας ανά 10.000 κατοίκους.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά «σφιχτή» αναλογία που εφ’ όσον υιοθετηθεί είναι προφανές ότι «θα τινάξει στον αέρα» τους δήμους με τη σημερινή τους μορφή καθώς θα κληθούν να λειτουργήσουν με περίπου 1 στους 5 ή 1 στους 6 υπαλλήλους απ’ αυτούς που έχουν σήμερα. Μόνο αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο πληθυσμός της χώρας είναι σχεδόν 11 εκατομμύρια, προκύπτει ότι στους δήμους θα πρέπει να απομείνουν 11 χιλιάδες εργαζόμενοι από 82 χιλιάδες που είναι σήμερα!
Λεπτομέρειες της πρότασης δεν έχουν γίνει γνωστές αλλά θα πρέπει να θεωρείται λογικό ότι εξαιρούνται οι συμβασιούχοι κι οι εργαζόμενοι σε δημοτικές επιχειρήσεις όπως οι ΔΕΥΑ. Παράλληλα, με το συνυπολογισμό των υπόλοιπων κριτηρίων (π.χ. συγκεκριμένες ανάγκες ενός αστικού ή ενός ορεινού δήμου) ο αριθμός των υπαλλήλων ανά δήμο θα αυξηθεί. Προφανώς, οι δήμοι με «υγιή» οικονομική κατάσταση θα μπορούν να διατηρήσουν, σε πρώτη φάση τουλάχιστον, περισσότερους εργαζόμενους από τους δήμους που έχουν ελλείμματα.
Ακόμη κι έτσι, πάντως, τα νούμερα δεν βγαίνουν – τουλάχιστον όχι με τη σημερινή μορφή και τις υπηρεσίες που παρέχουν τώρα οι ΟΤΑ…
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα των δήμων του νομού Λάρισας όπως αποτυπώνεται στον πίνακα που παραθέτει η «Ε» για τον πληθυσμό τους (απογραφή 2011) και τον αριθμό των εργαζομένων (μόνιμων και αορίστου χρόνου) που απασχολούν σήμερα.
ΜΟΧΛΟΣ
ΠΙΕΣΗΣ
Για το πώς προέκυψε και πού αποσκοπεί η συγκεκριμένη πρόταση, τρεις είναι σήμερα οι επικρατέστερες εκδοχές:
-Η πιο «αθώα» και πιο ευνοϊκή για τις δημοτικές αρχές είναι ότι η πρόταση προέκυψε από πολιτικό που είναι «καινούργιος» στον χώρο της αυτοδιοίκησης «με βάση εισηγήσεις άσχετων με τον χώρο τεχνοκρατών».
-Η πιο «προχωρημένη» εξήγηση είναι ότι η συγκεκριμένη αναλογία (1 προς 1.000) είναι ο στόχος που έχει τεθεί για τους ΟΤΑ σε βάθος χρόνου (φερ’ ειπείν πενταετίας) κι αφού στο μεταξύ, ολοκληρωθούν οι μαζικές καταργήσεις τμημάτων και οργανισμών αλλά και οι ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών τους που (είναι κοινό μυστικό ότι) σχεδιάζονται και προωθούνται βήμα βήμα.
- Η πιο λογική, άρα πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι με τη συγκεκριμένη «σφιχτή» αναλογία η κυβέρνηση θέλει να «πιέσει» τους δήμους ενόψει της αξιολόγησης. Προφανώς η αναλογία «1 προς 1.000» τίθεται – άτυπα προς το παρόν - ως βάση διαπραγμάτευσης, αν και αιρετοί του Ν. Λάρισας είπαν στην «Ε» ότι «δεν τη συζητούν καν» αφού «οδηγεί επί της ουσίας σε κατάργηση των δήμων».
Στο θέμα της αξιολόγησης εξελίσσεται, πάντως, ένα ιδιότυπο μπρα ντε φερ μεταξύ κυβέρνησης και δήμων: η κυβέρνηση θέλει από την αξιολόγηση να προκύψει προσωπικό που θα ενταχθεί στο γενικότερο πρόγραμμα κινητικότητας του δημόσιου τομέα, ενώ οι δήμοι είναι υπέρ της κινητικότητας αλλά μόνο εντός της αυτοδιοίκησης (στο εσωτερικό του δήμου, από δήμο σε δήμο, από περιφέρειες σε δήμους και το αντίστροφο) χωρίς όμως να γίνουν απολύσεις. «Αξιολόγηση δεν είναι να κρατήσουμε όλους τους υπαλλήλους στις θέσεις τους και να προσλάβουμε και άλλους», δήλωσε χαρακτηριστικά την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Μιχελάκης.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ
ΚΑΙ ΔΗΜΟΙ
Το τι θα γίνει τελικά, θα καθοριστεί από δύο παράγοντες:
-Ο ένας και βασικότερος είναι πως θα προχωρήσει το πρόγραμμα κινητικότητας στα υπουργεία και τους οργανισμούς τους. Στην α’ φάση του προγράμματος (12.500 υπάλληλοι έως το τέλος Σεπτεμβρίου) έχουν ενταχθεί από τους ΟΤΑ οι σχολικοί φύλακες και η δημοτική αστυνομία, ενώ τώρα κάθε υπουργείο επιλέγει τους υπαλλήλους του με βάση συγκεκριμένο αριθμό που καθόρισε το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει μεγάλη δυσκολία, πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι αναμενόταν λόγω και των ισχυρών πιέσεων που ασκούνται. Το πρόγραμμα φυσικά θα προχωρήσει, όμως ήδη υπάρχει προβληματισμός για την β’ φάση της κινητικότητας (άλλοι 12.500 υπάλληλοι έως το τέλος Δεκεμβρίου). Εν κατακλείδι, όσο λιγότερο συνεισφέρουν τα υπουργεία στην κινητικότητα, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το βάρος που θα πέσει στην αυτοδιοίκηση και το αντίστροφο.
-Ο δεύτερος είναι η διαπραγματευτική ισχύς των αιρετών. Το κλίμα για τους οργανισμούς αυτοδιοίκησης δεν είναι το καλύτερο και είναι ευρέως γνωστό ότι η τρόικα θεωρεί πως υπάρχουν περιθώρια για μεγαλύτερες περικοπές. Άλλωστε, η αυτοδιοίκηση μαζί με τα ασφαλιστικά ταμεία και υπηρεσίες υγείας είναι οι τρεις τομείς στους οποίους έχουν εστιάσει πλέον τις παρεμβάσεις τους κυβέρνηση και τρόικα αφού είναι οι μόνοι στους οποίους έχουν δημιουργηθεί καινούργια χρέη το 2013.
Από την άλλη πλευρά, ατού για τους αυτοδιοικητικούς είναι οι εκλογές του 2014. Αιρετοί που πρόσκεινται στα δύο κυβερνητικά κόμματα (ως γνωστόν ΕΝΠΕ και ΚΕΔΕ ελέγχονται πλήρως από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) έχουν διαμηνύσει στην κυβέρνηση και τα κόμματά τους ότι εάν συνεχιστούν και ενταθούν προεκλογικά οι πιέσεις για νέες περικοπές και απολύσεις στους ΟΤΑ, τότε οι ίδιοι θα περιέλθουν σε ακόμη πιο δυσχερή θέση κι αυτοί που θα ωφεληθούν πολιτικά είναι οι υποψήφιοι των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ως εκ τούτου, κι επειδή σε κανένα δεν συμφέρει ένα αρνητικό αποτέλεσμα στις αυτοδιοικητικές εκλογές, πιθανότατα η προοπτική των εκλογών να λειτουργήσει ανασχετικά σε νέες περικοπές στους ΟΤΑ ή τουλάχιστον να τις αμβλύνει.
ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙΣ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
-ΤΜΗΜΑΤΩΝ
Εάν, όπως φαίνεται σήμερα, κυβέρνηση και δήμοι δεν συμφωνήσουν τελικά για την αξιολόγηση, τότε προβάλλει εκ νέου το ενδεχόμενο νέων οριζόντιων περικοπών. Στο στόχαστρο είναι οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί των ΟΤΑ, ενώ κυκλοφορεί έντονα πως η τρόικα πιέζει να καταργηθούν οργανισμοί όπως αυτοί που έχουν σχέση με τον πολιτισμό και τον αθλητισμό και οι εργαζόμενοί τους να ενταχθούν στην κινητικότητα.
Σημειώνεται πως το υπουργείο Εσωτερικών έχει καταγράψει ήδη πόσοι και ποιοι υπάλληλοι έχουν μετακινηθεί από δημοτικές επιχειρήσεις και οργανισμούς προς τις κεντρικές υπηρεσίες των δήμων μετά την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης».
Παράλληλα, για να πετύχει οικονομίες κλίμακας στο προσωπικό των δήμων, η κυβέρνηση σχεδιάζει να εφαρμόσει (και) το εξής μέτρο: αντί να έχουν όλοι οι δήμοι τις ίδιες υπηρεσίες, κάποιοι να αναλάβουν να παρέχουν συγκεκριμένες υπηρεσίες στους γειτονικούς δήμους. Για παράδειγμα, η τεχνική υπηρεσία ενός δήμου να αναλάβει το ανάλογο αντικείμενο και σ’ ένα γειτονικό δήμο.
