Ανασκαφές σε Μυκηναϊκό οικισμό στο Μακρυχώρι

* Τι ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι * Είναι η πρώτη συστηματική έρευνα πεδίου για τη Μυκηναϊκή περίοδο στην Κεντρική Θεσσαλία

Τον χώρο των ανασκαφών στον Μυκηναϊκό οικισμό στο Μακρυχώρι επισκέφθηκε ο δήμαρχος Τεμπών κ. Γιώργος Μανώλης, συνοδευόμενος από την πρόεδρο της Δημοτικής Κοινότητας Μακρυχωρίου κα Άννα Καραπάνου - Μαγαλιού, όπου τους ενημέρωσαν για την εξέλιξη των εργασιών οι Γιώργος Τουφεξής, Δρ. Αρχαιολόγος, προϊστάμενος του τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας και η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας κ. Ιφιγένεια Τουρναβίτου.

Συγκεκριμένα για το φετινό πρόγραμμα ανασκαφής η κ. Τουρναβίτου ανάφερε ότι «ο Μυκηναϊκός οικισμός στο Μακρυχώρι Λάρισας, είναι η πρώτη συστηματική έρευνα πεδίου για τη Μυκηναϊκή περίοδο στην κεντρική Θεσσαλία».
Η αρχαιολογική θέση στη μαγούλα Μακρυχωρίου, 18 χλμ. βόρεια της Λάρισας, στο βόρειο άκρο της πεδιάδας, σε μία γεωγραφικά στρατηγική θέση στην είσοδο της κοιλάδας των Τεμπών, ανακαλύφθηκε αρχικά από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας (Γ. Τουφεξής), το 1999-2000, στα πλαίσια κατασκευής της νέας Εθνικής Οδού Αθηνών-Θεσσαλονίκης. Οι νέες αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή του προϊστορικού οικισμού του Μακρυχωρίου, οι οποίες ξεκίνησαν το 2015, αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου ερευνητικού προγράμματος, που πραγματοποιείται στα πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, υπό τη διεύθυνση του Γ. Τουφεξή, και του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Ιφιγένειας Τουρναβίτου. Στο βορειότερο τμήμα της ανασκαφής, στις παρυφές του λόφου, βόρεια των Νεολιθικών καταλοίπων, αποκαλύφθηκαν εκτεταμένα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της Μυκηναϊκής περιόδου, τμήμα ενός πεδινού οικισμού, με τουλάχιστον δύο οικοδομικές φάσεις, που χρονολογούνται στο τέλος του 13ου αιώνα και στην αρχή του 12ου αιώνα π.Χ. Τα κτιριακά συγκροτήματα που αποκαλύφθηκαν είχαν λίθινα θεμέλια, πλίνθινη ανωδομή, εσωτερικές λιθόκτιστες κατασκευές, και δάπεδα από πηλό ή κονίαμα. Τον οικισμό διασχίζουν από βορρά προς νότο και από ανατολάς προς δυσμάς, δύο μυκηναϊκοί δρόμοι, πλάτους 4μ, οι οποίοι πλαισιώνονται από οικοδομικά συγκροτήματα.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους «Την τελευταία ανασκαφική περίοδο (2024) αποκαλύφθηκε το νότιο άκρο μιας εκτεταμένης αναλημματικής κατασκευής, το βορειότερο τμήμα της οποίας εντοπίσθηκε το 2019, ανατολικά του βόρειου κτιρίου. Πρόκειται για την υποδομή ενός τεχνητού ανδήρου/ισόπεδου στην ανηφορική πλαγιά του λόφου, σε ένα κατά τα φαινόμενα υπαίθριο, πιθανότατα κοινόχρηστο χώρο του οικισμού. Η αποκάλυψη ενός τέτοιου δημόσιου χώρου, μιας πλατείας, για τη συνάθροιση των κατοίκων, είναι προς το παρόν μοναδικό πολεοδομικό εύρημα στον Θεσσαλικό κάμπο.
Στο ανατολικό τμήμα του χώρου αυτού, ανακαλύφθηκε φέτος και ένα δεύτερο δωμάτιο του κτιρίου, που είχε αποκαλυφθεί πέρυσι, με ισχυρούς τοίχους και με προσανατολισμό διαφορετικό από αυτόν των άλλων κτιρίων του οικισμού, το οποίο εδράζεται επάνω στο ανατολικό άκρο του κοινόχρηστου χώρου. Η υποδομή της αναλημματικής κατασκευής και το μυκηναϊκό κτίριο στην περιοχή αυτή, εντοπίσθηκαν κάτω από δύο εκτεταμένους λιθοσωρούς, κατάλοιπα από κατάρρευση κτιρίων σε υψηλότερο σημείο της πλαγιάς, της ελληνιστικής και της Μυκηναϊκής περιόδου. Νότια του δεύτερου μυκηναϊκού δρόμου, ο οποίος διασχίζει τον οικισμό από ανατολάς προς δυσμάς, στο νοτιότερο άκρο της ανασκαφής, αποκαλύφθηκε μεγάλο δωμάτιο κτιρίου της ίδιας περιόδου (δεύτερο μισό του 13ου αιώνα π.Χ./αρχή 12ου αιώνα π.Χ.), με πλακόστρωτο δάπεδο, είσοδο πλάτους 1,60 – 1,70μ στο νοτιοδυτικό του άκρο και κατώφλι από μεγάλους πλακοειδείς λίθους, μία ιδιοτυπία, που συνήθως εντοπίζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και όχι σε μυκηναϊκούς οικισμούς της περιφέρειας. Ο νότιος τοίχος του δωματίου αυτού παρουσιάζει στο δυτικό του άκρο, μία ακόμη ιδιομορφία στην κατασκευή, με μεγάλους πλακοειδείς και ορθογωνισμένους ή τετραγωνισμένους λίθους, και πάλι χωρίς παράλληλο στον μυκηναϊκό οικισμό. Στο μυκηναϊκό στρώμα καταστροφής/εγκατάλειψης από το εσωτερικό του δωματίου αυτού, βρέθηκε ένα γυναικείο ειδώλιο τύπου Ψ, μία μεγάλη μυλόπετρα, ένας λίθινος πέλεκυς, δύο σφονδύλια και ένα μεγάλο αποθηκευτικό αγγείο, ένας στάμνος, που αρχικά στηριζόταν στον νότιο τοίχο του δωματίου. Στο κέντρο του χώρου αυτού, εντοπίσθηκε επίσης τμήμα μεγάλου εγκάρσιου τοίχου, που κατά τα φαινόμενα ανήκει σε μεταγενέστερη οικιστική φάση. Οι ανασκαφές στον μυκηναϊκό οικισμό, ο οποίος αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα περιφερειακού οικισμού στην ενδοχώρα της Θεσσαλίας, και ο οποίος καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε στις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ.., πραγματοποιούνται με χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, της ΕΦΑ Λάρισας και του Δήμου Τεμπών, που συνεχίζει, όλα αυτά τα χρόνια, να στηρίζει με αμείωτο ενδιαφέρον την προσπάθειά μας να αναδείξουμε την σημαντική και μακρόχρονη ιστορία του τόπου αυτού».
Σε δηλώσεις του ο δήμαρχος Τεμπών κ. Μανώλης τόνισε «Θέλω να ευχαριστήσω τόσο τον κ. Γιώργο Τουφεξή, αλλά και την κα Ιφιγένεια Τουρναβίτου, για την πολύτιμη συμβολή τους στη μεγάλη προσπάθεια για την ανάδειξη της πλούσιας αρχαιολογικής κληρονομιάς της περιοχής μας. Επίσης ευχαριστούμε και την ομάδα των φοιτητών που εργαζόμενοι εν μέσω κύματος καύσωνα, συμβάλλουν στην όλη προσπάθεια. Υπάρχει συνεχής συνεργασία μεταξύ του Δήμου μας, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας και του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας. Από την πλευρά μας θα συνεχίσουμε να συνδράμουμε με κάθε μέσο σ’ αυτόν τον διαρκή αγώνα να αναδείξουμε το αρχαιολογικό μας μεγαλείο».