Του Κ. Γκιάστα
Σφουγγάρια, νησιά, καταδύσεις. Έννοιες ταυτόσημες στις οποίες όμως προστέθηκε και μια κατάρα, μια νόσος που έντυσε χιλιάδες οικογένειες στην Ελλάδα στα μαύρα και τις γέμισε θλίψη. «Η νόσος των δυτών» μια ασθένεια που, σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές, από το 1866 έως το 1915, μόνο στα νησιά του Αιγαίου καταγράφηκαν 10.000 θάνατοι και 20.000 παραλύσεις με τα περισσότερα θύματα στην Κάλυμνο.
Μπορεί να ακούγονται ασυνήθιστα στα αυτιά των Λαρισαίων τέτοια ζητήματα όμως υπήρξε έντονο ενδιαφέρον για το θέμα. Με πρωτοβουλία του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο αμφιθέατρο της Ιατρικής Σχολής Λάρισας, πραγματοποιήθηκε διάλεξη – συζήτηση σε ένα ασυνήθιστο για την πόλη μας θέμα: «Η νόσος των δυτών. Πώς, γιατί και πότε συμβαίνει». Ο κ. Μάρκος Γαϊτάνος, επαγγελματίας δύτης με εμπειρία 17 ετών παρουσίασε γλαφυρά την καθημερινή του εμπειρία από τον βυθό. Μίλησε για την κατάδυση, τις τεχνικές ανάδυσης, τα συμπτώματα της νόσου των δυτών, την προφύλαξη και τη θεραπεία και διηγήθηκε περιστατικά από την μακρόχρονη εμπειρία του. Ο κ. Θανάσης Καλλιτσάρης, καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας (DiveMatter) μίλησε για την υδροβιότητα στον άνθρωπο και για τα νεότερα δεδομένα στην αυτόνομη και ασφαλέστερη κατάδυση. Οι παρόντες, φοιτητές, ιατροί, καθηγητές και αρκετοί πολίτες, έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και ακολούθησε ζωηρή και ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Όπως μας ανέφερε ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής, καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Κάππας, η επιτυχία της διάλεξης, το ενδιαφέρον των παρευρεθέντων και η προθυμία των ομιλητών τούς ενθαρρύνει να οργανωθεί σε λίγους μήνες ένα πλήρες ολοήμερο σεμινάριο στο θέμα αυτό για ενδιαφερόμενους πολίτες με απονομή και πιστοποιητικού παρακολούθησης.
ΤΟ ΣΚΑΦΑΝΔΡΟ ΚΑΙ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Στην Ελλάδα η νόσος των δυτών είναι ιδιαίτερα γνωστή. Ο απολογισμός των θυμάτων της είναι μεγάλος και αυτό γιατί η σπογγαλιεία, η οποία απασχόλησε ένα μεγάλο μέρος του νησιώτικου πληθυσμού μας, αναπτύχθηκε κατά τρόπο εντελώς εμπειρικό κι ανεύθυνο. Στην Κάλυμνο, τη Σύμη, την Ύδρα και σε πολλά άλλα νησιά δεν είναι σπάνιο το θέαμα ανδρών, νέων και γέρων, με παράλυση κάθε μορφής. Και είναι άφθονες οι ιστορίες των σφουγγαράδων που χάθηκαν από τη νόσο των δυτών στα βόρεια παράλια της Αφρικής ή στις ελληνικές θάλασσες. Πολλές φορές οι ήρωες αυτοί του βυθού, οι οποίοι εργάζονταν με ποσοστά, τύχαινε να βρουν το βυθό στρωμένο με σφουγγάρια κι έτσι έμεναν εκεί μέχρι να γεμίσει το δίχτυ τους.
Το βασικό εργαλείο της κατάδυσης ήταν για 100 συνεχόμενα χρόνια από το 1837 και μετά το σκάφανδρο. Παράλληλα όμως ήταν και η κύρια αιτία της «κατάρας» λόγω της αλόγιστης και χωρίς τεχνογνωσία χρήσης του.
Πληθώρα δυτών που βούταγαν με σκάφανδρο, οι λεγόμενοι «μηχανικοί», έμεναν ανάπηροι ή πέθαιναν από την άγνωστη αυτή αρρώστια, σε αντίθεση με τους ελεύθερους δύτες. Οι γιατροί της εποχής αδυνατούσαν να δώσουν εξήγηση για αυτή την αρρώστια. Εν τέλει το 1878 ο διάσημος πια Γάλλος γιατρός, φυσικός, δικηγόρος και φυσιολόγος Paul Bert μετά από πολλά πειράματα έδωσε απάντηση στο ερώτημα. Για την ανακάλυψη αυτή ονομάστηκε δικαιολογημένα ως ο «πατέρας» της υπερβαρικής φυσιολογίας.
Ως νόσο των δυτών σύμφωνα με την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια ορίζουμε εκείνη την παθολογική κατάσταση που έρχεται ως αποτέλεσμα παραμονής του δύτη σε υπερβαρικό περιβάλλον με πίεση πάνω από 2 ΑΤΜ και για χρονικό διάστημα αρκετό, ώστε το διαλυμένο στους ιστούς άζωτο να σχηματίζει κατά την ανάδυση φυσαλίδες, των οποίων το πλήθος και το μέγεθος δεν επιτρέπει την ομαλή απομάκρυνση μέσω του αναπνευστικού συστήματος.
ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ… ΔΥΤΕΣ
Για το επάγγελμα του δύτη και τις παρενέργειες που υπάρχουν τόσο από το περιβάλλον της θάλασσας όσο και από το… οικονομικό της κοινωνίας μίλησε στην «Ε» ο κ. Μάρκος Γαϊτάνος που αφού τόνισε πως δουλεύει πλέον σε κατασκευαστικές και ναυτιλιακές εταιρίες για λιμενικά έργα, ανάφερε πως είναι «μια πολύ επικίνδυνη δουλειά γιατί είσαι φιλοξενούμενος σε αυτό το περιβάλλον».
Ξεκίνησε από πολύ νεαρός σαν χόμπι και πλέον το έχει μετατρέψει σε επάγγελμα «Οι διαφορές ανάμεσα στο χόμπι και τον επαγγελματισμό είναι πολλές. Απλά μπορώ να σας πω, πως δεν έχει καμία σχέση. Στη δουλειά δεν απολαμβάνεις τον βυθό. Απλά κάνεις δουλειά». Εν τέλει σχετικά με την οικονομική κρίση τόνισε: «Η κρίση είναι πολύ βαθιά στο επάγγελμα και πλέον μόνο στο εξωτερικό είναι καλά»…
