Μ’ αυτά τα λόγια ο Μητροπολίτης Λαρίσης Σεραφείμ διευκρίνιζε το 1982 σ’ ένα μεγάλο συλλαλητήριο στη Λάρισα, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ της εποχής, τη θέση της Εκκλησίας πάνω σ’ ένα θέμα που προκαλούσε μεγάλη συζήτηση και διαμάχες. 42 χρόνια μετά ένα αντίστοιχο θέμα έρχεται ξανά στην επιφάνεια και δεν είναι άλλο από τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών που μπαίνει προς συζήτηση σήμερα στη Βουλή.
Η «Ε» με αφορμή αυτό έψαξε στο αρχείο της για να εντοπίσει στοιχεία της τότε μεγάλης μεταρρύθμισης που ενδεχομένως να έχουν ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση.
To 1982 εισήχθη και στη χώρα μας ο πολιτικός γάμος, 200 χρόνια μετά την καθιέρωσή του από τη Γαλλική Επανάσταση. Έως τότε ίσχυε η υποχρεωτική ιερολογία του γάμου (θρησκευτικός γάμος), που είχε καθιερωθεί με Νεαρά του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού το 893 μ.Χ. («Μη ερρώσθαι τα συνοικέσια άνευ της ιεράς ευλογίας»).
Όπως αναφέρει ο ιστότοπος που ασχολείται με τα ιστορικά γεγονότα sansimera.gr, μία πρώτη απόπειρα για την εισαγωγή του πολιτικού γάμου στην Ελλάδα είχε γίνει στις 10 Μαρτίου του 1926 από τον υπουργό Δικαιοσύνης, Ιωσήφ Κούνδουρο, αλλά η πρότασή του απορρίφθηκε από τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο. Στη συνέχεια, απασχόλησε και τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του Αστικού Κώδικα τη δεκαετία του ‘30, χωρίς τελικά να υιοθετηθεί.
Η ελληνική πολιτεία, αναγνωρίζοντας μόνο τον θρησκευτικό γάμο έως το 1982, παραβίαζε τη θεμελιώδη αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας και δημιουργούσε μία σειρά από προσωπικά αδιέξοδα σε αλλόθρησκους, άθεους και όσους ήθελαν να συνάψουν τέταρτο γάμο.
Η αναγνώριση του πολιτικού γάμου στην Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες αποφάσεις που έλαβε η υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου «Κυβέρνηση της Αλλαγής». Μία βαθιά εκσυγχρονιστική μεταρρύθμιση, αλλά και μία πράξη συμβιβασμού με έναν προαιώνιο θεσμό, όπως η Εκκλησία.
Θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 1250/82 (ΦΕΚ Α 46/07.04.1982), που κατέστησε ίσου κύρους τον πολιτικό και τον θρησκευτικό γάμο (διαζευκτικό σύστημα), χωρίς ο νομοθέτης να προχωρήσει στο υποχρεωτικό του πολιτικού γάμου, όπως ζητούσε η προοδευτική διανόηση και ήταν το καθεστώς στις Δυτικές Χώρες. Μεγάλη ήταν η αντίδραση στον χώρο της Εκκλησίας, η οποία κάμφθηκε από τη διάθεση συνδιαλλαγής του τότε Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ.
Το σχετικό νομοσχέδιο εισήχθη προς συζήτηση στη Βουλή στις 17 Φεβρουαρίου 1982 και ψηφίστηκε στις 22 Μαρτίου, με τις αρνητικές ψήφους της Νέας Δημοκρατίας. Με το Προεδρικό Διάταγμα 391 (ΦΕΚ Α 73/18.06.1982) καθορίζονται οι λεπτομέρειες για την τέλεση του πολιτικού γάμου.
Ο ΠΡΩΤΟΣ ΓΑΜΟΣ
Ο πρώτος πολιτικός γάμος στην Ελλάδα έγινε στις 18 Ιουλίου του ίδιου χρόνου στο χωριό Φραντάτο της Ικαρίας.
Μέχρι την αλλαγή του αιώνα η κυριαρχία του θρησκευτικού γάμου έναντι του πολιτικού, στις προτιμήσεις των Ελλήνων, ήταν συντριπτική. Χαρακτηριστικό το ποσοστό των θρησκευτικών γάμων να ξεπερνά το 90% του συνολικού αριθμού τους.
Η κατάσταση άρχισε να διαφοροποιείται από τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα. Μάλιστα, το 2012 έγινε η μεγάλη ανατροπή, με την οικονομική κρίση να έχει καθοριστική συμβολή.
Όπως αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), που ανακοινώθηκαν την 1η Αυγούστου του 2013, οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά τους θρησκευτικούς (51,8% έναντι 48,2%).
Στη Λάρισα, σύμφωνα με τα αρχεία από το Δημαρχείο της πόλης, οι πρώτοι δύο πολιτικοί γάμοι που τελέσθηκαν ήταν στο τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου επί δημαρχείας Αριστείδη Λαμπρούλη και μάλιστα, τον έναν εκ των δύο τους έκανε εκείνος. Ο ένας έγινε στις 14 Αυγούστου και ο δεύτερος στις 20 του ίδιου μήνα.
Μέσα στο 2023 στον Δήμο Λαρισαίων είχαμε 392 γάμους, εκ των οποίων μάλιστα οι 157 ήταν πολιτικοί. Εντυπωσιακό, επίσης, ήταν και το γεγονός πως καταγράφηκαν 222 σύμφωνα συμβίωσης.
ΤΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ
Στη Λάρισα, σε μια περιοχή με έντονο θρησκευτικό στοιχείο παραδοσιακά, το συλλαλητήριο που έγινε στις 7 Φεβρουαρίου του 1982 που είχε χιλιάδες κόσμου, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Ε» εκείνης της εποχής, κατέληξε στο κινηματοθέατρο «Γαλαξίας» και στο ψήφισμα, μεταξύ άλλων, αναφερόταν πως «κάνουμε έκκληση στην πολιτική ηγεσία της χώρας και προσωπικά στον Πρωθυπουργό (σ.σ. τότε ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου) να μην ψηφισθεί νόμος που θα υποχρεώνει σε πολιτικό γάμο, για να μην οδηγηθεί η πατρίδα μας σε περιπέτεια με απρόβλεπτες σε έκταση δυσμενείς συνέπειες.
*Να σημειωθεί πως με τις ψήφους ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Νέας Αριστεράς και Πλεύσης Ελευθερίας «πέρασε» από τις συναρμόδιες Επιτροπές το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, Σπαρτιάτες και Νίκη καταψήφισαν. Το νομοσχέδιο αναμένεται να εισαχθεί στην Ολομέλεια σήμερα Τετάρτη και να ψηφιστεί την Πέμπτη.
Κ. ΓΚΙΑΣΤΑΣ
