Συχνό το σύνδρομο ψυχικής εξάντλησης στους κληρικούς

ΟΠΩΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΗ ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ ΣΤΟΝ ΑΓ. ΑΧIΛΛΙΟ

Γενική ιερατική σύναξη διεξήχθη προχθές το πρωί 2023 στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Αχιλλίου Λαρίσης, υπό την προεδρία του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερωνύμου.

Κατ’ αυτήν ομιλητές ήταν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ο Πρωτ. Ευάγγελος Γκανάς, Ηλεκτρολόγος- Θεολόγος και συγγραφέας, και ο Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός, Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων. Αφόρμηση της σύναξης ήταν η έκδοση και κυκλοφορία του 9ου τεύχους του επιστημονικού περιοδικού της Ιεράς Μητροπόλεως ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΠΟΛΙΣ, το οποίο είναι αφιερωμένο στην ιερωσύνη ως χάρισμα και ως δωρεά.
Προσφωνώντας τους ομιλητές ο Μητροπολίτης Λαρίσης κ. Ιερώνυμος επεσήμανε ότι η σύναξη έχει ως σκοπό τον συμπροβληματισμό των κληρικών της τοπικής Εκκλησίας με τον στοχασμό των ομιλητών, καθώς η ιερωσύνη στους καιρούς μας καλείται να δώσει μια πιο δυναμική μαρτυρία, με ευθύνη όλων, και οι τρόποι της προσέγγισης των ανθρώπων έχουν να κάνουν όχι μόνο με τα χαρίσματα του κάθε κληρικού, αλλά και την γνώση που εκείνος έχει τόσο για τον κόσμο όσο και για τις σύγχρονες προκλήσεις.
Ο πρώτος ομιλητής Μητροπολίτης Ιλίου κ. Αθηναγόρας ασχολήθηκε με το σύνδρομο ψυχικής εξάντλησης ή αλλιώς burnout του κληρικού. Τόνισε κατ’ αρχήν ότι η ποιμαντική μας, αν θέλουμε να ακολουθήσει την οδό των Πατέρων της Εκκλησίας οφείλει να προσαρμόζεται στις ανάγκες της εποχής, χωρίς να σύρεται ή να αφομοιώνεται από αυτήν. Ο κληρικός συχνά αντιμετωπίζει δυσκολίες και κόπωση, ψυχική πρώτα και σωματική έπειτα, διότι προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις τις ποιμαντικής μόνος του και όχι στα πλαίσια της εκκλησιαστικής κοινότητας. Άλλοτε καταβάλλει υπερβολικό φόρτο εργασίας, καθώς νομίζει ότι θα σώσει τον κόσμο, με αποτέλεσμα να βιώνει ματαιώσεις και απώλειες. Δεν εξαγορεύεται τους λογισμούς του κι έτσι ενώ αρχικά διακατέχεται από έναν έντονο ενθουσιασμό για την κλήση του, εάν δεν διαχειριστεί σωστά τους πειρασμούς και τις αποτυχίες της ποιμαντικής, τότε κινδυνεύει να περιπέσει σε αμφιβολία για την αποστολή του, σε απογοήτευση, κάποτε και σε κατάθλιψη. Εδώ η προϊσταμένη αρχή του κληρικού οφείλει να νοιαστεί για τις ανάγκες του. Είναι άλλο να τον κινητοποιεί και άλλο να τον αφήνει να εξαντλείται ή να τον κάνει να αισθάνεται μόνος του. Χρειάζονται, επομένως, ρεαλιστικοί στόχοι, κάποτε και απομάκρυνση από το καθημερινό πρόγραμμα, ώστε ο κληρικός να βρει ηρεμία, ενώ και ο κληρικός οφείλει να μην καταβάλλεται από έναν στείρο εγωισμό και ανταγωνισμό, που τον κάνει να υφίσταται πολλές ματαιώσεις. Η αποδοχή της αμαρτωλότητάς μας και της ανεπάρκειάς μας, αν συνδυαστεί με την αγάπη, θα δώσει στον κληρικό ισορροπία, για να μπορέσει να εκπληρώσει την αποστολή του. Ο Σεβασμιότατος, χαρακτηριστικά, επισήμανε τις ιδιαίτερες δυσκολίες των εγγάμων κληρικών, οι οποίοι καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στο λειτούργημα και την οικογένειά τους, ενώ τόνισε ότι η απολυτότητα δεν ωφελεί.
Ο δεύτερος ομιλητής π. Ευάγγελος Γκανάς, στάθηκε στα συναισθήματα του κληρικού, τα οποία σήμερα ιδιαιτέρως έγκεινται σε θυμό για την κατάσταση της κοινωνίας, σε μελαγχολία για την αποτυχία του να αλλάξει τον κόσμο, η οποία κάποτε πηγάζει και από μία ψευδαίσθηση ότι στο παρελθόν τα πράγματα για την Εκκλησία ήταν λαμπρά και τώρα χάλασε ο κόσμος, όπως επίσης και σε θλίψη και φόβο. Ο ομιλητής επισήμανε την μακρά διάρκεια της πνευματικής ζωής, ότι δηλαδή δεν είναι απαραίτητο αυτός που σπέρνει να θερίσει κιόλας, ενώ τόνισε ότι συχνά και ο κληρικός αισθάνεται την πλήξη των ενοριτών του. Ο π. Ευάγγελος ζήτησε από τους ιερείς να πορευτούν με θετικά συναισθήματα, όπως η συμπόνοια για τον άνθρωπο, η χαρά και η ειρήνη, οι δρόμοι δηλαδή της ανάστασης που ο Χριστός έφερε στον κόσμο και να επαναπροσδιορίζουν συνεχώς την πνευματική τους πορεία.
Ο τρίτος ομιλητής π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός στάθηκε στον κληρικό που διαλέγεται με τον κόσμο. Επισήμανε πως είναι μεγάλος πειρασμός να ταυτιστεί ο ιερέας με έναν βοηθό των ανθρώπινων αναγκών, διότι έτσι καθιστά την πίστη θρησκεία, ενώ η Ορθοδοξία ξεκινά και καταλήγει στην κατάδειξη του προσώπου του Χριστού, που συνήθως είναι ο απών από τη ζωή μας.  Ο ιερέας, όταν θέλει να διαλεχτεί με τον άνθρωπο, πρέπει να είναι καλός ακροατής. Να βλέπει το δίπολο “αγάπη ή εξουσία”, που διακατέχει τις ανθρώπινες σχέσεις. Να μη λησμονεί τον παλαιό άνθρωπο και τον έτερο νόμο που υπάρχει στον καθέναν, δείχνοντας επιείκεια, χωρίς όμως να πάψει να είναι αληθινός. Να προσπαθεί να υπερβεί αστοχίες στον λόγο και να βλέπει το τι πραγματικά θέλει να πει ο άνθρωπος. Να μιλά με τρυφερότητα και διάκριση και όχι με απολυτότητα. Τέλος, επισήμανε ότι και η σιωπή βοηθά, καθώς η αίσθηση ότι ο ιερέας εκπροσωπεί τον Θεό και έχει απαντήσεις για όλα τα ζητήματα, εκτός του ότι θεολογικά είναι εσφαλμένη, δημιουργεί αδιέξοδα. Η προσευχή και η αγάπη είναι πολύτιμα στοιχεία συμπαράστασης στον άνθρωπο και η υπενθύμιση ότι όλα οδηγούν στον Χριστό.
Και οι τρεις ομιλητές χρησιμοποίησαν αρκετά πρακτικά ποιμαντικά παραδείγματα. Ακολούθησε γόνιμος διάλογος, ενώ τη σύναξη έκλεισε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος, ευχαριστώντας τους ομιλητές για τις εξαιρετικές προσεγγίσεις και ζητώντας από τους ιερείς να ανανεώνονται πνευματικά.
Μετά από κάποιες ανακοινώσεις για το καλοκαιρινό πρόγραμμα, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ως Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, επέδωσε στους κληρικούς της Μητροπόλεως Λαρίσης που συμμετείχαν στο πρόγραμμα επιμορφώσεως “Συμβουλευτική σε σύγχρονα ζητήματα (εξομολογητική), τις σχετικές βεβαιώσεις.