στον θεσσαλικό κάμπο, μετά τα συμπεράσματα που προέκυψαν στην επιστημονική ημερίδα που διοργανώθηκε στο κτίριο του ΓΕΩΤΕΕ στη Λάρισα, στο πλαίσιο ενημέρωσης για το Πρόγραμμα REXUS. Στην εκδήλωση διάχυτη ήταν η άποψη των γεωτεχνικών για το σημαντικό υδατικό έλλειμμα στη Θεσσαλία, κρούοντας τον κώδωνα για ένα άνυδρο καλοκαίρι, ενώ προβληματισμός υπάρχει και για τη λειψυδρία που παρατηρείται μέχρι σήμερα. Όλοι συμφώνησαν ότι πρέπει να κατασκευαστούν μικρά, μεσαία, αλλά και μεγάλα φράγματα για να αποφευχθεί ο κίνδυνος της ερημοποίησης του κάμπου.
Ο διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Εδαφοϋδατικών Πόρων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» Ανδρέας Παναγόπουλος, μιλώντας στο περιθώριο της εκδήλωσης στην «Ε» χαρακτήρισε την κατάσταση «ανησυχητική, αλλά και αντιστρέψιμη, αρκεί να υπάρξουν πρωτοβουλίες και μία ολιστική προσέγγιση του προβλήματος του υδάτινου ελλείμματος. Η εκτίμηση είναι ότι θα υπάρχει μείωση βροχοπτώσεων, λόγω κλιματικής κρίσης από 15 έως 20% για την επόμενη 30ετία, ενώ μέχρι το 2100 η μείωση θα φτάσει το 40%. Αυτό δυσχεραίνει τη σημερινή δύσκολη κατάσταση. Στον αντίποδα, τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε μία μείωση στην κατανάλωση νερού για άρδευση, εξαιτίας του αυξημένου κόστους παραγωγής, ενώ στην ίδια φιλοσοφία περιορίστηκαν και οι αρδευόμενες εκτάσεις (κυριάρχησαν οι ξηρικές). Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει. Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση για να αποφύγουμε τη μείωση της γονιμότητας του εδάφους κι άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα που προκύπτουν, όπως π.χ. η καύση των υπολειμμάτων, τα οποία μειώνουν την οργανική ουσία, στερούν από το χωράφι τη δυνατότητα να συγκρατήσει το έδαφος και με τη σειρά του να εξοικονομήσει το λιγοστό νερό. Υπάρχουν περιθώρια μείωσης των δαπανών στην άρδευση. Ήδη τρέχουμε πιλοτικό πρόγραμμα στη λεκάνη απορροής της Αγιάς (Μεταξοχώρι) μέσω του Atlas, με στόχο να έχουμε την ίδια παραγωγή με μικρότερη κατανάλωση νερού και αντίστοιχη μείωση σε λιπάσματα και φυτοφάρμακα».
ΚΟΙΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ
Ο κ. Παναγόπουλος χαρακτηρίζει απαραίτητη την κοινή διαχείριση υπόγειων και επιφανειακών υδάτων. «Η υπόλοιπη Ευρώπη σε ζητήματα διαχείρισης επιφανειακών νερών είναι πιο μπροστά από μας. Αν και τέτοια προβλήματα παρουσιάστηκαν έντονα στην Ιβηρική χερσόνησο, στον Δούναβη, στον ποταμό Πάδο στην Ιταλία, στη λεκάνη των Άλπεων, εν τούτοις έλαβαν δραστικά μέτρα. Προχώρησαν σε αυστηρούς περιορισμούς στη χρήση του νερού με μηδενική άρδευση στη γεωργική παραγωγή. Εικόνες με στεγνά ποτάμια ενδεχομένως να δούμε και στον Πηνειό, αν δεν αντιδράσουμε άμεσα, με ενίσχυση των αποθεμάτων των υπόγειων νερών, αλλά και των επιφανειακών. Επιβάλλεται μια νοικοκυροσύνη για να μην περιοριστεί το έδαφος, το νερό, η ενέργεια. Έχουμε τις λύσεις, ας τις εφαρμόσουμε μ’ ένα κοινό σχέδιο δράσης».
ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ στην εκδήλωση παρουσίασε νέα επιστημονικά δεδομένα και αναλύσεις που αποτυπώνονται σε χάρτες (φώτ.) διαβαθμισμένης καταλληλότητας εγκατάστασης και ανάπτυξης καλλιεργειών, με παραδείγματα βασικών καλλιεργειών, όπως αυτές του σιταριού και του βαμβακιού στο σύνολο της λεκάνης απορροής Πηνειού, χάρτες για το σύνολο της λεκάνης απορροής Πηνειού, σχετικά με δείκτες ξηρασίας, συχνότητας εμφάνισης πλημμυρών, μέσης επιφανειακής απορροής, ανάπτυξης καλλιεργειών, παραγόμενης ενέργειας από φωτοβολταϊκούς και αιολικούς σταθμούς.
To REXUS, είναι μια Δράση Έρευνας και Καινοτομίας, που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υλοποιείται από μία κοινοπραξία 17 εταίρων από 7 διαφορετικές χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ολλανδία, Ρουμανία και Κολομβία).
H λεκάνη του Πηνειού αποτελεί μία από τις πέντε πιλοτικές περιοχές του έργου. Στο πλαίσιο του προγράμματος, επιστημονικά ινστιτούτα -από κοινού- αναλύουν, συνδυάζουν και συνθέτουν για πρώτη φορά επιστημονικά δεδομένα για τους τομείς ενέργειας-αγροτικής παραγωγής-νερού και οικοσυστημάτων και των μεταξύ τους σχέσεων και αλληλεπιδράσεων υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής, με σκοπό να διαμορφώσουν και να προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα που θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των πόρων και των κοινωνιών απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι συγκεκριμένοι τομείς.
