Ο τόπος είναι πολύ γνωστός, στην περιοχή του νομού. Κραννώνας! Σημαντικότατη πόλη της Πελασγιώτιδας, που άκμασε κυρίως κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους. Έδρα του ισχυρού γένους των Σκοπάδων. Μόλις 25 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λάρισας. «Βαρύ» όνομα στη αρχαιολογία της περιοχής και το γνώριζαν από δεκαετίες και οι αρχαιοκάπηλοι! Αναδείχτηκε τελικά, το 2013, μέσα από το επιχειρησιακό πρόγραμμα "Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013. Ένα βιβλίο, της ΙΕ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι και αναφέρεται στην αρχαία πόλη, κάνει προσιτή την τοπική ιστορία, στους πολλούς.
Η ανασκαφή στον λόφο Καστά της Αμφίπολης, φέρνει πιο κοντά την αρχαιολογία, στους Έλληνες και το ενδιαφέρον απλώνεται στα αρχαία μνημεία, κάθε περιοχής. Η έκδοση «Κραννών», έχει κείμενα της προϊσταμένης της εφορείας κ. Ανθής Μπάτζιου-Ευσταθίου, Δρ. αρχαιολόγου και του αρχιτέκτονα Δημήτρη Καραγκούνη. Επίσης, πολλές φωτογραφίες, που καταδεικνύουν και στους μη ειδικούς, τη σπουδαία παρουσία της Κραννώνος, στην ιστορία της Κεντρικής Ελλάδας. Από το βιβλίο λοιπόν, αντλούνται στοιχεία για την πλούσια αρχαία πόλη:
«Τα λείψανα της αρχαίας Κραννώνος, που άκμασε τον 6ο-4ο αι. π.Χ., έχουν εντοπιστεί περίπου 25 χλμ. νοτιοδυτικά της Λάρισας και περί τα 2 χλμ. νοτιοδυτικά της ομώνυμης, σημερινής κοινότητας. Το όνομά της, οφείλεται πιθανότατα, στις άφθονες πηγές και ειδικότερα σε μια θερμή πηγή-κρήνη, κράννα στην αιολική, θεσσαλική διάλεκτο.
Η θέση της στο εύφορο, νοτιοδυτικό τμήμα της πεδιάδας της Λάρισας, την κατέστησε μία από τις πλουσιότερες πόλεις της Θεσσαλίας κατά τον 6° και 5° αι. π.Χ., καθώς έκοψε αργυρά και χάλκινα νομίσματα από το 480 π.Χ. Υπήρξε έδρα του ισχυρού γένους των Σκοπάδων. Από τα δύο διακεκριμένα γένη, τους Αλευάδες της Λάρισας και τους Σκοπάδες της Κραννώνος, εκλέχθηκαν πολλοί Ταγοί της Πελασγιώτιδας, δηλαδή οι ανώτατοι πολιτικοί και στρατιωτικοί άρχοντες. Μετά το 370 π.Χ. λόγω των πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή, μεταξύ των Μακεδόνων, των Θεσσαλών και των Βοιωτών, άρχισε η σταδιακή παρακμή της. Μετά τον θάνατο του Μεγ. Αλεξάνδρου, κατά τη διάρκεια του Λαμιακού πολέμου, 323-322 π.Χ., για την απελευθέρωση των Ελλήνων της νότιας Ελλάδας από τους Μακεδόνες, η Κραννών, υπήρξε ο χώρος διεξαγωγής μάχης το 322 π.Χ. Από τις αρχές του 2ου αι. π.Χ., κανένας στρατηγός του Κοινού των Θεσσαλών, δεν κατάγεται από την Κραννώνα.
Η περιοχή κατοικήθηκε από τη νεολιθική εποχή. Στον χώρο δεσπόζει χαμηλή τράπεζα, διαστάσεων περίπου 520 Χ 350 μ., η οποία ταυτίζεται με την ακρόπολη των κλασικών χρόνων. Λείψανα όλων των περιόδων της Εποχής του Χαλκού και ιδιαίτερα της τελευταίας φάσης, της μυκηναϊκής (Ομηρική Εφύρα), βρίσκονται διάσπαρτα στην επιφάνεια της ακρόπολης. Οι πρώτες ανασκαφικές τομές στην ακρόπολη, στις αρχές του 20ού αιώνα, αποκάλυψαν τμήματα κτιρίων που ανήκουν κατά τον ανασκαφέα, Απ. Αρβανιτόπουλο, στο ιερό της Αθηνάς Πολιάδος. Από την ακρόπολη της Κραννώνος, μεταξύ άλλων ευρημάτων, προέρχονται αρχιτεκτονικά μέλη από δημόσια κτίρια, πολλά νομίσματα, τιμητικά ψηφίσματα, αναθηματικές στήλες στον Δία, στον Απόλλωνα, στην Αθηνά, στην Αφροδίτη, στον Ασκληπιό και στον Ήλιο (16 IX, 2 464), άγαλμα στην Εν(ν)οδία , καθώς και τρίμορφα Εκαταία.
Νεότερες ανασκαφές αποκάλυψαν τμήμα του νεκροταφείου των τύμβων, της Πρώιμης εποχής του Σιδήρου (10ος-8οςαι. π.Χ.) νότια της ακρόπολης, κατά μήκος αγροτικού δρόμου προς τη σύγχρονη κοινότητα Δοξαρά, τρεις μνημειώδεις κτιστούς τάφους (έναν θολωτό και δύο πυραμιδοειδείς), πολλούς κιβωτιόσχημους τάφους με ερυθρόμορφη αττική κεραμική και επιτύμβιες στήλες της κλασικής εποχής, καθώς και επιτύμβιους βωμούς.
Τα μνημεία που αποκαταστάθηκαν και αναδείχθηκαν, πέρασαν στην κυριότητα της αρχαιολογικής υπηρεσίας με αφορμή το συγκεκριμένο έργο. Συγκεκριμένα, τα τρία ταφικά μνημεία, με δωρεά των ιδιοκτητών κ. Γ. Κατσιλέρου και κ. Ζαχ. Αγραφιώτη - Ρετζέπη, ενώ ο χώρος των ελληνιστικών οικιών απαλλοτριώθηκε... Σκοπός των εργασιών ήταν η συντήρηση, η προστασία και η ανάδειξη των μνημείων ενός πολύ σημαντικού αρχαιολογικού χώρου της Πελασγιώτιδας, τα οποία είχαν υποστεί εκτεταμένες φθορές από τον χρόνο, τη γεωργική δραστηριότητα και τη σύληση. Οι επεμβάσεις υπήρξαν ήπιες, προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής, αλλά και αναστρέψιμες».
Δυο βήματα, από τη Λάρισα, την άλλοτε «ανταγωνίστρια» πόλη των αρχαϊκών χρόνων, η Κραννώνα, πλέον μπορεί να αποτελέσει χώρο επίσκεψης των σύγχρονων κατοίκων και κάθε Έλληνα, που αγαπά την ιστορία του τόπου.
Ε. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ
