Ρεπ: Γιώργος Ρούστας
Φώτο: Νίκος Σιούμκας
Αναμνήσεις, συγκινήσεις και ποικίλα συναισθήματα για εκατοντάδες Λαρισαίους που σταματούν τις τελευταίες ημέρες και παρακολουθούν τις εργασίες αποκατάστασης που πραγματοποιούνται στο νεοκλασικό κτίριο της οδού Μανωλάκη, ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα της πόλης, που έχει επίσημα εδώ και δεκαετίες χαρακτηριστεί διατηρητέο και μάλιστα μοναδικού ενδιαφέροντος καθώς διασώζονται σπάνια αρχιτεκτονικά στοιχεία της εποχής του, όπως φουρούσια και αετώματα, σφυρήλατα μάρμαρα, ξυλόγλυπτα τζάκια και υπέροχες οροφογραφίες, τα οποία αναδεικνύονται ξανά αυτές τις μέρες και κόβουν την ανάσα όλων των εραστών της εποχής και της τέχνης...
Στην τελική ευθεία βρίσκεται πλέον η αποκατάσταση του νεοκλασικού κτιρίου της οδού Μανωλάκη, μετά από απόφαση Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας, η οποία εποπτεύει τις εργασίες σε συνεργασία με τους μελετητές και επιβλέποντες μηχανικούς του έργου, το οποίο πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του Κέντρου Πρόληψης ΟΚΑΝΑ Λάρισας σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ
Όπως είναι ήδη γνωστό, εδώ και τρία χρόνια περίπου, το Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου Πρόληψης Λάρισας του ΟΚΑΝΑ, αναδύεται σε αγώνα δρόμου για την αξιοποίηση του διατηρητέου κτιρίου της οδού Μανωλάκη, ενός από τα λίγα εναπομείναντα νεοκλασικά κτίρια της πόλης, που διατηρούν σημαντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Το θέμα της αξιοποίησης του νεοκλασικού κτιρίου, ξεκίνησε όταν το διοικητικό συμβούλιο του Κέντρου Πρόληψης, οραματίστηκε και αποφάσισε τη σύσταση «Εργαστηρίου Πρόληψης και Ανάπτυξης» και επεδίωξε τη φιλοξενία του στο διατηρητέο κτίριο, με το σκεπτικό ότι κατά τον τρόπο αυτό πραγματοποιεί μια δράση του, ενώ ταυτόχρονα «υιοθετεί» και φροντίζει ένα ιστορικό κτίριο της πόλης, το οποίο αποτέλεσε σημείο αναφοράς για χιλιάδες Λαρισαίους και είχε για πολλά χρόνια εγκαταλειφθεί. Η επαφή με τους ιδιοκτήτες του κτιρίου, οι οποίοι ήταν ευαισθητοποιημένοι σε θέματα πρόληψης και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης, απέφερε θετικά αποτελέσματα και το κτίριο παραχωρήθηκε για χρήση στο Κέντρο Πρόληψης, προκειμένου να στεγάσει το Εργαστήρι του. Στη συνέχεια, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας και την 5η ΥΠΕ , υπογράφηκαν οι προγραμματικές συμβάσεις, με τις οποίες επικυρώθηκε η συνεργασία των μερών και υποβλήθηκαν προτάσεις έγκρισης της χρηματοδότησης του Εργαστηρίου από τους συνεργαζόμενους φορείς. Παρά το γεγονός ότι το θέμα στην ουσία του προωθήθηκε με μεγάλη ταχύτητα, απαιτήθηκε σημαντικός χρόνος για το Υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να γίνει ενδελεχής έλεγχος του κτιρίου και να συνταχθούν λεπτομερείς τεχνικές, στατικές και αρχιτεκτονικές μελέτες του κτιρίου από ειδικούς επιστήμονες. Πλέον, μετά από αδιάκοπη συνεργασία περίπου δύο ετών των ειδικών, αποφάνθηκε θετικά το Κεντρικό Συμβούλιο του Υπουργείου, δίνοντας το πράσινο φως για έναρξη των εργασιών.
Η ΒΕΒΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ
Σιγά σιγά με τις εργασίες που εκτελούνται και κυρίως με τη μέθοδο της αμμοβολής το πέτρινο αρχοντικό της οδού Μανωλάκη, γνωστό ως «οικία Οικονόμου-Φαληρέα» αποκαλύπτει την ιστορική ομορφιά και αρχιτεκτονική του αξία, χάρη και στην επιμονή των μελετητών και συγκεκριμένα της αρχιτεκτόνου μηχανικού Σίλειας Καραμπίνη και του πολιτικού μηχανικού Βασίλη Χουλιάρα, οι οποίοι αφού μελέτησαν την ιστορία του κτιρίου, η οποία ξεκινά το 1888 φρόντισαν να αντικαταστήσουν τα φθαρμένα υλικά με νέα, αλλά ίδιου σχήματος και μεγέθους και με πολύ προσοχή από τα συνεργεία ώστε να μην καταστραφούν τα χειροποίητα, σφυρηλατημένα με δεξιότητα μάρμαρα και η πελεκητή πέτρα στο μπαλκόνι και στην εξωτερική κάτοψη του κτιρίου. Τα συνεργεία με εξονυχιστική δουλειά, που θυμίζουν τις αρχαιολογικές ανασκαφές στον τάφο της Αμφίπολης κατάφεραν να φτάσουν στα πρωτότυπα πλακάκια του δαπέδου, χωρίς αυτά να καταστραφούν και στις -μοναδικής ομορφιάς- οροφές, όπου οι χειροποίητες επιγραφές και ζωγραφιές σε αφήνουν άναυδο. Αλγεινή εντύπωση προκαλεί στους υπευθύνους η μαυρίλα που έχει αφαιρεθεί από τοίχους και μάρμαρα, με την μέθοδο της αμμοβολής.
Αναλυτικότερα οι ... «ανασκαφές» των τεχνιτών ανέδειξαν τα γύψινα των παραθύρων, την ειδική τεχνοτροπία βάθους και στήριξής τους καθώς και τις υπέροχες οροφογραφίες του εσωτερικού χώρου, τα παλιά δρύινα πατώματα, το μοναδικής αρχιτεκτονικής αξίας ξύλινο τζάκι και τις περίτεχνες γύψινες κατασκευές. Όλα αυτά και πολλά περισσότερα, ήταν θαμμένα κάτω από πάσης φύσεως και χρώματος λαδομπογιές, κάτω από πρόχειρες γυψοσανίδες, πρόχειρες κατασκευές, επεμβάσεις παντός τύπου που έγιναν από τους κατά καιρούς χρήστες του κτιρίου, με μεγάλη επιπολαιότητα –αν όχι ασέβεια, προς την πολιτιστική και ιστορική αξία του κτιρίου. Οι εργασίες που αφορούν στο υπόγειο και το ισόγειο του διωρόφου αυτού κτιρίου, καθώς ο πρώτος όροφος βρίσκεται σε καλή κατάσταση και ήδη χρησιμοποιείται για την στέγαση των γραφείων του κέντρου, με μεγάλη προσοχή, αναδεικνύουν και ξεδιπλώνουν σιγά –σιγά την αυθεντική μορφή του κτιρίου το οποίο αναμένεται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, να αγγίξει την αρχική του μορφή σε ποσοστό 90%.
ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ
Οι κ.κ. Σίλια Καραμπίνη, Βασίλης Χουλιάρας, οι οποίοι συνέταξαν τις μελέτες του έργου σε συνεργασία με τις αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και είναι οι επιβλέποντες του έργου μίλησαν στην «Ε» για τις εν εξελίξη εργασίες. «Καταρχήν το κτίριο βρίσκεται σε περιοχή πυκνοδομημένη, όπου ισχύει το συνεχές σύστημα δόμησης και σε θέση ενδιαφέρουσα μέσα στον ιστό της πόλης. Αποτελεί σημείο αναφοράς για τη γύρω περιοχή, είναι δε από τα λίγα εναπομείναντα παλαιά κτίρια στην περιοχή. Είναι κεραμοσκεπές, ορθογωνικής κάτοψης και παραδοσιακού Νεοκλασικού χαρακτήρα, με κατασκευή από λιθοδομή. Σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιών κατοίκων αλλά και των ιδιοκτητών, οι δύο όροφοι μαζί με το υπόγειο του κτιρίου αποτελούσαν μία ενιαία κατοικία. Η προσπέλαση στον αύλειο χώρο του, που είναι τετραγώνου σχήματος λόγω και του σχήματος του κτιρίου, γίνεται από δύο περίτεχνες μεταλλικές δίφυλλες πόρτες που βρίσκονται στις πλάγιες πλευρές του κτιρίου (Ανατολικά) προς την οδό Μανωλάκη. Οι όροφοι παρουσιάζουν αισθητικά και λειτουργικά προβλήματα, καθώς και προβλήματα αναδείξεως. Έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές – φθορές στα επιχρίσματα, στα δάπεδα, στα ξύλινα εξωτερικά κουφώματα, στα εσωτερικά κασώματα, οι οποίες οφείλονται στην παλαιότητα του κτιρίου, στην υγρασία, η οποία διαπερνούσε το κτίριο κυρίως από τα κατεστραμμένα κουφώματα και στη μη λειτουργία του τα τελευταία χρόνια και άρα στην έλλειψη θέρμανσης, η οποία ιδίως στο υπόγειο έχει δημιουργήσει εκτεταμένες φθορές. Εξαιτίας των παραπάνω προβλημάτων, παρουσιάζονται και προβλήματα αισθητικά και αναδείξεως, τα οποία χρήζουν επίλυσης, καθώς η αισθητική αναβάθμιση του κτιρίου, θα συμβάλλει στην ανάδειξη της αξίας του. Το κτίριο χρήζει διατήρησης, έστω μερικής, καθόσον έχει σημαντική αξία ιστορική και αρχιτεκτονική. Επιπλέον, συντήρηση-αποκατάσταση-επανάχρηση με κάποια συμβατή χρήση, θα αποτελέσει έναυσμα για τη διατήρηση και άλλων νεοκλασικών στην περιοχή, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω περιβαλλοντική υποβάθμιση της πόλης. Η επιλογή των Μεθοδολογιών συντήρησης/αποκατάστασης, έγινε με γνώμονα τον σεβασμό των ιστορικών και αισθητικών αξιών του κτιρίου, της αρχικής υπόστασης και των αυθεντικών του στοιχείων, καθώς και των μεταγενέστερων συμβατών επεμβάσεων και των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών στοιχείων του».
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΛΙΑΚΟΥΛΗ
Στα πλαίσια της έναρξης των εργασιών, η πρόεδρος του Κέντρου Πρόληψης ΟΚΑΝΑ κ. Ευαγγελία Λιακούλη, δήλωσε: «Εδώ και τρία χρόνια, προσπαθούμε ένα όραμα να το κάνουμε πραγματικότητα. Μας βρίσκετε όλους πολύ συγκινημένους αυτές τις μέρες, διότι η εικόνα που αποκαλύπτεται μπροστά μας κάθε στιγμή, αποζημιώνει τον αγώνα και την επιμονή όλων μας, μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες οικονομικές και γραφειοκρατικές συνθήκες, να δημιουργήσουμε ένα «στέκι ζωής», διασώζοντας ταυτόχρονα ένα χώρο μεγάλης πολιτιστικής και ιστορικής αξίας για την πόλη. Κάναμε αυτό τον αγώνα όλοι μαζί, το διοικητικό συμβούλιο και οι εργαζόμενοι με την άμεση συνεργασία της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του κ. περιφερειάρχη προσωπικά, τη στήριξη της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, των εθελοντών μας, των επιμελητηρίων, των επιστημονικών και επαγγελματικών φορέων, της τοπικής μας εκλησίας και των μέσων ενημέρωσης, προκειμένου να δημιουργήσουμε στον χώρο αυτό, με απόλυτο σεβασμό και αίσθημα ευθύνης στην πολιτιστική μας κληρονομιά, μια από τις όμορφες και δημιουργικές γωνιές της πόλης, που θα συνδέσει την ιστορία μας, τον πολιτισμό και την αισθητική, με τις σύγχρονες αναζητήσεις, μιας συνειδητοποιημένης, σταθερής κι ευτυχισμένης ζωής για τα παιδιά και τους ενήλικες. Προχωράμε και ανυπομονούμε να παραδώσουμε στην πόλη μια εξαιρετική δράση, το Εργαστήρι Πρόληψης, που θα στεγαστεί σε έναν μοναδικό χώρο, με μεγάλη αξία και πολλαπλούς συμβολισμούς. Χρειαζόμαστε τη στήριξη και τη βοήθεια όλων για να φθάσουμε μέχρι το τέλος...».
ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ
Παρών στις εργασίες του νεοκλασικού κτιρίου ήταν και ο αντιπρόεδρος του Κέντρου Πρόληψης Χρήστος Καλομπάτσιος, ο οποίος μας μετέφερε σχετική δήλωση του περιφερειάρχη Κώστα Αγοραστού. «Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία αποτελεί τον βασικό εταίρο του Κέντρου Πρόληψης ΟΚΑΝΑ, στήριξε από την αρχή ηθικά και υλικά τη δημιουργία του Εργαστηρίου Πρόληψης με ταυτόχρονη αποκατάσταση και ανάδειξη του νεοκλασικού κτιρίου της οδού Μανωλάκη, που αποτελεί σημείο αναφοράς για τη νεώτερη ιστορία της πόλης. Η λειτουργία του Εργαστηρίου αποτελεί πλέον αντικείμενο συνεργασίας της Περιφέρειας και του Κέντρου Πρόληψης και σύντομα θα γνωστοποιηθούν με λεπτομέρεια οι κατευθύνσεις. Θέλω να συγχαρώ την πρόεδρο του Κέντρου κ. Λιακούλη για την έμπνευσή της και τον προσωπικό της αγώνα, όλα τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και όλους όσους συμμετείχαν σ’αυτή την προσπάθεια για την επιμονή και τη μεθοδικότητα με την οποία έδρασαν, για να καταφέρουμε να προχωρήσουμε και να συνδυάσουμε κατά μοναδικό τρόπο, δύο σημαντικά έργα για τη Λάρισα και τη Θεσσαλία. Εμείς θα είμαστε διαρκώς δίπλα, αρωγοί μέχρι το τέλος, καθώς σταθερή πεποίθησή μου είναι ότι η ενίσχυση των κοινωνικών δομών και δράσεων, πρέπει να τεθεί σε απόλυτη προτεραιότητα».
