Του Κ. Γκιάστα
Φωτ. Β. Ντάμπλης
Θόρυβος κάτω από τον Άγιο Αχίλλιο. Σαν μέταλλα που χτυπάνε μεταξύ τους. «Ντράγκα - ντρούγκα, ντράγκα - ντρούγκα», κι όμως. Δύο κυρίες με μπακιρένια σκεύη. Κρατούν ταψιά, ένα καζάνι και έχουν βήμα ταχύ. Εικόνα ασυνήθιστη πλέον, που τραβάει τα βλέμματα των περαστικών.
«Πάμε γιατί μπορεί να μην τον προλάβουμε» γυρίζει με αγωνία η μία προς την άλλη. Για πού στο καλό το έβαλαν; Ακολουθούμε και η εικόνα μας αποζημιώνει.
Ένας υπαίθριος γανωτής έχει στήσει το «μαγαζάκι» στη γέφυρα των Ναϊάδων και η πελατεία μπερδεύεται με τους περίεργους. Με «βιτρίνα» μερικά σκεύη στο πεζοδρόμιο και όσοι κατάλαβαν, κατάλαβαν... Οι παλιοί Λαρισαίοι πάντως ήταν εκεί.
Ο 17χρονος Γιάννης έχει αναλάβει δράση και παζαρεύει τις τιμές «Τι να σου πω τώρα; Άσε που δεν προλαβαίνω κάτσε εδώ και κοίτα» μας κόβει τον αέρα τη στιγμή που του ζητάμε πληροφορίες.
Την ώρα που ξεκινάει την ιεροτελεστία μάς κάνει ωστόσο μια μικρή εισαγωγή: «Εδώ και δέκα χρόνια ήρθαμε με τον αδερφό μου από τη Βουλγαρία. Ζούσαμε σε όλη τη Θεσσαλία και τώρα ήρθαμε και στη Λάρισα» σκουπίζει τον ιδρώτα με το μανίκι του και μας μιλάει για το επάγγελμα που ήρθε από το παρελθόν: «Για μένα νέο είναι και έχει ενδιαφέρον. Κοίτα αυτό εδώ» σηκώνει ένα ταψάκι «ξεκινάνε οι τιμές από πέντε - δέκα ευρώ και φτάνουνε στα τριάντα. Γίνεται όμως καινούριο. Συμφέρει έτσι όπως είναι η κατάσταση».
«Και πάλι ακριβός είσαι» του λέει αυστηρά μια κυρία, περισσότερο για να τραβήξει την προσοχή μας «Έχε χάρη που έμειναν ελάχιστοι τεχνίτες, εφόσον τα περισσότερα από τα μπακίρια έχουν αντικατασταθεί από εισαγόμενα ανοξείδωτα βιομηχανικά προϊόντα. Παλιά υπήρχε ανταγωνισμός στις τιμές αφού ήταν περισσότεροι γανωτήδες».
Στη συζήτηση μπαίνει και ένας ηλικιωμένος κύριος. Από τον Πέρα Μαχαλά μας λέει με περηφάνια και με φόντο τον γανωτή ξεκινάει για να μας «κεράσει» λίγη από την ατμόσφαιρα της παλιάς Λάρισας: «Τα μπακιρένια σκεύη όπως τα ταψιά, καζάνια, κουτάλια, πιρούνια με τον καιρό οξειδώνονταν και έπρεπε να γανωθούν, να περαστεί δηλαδή η επιφάνειά τους με ειδικό μέταλλο που ήταν το καλάι κασσίτερος. Έτσι προστατεύονταν από τα δηλητηριώδη οξείδια του χαλκού» μας λέει.
Βγάζει το καπέλο του και το «γατζώνει» στο μπαστούνι του. Αφού κοιτάζει προς το ποτάμι συνεχίζει: «Οι γανωματήδες ήταν γυρολόγοι. Όπως είναι αυτός τώρα. Είχαν μαζί τους τα απαραίτητα εργαλεία και έκαναν τη δουλειά τους επί τόπου αλλά δεν τους πληρώναμε με λεφτά. Τους δίναμε αυγά, καλαμπόκι, σιτάρι, ό,τι είχαμε. Ήταν φτωχός ο κόσμος».
Του ζητάμε να θυμηθεί πώς ήταν τότε τα γανωτήρια και αφού μας πληροφόρησε πως το τελευταίο στη Λάρισα ήταν πίσω από τον Μύλο συνέχισε: «Ας ξεκινήσουμε με τα εργαλεία. Παλιά είχαν το καλάι που είναι ο κασσίτερος, το σπίρτο που είναι υδροχλωρικό οξύ, το αμόνι, η μασιά με την οποία κρατούσε το σκεύος πάνω από τη φωτιά και ο ταβάς, ένα μεγάλο ταψί, που μέσα έριχνε τα περισσεύματα από το καλάι, για να τα ξαναχρησιμοποιήσει. Σε μια άκρη υπήρχε το καμίνι, όπου θερμαίνονται τα σκεύη. Τώρα αυτός δεν τα έχει όλα αυτά αλλά έχει τα περισσότερα».
Βλέπουμε τον Βούλγαρο να γανώνει και παράλληλα ακούμε και την περιγραφή του Λαρισαίου: «Ο γανωτής πρώτα καθαρίζει καλά τα σκεύη από τις σκουριές και τις πράσινες σκιές. Το μέσα μέρος το καθαρίζει με το σπίρτο που είναι το κεζάπι κι έπειτα το τρίβει με άμμο ή με κουρασάνι που σημαίνει το τριμμένο κεραμίδι. Μετά κρατά το σκεύος με την τσιμπίδα πάνω από τη φωτιά και ρίχνει μέσα το νησιαντήρι δηλαδή το χλωριούχο αμμώνιο, για να στρώσει καλύτερα το καλάι πάνω στο χάλκωμα. Στη συνέχεια, το σκουπίζει καλά και μετά απλώνει το λιωμένο καλάι σε όλη την επιφάνεια του σκεύους με τη βοήθεια ενός χοντρού βαμβακερού υφάσματος. Για να παγώσει πιο γρήγορα το καλάι πολλές φορές ρίχνει κρύο νερό και το σκουπίζει με καθαρό βαμβάκι για να γυαλίσει».
Σηκώνεται να φύγει και αφήνει το συμπέρασμά του για το κοινό: «Κοίτα να δεις που γυρίσαμε στα μπακίρια πάλι». Στη συνέχεια στρέφεται σε μας «Αυτά να τα βλέπουν οι Γερμανοί. Το ’40 τους είχαμε στον πόλεμο και είχαμε τα μπακίρια. Τώρα τους έχουμε στο κεφάλι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ξαναγυρνάμε σ’ αυτά».
Αυτά τα μπακίρια τα γέννησε η κρίση και το τραγικό είναι πως δείχνει... ανοξείδωτη.
