Πειραματικός αγρός βάμβακος στο Αχίλλειο

Για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους με προσθήκη πυριτικών ορυκτών με στόχο τη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα

Του Γ. Ρούστα

Είναι γνωστό ότι λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, προκαλείται αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, που τελικά οδηγεί σε αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία εκτιμάται από τον ΟΗΕ ότι θα κυμανθεί από 2.6-4.8oC στο τέλος του αιώνα. Η Συμφωνία των Παρισίων του 2015, έθεσε ως στόχο τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας σε επίπεδα μικρότερα των 2oC. Για την επίτευξη του στόχου μεταξύ των μεθόδων, που έχουν προταθεί από την επιστημονική κοινότητα, είναι και η τεχνολογία της ταχείας αποσάθρωσης των πυριτικών ορυκτών, μέσω της οποίας γίνεται δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο είναι το βασικό αέριο του θερμοκηπίου. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει ήδη στη φύση, αλλά με πολύ αργό ρυθμό, τον οποίο επιταχύνει σημαντικά η προτεινόμενη τεχνολογία. Μέσω της φυσικής διαδικασίας δεσμεύονται συνολικά 0.26 δισ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα τον χρόνο, έναντι των 10 δισ. τόνων που εκλύονται από την καύση ορυκτών καυσίμων, ενώ το δυναμικό της νέας τεχνολογίας εκτιμάται σε δέσμευση 30 δισ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα.
Η δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα στο έδαφος
Στο πλαίσιο αντιμετώπισης του φαινομένου του θερμοκηπίου, έχουν προταθεί διάφορες μέθοδοι και τεχνολογίες που αναφέρονται κυρίως στην προσπάθεια μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου προς την ατμόσφαιρα, ενώ η έρευνα προχωρά και στη διερεύνηση της δυνατότητας δέσμευσής τους στο έδαφος. Μια τέτοια ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί και η τεχνολογία της εφαρμογής στο έδαφος πυριτικών ορυκτών, τα οποία μέσω χημικών αντιδράσεων με νερό δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει ήδη στη φύση, αλλά με πολύ αργό ρυθμό, τον οποίο επιταχύνει σημαντικά η προτεινόμενη τεχνολογία της ταχείας αποσάθρωσης των πυριτικών ορυκτών. Η βελτίωση της ποιότητας των εδαφών με προσθήκη πυριτικών ορυκτών είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται από πολύ παλιά στην Αφρική, τη Νότια και Βόρεια Αμερική, αλλά και στην Ευρώπη. Τα αποτελέσματα από τη χρησιμοποίηση αυτών των υλικών ήταν εντυπωσιακά, όπως π.χ. η αύξηση των αποδόσεων καλλιεργειών. Στην Ελλάδα η τεχνολογία αυτή δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί.
Το πρόγραμμα της Εταιρείας Fieldcode
Πολύ πρόσφατα η εταιρεία Fieldcode που διατηρεί γραφείο στην Αθήνα (https://fieldcode.com/) με υπεύθυνη προγράμματος την Dr. Ingrid Smet, φιλοδοξώντας να συμβάλει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μέσω της ενεργού συμμετοχής των πελατών στην απομάκρυνση των αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα, εκδήλωσε το ενδιαφέρον να μελετηθεί αυτό το θέμα στη χώρα μας και ύστερα από σχετική διερεύνηση αποφάσισε να συνεργαστεί με Έλληνες ερευνητές για τη δοκιμή τέτοιων υλικών σε ελληνικά εδαφοκλιματικά περιβάλλοντα. Έτσι η εν λόγω εταιρεία σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ και άλλους ερευνητές, διενεργούν σχετική έρευνα στην περιοχή Αχιλλείου Λάρισας με καλλιέργεια βαμβακιού. Πιο συγκεκριμένα, σε αγρό έκτασης 50 στρ. περίπου εγκατέστησε πειραματικό αγρό, αλλά και πιλοτικά τεμάχια, στα οποία μελετά την επίδραση του ορυκτού ολιβίνη ελληνικής προέλευσης και άλλων παρόμοιων από άλλες χώρες, στη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και στην απόδοση του βαμβακιού, έχοντας ολοκληρώσει τις εργασίες του πρώτου έτους.
Ο Χρ. Τσαντήλας
Ο γεωπόνος δρ. Εδαφολογίας Χρίστος Τσαντήλας, που συνεργάστηκε επιστημονικά με την εν λόγω εταιρεία για την οργάνωση των πειραμάτων, εξήγησε τη μέθοδο εφαρμογής του ολιβίνη: Το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών στη Λάρισα εγκατέστησε πειραματικό αγρό στο Αχίλλειο (και δίπλα στην λίμνη Κάρλα) (Επιστημονικός υπεύθυνος δρ. Ελευθέριος Ευαγγέλου) σε καλλιέργεια βαμβακιού, στην οποία εφάρμοσε το ορυκτό ολιβίνη και άλλα παρόμοιας σύστασης ορυκτά από άλλες χώρες σε κατάλληλη κοκομετρία σε συνδυασμό και με οργανικό υλικό (biochar). Οι καλλιεργητικές εργασίες που εφαρμόστηκαν (άρδευση, λίπανση, φυτοπροστασία) ήταν οι συνήθεις στην περιοχή. Στη διάρκεια ανάπτυξης της καλλιέργειας μέσω χημικής διαδικασίας, κατά την οποία ο ολιβίνης με την εφαρμοζόμενη άρδευση αποσαθρώνεται, γίνεται δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας και διοχετεύεται σε βαθύτερα στρώματα του εδάφους σε σταθερή μορφή αφαιρώντας έτσι διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Στη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου με κατάλληλες δειγματοληψίες στο νερό που στραγγίζει στα βαθύτερα στρώματα, μελετάται η χημική σύνθεσή του, μέσω της οποίας εκτιμάται η δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα. Παράλληλα με δειγματοληψίες εδάφους και φύλλων μελετάται η επίδραση στην ποιότητα του εδάφους. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπάρχει αρνητική επίδραση στην απόδοση του βάμβακος από την εφαρμογή των υλικών αυτών και σύντομα θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα σχετικά με τη δέσμευση του άνθρακα στο έδαφος από την ατμόσφαιρα.