πολύ μεγάλη επίδραση σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Ένας από αυτούς είναι φυσικά και η γεωργία. Η λεγόμενη και 4η βιομηχανική επανάσταση, η τεχνική νοημοσύνη, μπαίνει στα χωράφια και οι Έλληνες αγρότες πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η «ευφυής» ή «έξυπνη» γεωργία είναι το μέλλον, που σε συνδυασμό με την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής, μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Μια αλλαγή που πλέον κρίνεται απολύτως αναγκαία, με την Ελλάδα να καλείται γρήγορα να προσαρμοστεί στις εξελίξεις ώστε να μπορέσει να εκμεταλλευτεί «ευρωπαϊκά» χρήματα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Η ντιρεκτίβα, άλλωστε, της Κομισιόν λέει ότι τουλάχιστον το 57% των κοινοτικών κονδυλίων ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει να κατευθυνθεί σε επενδύσεις που σχετίζονται με την ψηφιακή επανάσταση και το περιβάλλον.
Στο πλαίσιο αυτών των νέων απαιτήσεων, ήδη κάποιοι συνεταιρισμοί δειλά - δειλά σχεδιάζουν τη δική τους συμμετοχή στην καινούργια αυτή πραγματικότητα που έρχεται ταχέως. Ένας τέτοιος -προς το παρόν από τους ελάχιστους στη Θεσσαλία- είναι ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Μελιβοίας που φιλοδοξεί οι τριάντα εννέα παραγωγοί - μέλη του, λίαν συντόμως, να γίνουν οι αγρότες του μέλλοντος, αγρότες δηλαδή που θα συνδυάζουν την παραδοσιακή καλλιέργεια με την εφαρμογή ψηφιακών τεχνολογικών λύσεων στη γεωργική παραγωγή. Αναζητήσαμε τον διευθύνοντα σύμβουλο του εν λόγω συνεταιρισμού -που παράγει μήλα, κεράσια και κάστανα- γεωπόνο και παραγωγό, κ. Σοφλιό Αθανάσιο, ο οποίος με χαρά απάντησε στις ερωτήσεις μας.
• Το μέλλον της γεωργίας βρίσκεται στις εφαρμογές της αγροτικής τεχνολογίας. Με ποιον τρόπο ο συνεταιρισμός σας μπαίνει στη νέα εποχή της «ευφυούς γεωργίας»;
- Κύριε Γουργιώτη, είναι αλήθεια και πασιφανές πλέον πως γενικότερα κινούμαστε προς μία συναρπαστική περίοδο για τον αγροτικό κλάδο. Η ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων στη γεωργική παραγωγή καθιστά τον κλάδο ελκυστικό σε νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, χρηματοοικονομικές επενδύσεις και τη δημιουργία επιχειρηματικών clusters, δηλαδή επιχειρηματικών συνεργατικών σχηματισμών μεταξύ γεωργικών επιχειρήσεων και άλλων φορέων, όπως πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα, με σκοπό την προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας. Ειδικά για την Ελλάδα, η εφαρμογή τεχνολογικών εξελίξεων δημιουργεί μεγάλες ευκαιρίες για την κάλυψη του αυξανόμενου χάσματος παραγωγικότητας μεταξύ της χώρας μας και άλλων ανεπτυγμένων κρατών. Εμείς, θέλοντας να είμαστε μέρος και όχι ουραγοί των εξελίξεων, συνεργαζόμαστε με την farmB, εταιρεία τεχνοβλαστός (spen off) του ΕΚΕΤΑ, του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, «τρέχοντας» το πρόγραμμά της, ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης καλλιεργειών, που συνδυάζει διαδικτυακές εφαρμογές, εφαρμογές κινητού και μια σειρά διασυνδεμένων τεχνολογιών, όπως εδαφολογικοί αισθητήρες, μετεωρολογικοί σταθμοί, δορυφορικά δεδομένα, drones και δίκτυα αισθητήρων ασθενειών.• Βασικός σας στόχος;
- Βασικός στόχος δεν είναι άλλος από την παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων προς όφελος των μελών και, φυσικά, των καταναλωτών.
• Δώστε μας μια εικόνα στην πράξη αυτού του προγράμματος ψηφιακής γεωργίας που ήδη κάνετε χρήση.
- Όλα τα κτήματα του συνεταιρισμού, δηλαδή των παραγωγών μας, έχουν ψηφιοποιηθεί με τη βοήθεια της δήλωσης ΟΣΔΕ, και ο καθένας στο κινητό του τηλέφωνο, στο tablet ή στον υπολογιστή του έχει ξεκάθαρη την εικόνα τους. Είναι καταγεγραμμένες οι εκτάσεις, τα μεγέθη των αγροτεμαχίων, οι τύποι εδάφους, οι καλλιέργειες και οι ποικιλίες που παράγονται. Το κάθε ξεχωριστό αγροτεμάχιο παρακολουθείται συνεχώς μέσω τηλεπισκόπησης - δορυφορικά δεδομένα - και ανά τακτά χρονικά διαστήματα με drones, αλλά και επίγειους αισθητήρες σάρωσης, από την αρχή της καλλιεργητικής περιόδου έως τη συγκομιδή, όπου το κεντρικό σύστημα καταγράφει, αναλύει κι έτσι συμβουλεύει, κατά μία έννοια, τον παραγωγό για την ανάγκη λίπανσης, για τυχόν μυκητολογικές ασθένειες ή για τις συνθήκες υγρασίας που επικρατούν.
Υπάρχει από κάμερες συνεχής λήψη φωτογραφιών της καλλιέργειας για σύγκρισή της με την επόμενη χρονιά και η δυνατότητα με χρήση drones πανοραμικής καταγραφής εκτάσεων που έχουν προσβληθεί ίσως από κάποια μυκητολογική ασθένεια.
Με τα συλλεχθέντα δεδομένα ο παραγωγός μπορεί να κάνει τον κάθε ψεκασμό, ή την όποια επέμβαση θεωρεί σωστή, στοχευμένα και πάντα την κατάλληλη χρονική στιγμή εξασφαλίζοντας μείωση στο κόστος και διασφαλίζοντας την απόδοση. Μέσω ψηφιακής αποτύπωσης σύγχρονων αισθητήρων σάρωσης εδάφους παρέχεται η χαρτογράφηση του εδάφους του χωραφιού και μαζί με την εδαφική ανάλυση δίνονται όλα τα απαραίτητα δεδομένα για την εφαρμογή μεταβλητής λίπανσης, στοχεύοντας την ακριβή λίπανση που χρειάζεται η καλλιέργειά μας. Ή πάλι, σαρώνοντας το υπέδαφος με ειδικό μηχάνημα μετράμε την ηλεκτρική αγωγιμότητα και από αυτή καταλαβαίνουμε άμεσα για το αν η υγρασία είναι σε υψηλά επίπεδα, που σημαίνει πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών και ανάγκη άμεσης επέμβασης.
Γίνεται, επίσης, καταγραφή των εργασιών, η λεγόμενη ιχνηλασιμότητα, και μέσω αυτής του αυτόματου υπολογισμού του ενεργειακού αποτυπώματος, CO2 κ.λπ., της καλλιέργειας, τόσο σε επίπεδο αγροτεμαχίου, όσο και σε επίπεδο κιλού παραγόμενου προϊόντος, δίνοντας έτσι στον συνεταιρισμό μας και σε κάθε παραγωγό τη δυνατότητα αυτοματοποίησης των διαδικασιών ποιοτικής, αλλά και περιβαλλοντικής, πιστοποίησης του προϊόντος.
Ένα άλλο θετικό στοιχείο είναι η σύνδεση, είτε με τους κοντινούς μεμονωμένους επίσημους μετεωρολογικούς σταθμούς, είτε με δίκτυο μετεωρολογικών αισθητήρων, απ’ όπου ενημερωνόμαστε για τις μετεωρολογικές συνθήκες, με ακρίβεια και αξιοπιστία, στην κάθε περιοχή. Τέλος, παρέχεται η ευκολία και η δυνατότητα στον παράγωγο να παρακολουθεί την καλλιέργειά του από μακριά, άλλα και η δυνατότητα για ανταλλαγή σημαντικών πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο μεταξύ του παραγωγού και του διαχειριστή - συμβούλου.
• Μιλάμε ουσιαστικά για γεωργία ακριβείας...
- Όπως ακριβώς το λέτε. Γεωργία ακριβείας. Πραγματική επανάσταση τεχνολογικά. Με τα συστήματα αυτά μας επιτρέπεται να μεγιστοποιούμε την παραγωγή μας, ελέγχοντας κυριολεκτικά σχεδόν κάθε λεπτομέρεια που αφορά τη διαδικασία, όπως είναι για παράδειγμα τα επίπεδα της υγρασίας, τις συνθήκες του εδάφους, τις κλιματολογικές συνθήκες και το μικροκλίμα της κάθε περιοχής. Όλα αυτά τα δεδομένα συλλέγονται με αισθητήρες που υπάρχουν στις περιοχές των καλλιεργειών και συγκεκριμένα σε κάθε κτήμα. Οι πληροφορίες μεταδίδονται στο κινητό τηλέφωνο του παραγωγού. Πραγματοποιείται καταγραφή των δεδομένων σε ημερήσια βάση και υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, καταγραφές και τάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους που οδηγούν στη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων. Τα πιο ακριβή δεδομένα σημαίνουν ουσιαστικά καλύτερες καλλιεργητικές επιλογές για βέλτιστη διαχείριση των καλλιεργειών, πράγμα που οδηγεί αναπόφευκτα σε μεγαλύτερη απόδοση και καλύτερη διαχείριση του κόστους.
Ένα άλλο τρανταχτό παράδειγμα είναι η ιχνηλασιμότητα, που αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για τον τομέα της γεωργικής παραγωγής και της κατανάλωσης τροφίμων γενικότερα, και ειδικότερα για συνεταιρισμούς σαν τον δικό μας ενταγμένους στο σύστημα πιστοποίησης GLOBAL GAP που μας επιτρέπει να πουλάμε τα προϊόντα μας σε οποιοδήποτε σούπερ μάρκετ. Μέχρι σήμερα η διαδικασία αυτή ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρα και είχε μεγάλο κόστος, γεγονός που στις περισσότερες περιπτώσεις σήμαινε πως δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Τώρα τα πράγματα είναι πιο εύκολα και κυρίως πιο οικονομικά. Τα δεδομένα που έχει ήδη στη διάθεσή του ο παραγωγός μέσω αυτοματοποιημένων διαδικασιών μπορούν να περάσουν και στη διαδικασία της ιχνηλασιμότητας και την τεχνολογία blockchain. Μέσω ετικετών και barcode δημιουργείται ένα σύστημα που δίνει σημαντικά στοιχεία, τόσο για τη διαδικασία παραγωγής, όσο και για την πορεία του προϊόντος από το χωράφι ως το ράφι του σούπερ μάρκετ. Η συγκεκριμένη διαδικασία δεν βοηθά μόνο στη μείωση του κόστους για τους παραγωγούς και τα σούπερ μάρκετ, αλλά και σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ασφάλεια των τροφίμων.
• Πιστεύετε ότι θα αντεπεξέλθετε στην πρόκληση σαν συνεταιρισμός ή όλα αυτά είναι άπιαστες έννοιες για τους παραγωγούς κι εν τέλει το όλο εγχείρημα συντόμως ναυαγήσει;
- Πιστεύω ακράδαντα ότι θα λειτουργήσει. Τα πρώτα δείγματα γραφής είναι ενθαρρυντικά και θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον ώστε να πετύχει. Άλλωστε, είναι μονόδρομος. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε σαφές σε όλους τους συνεργάτες μας. Ή θα ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο ή θα μείνουμε απλοί παρατηρητές μιας άλλης νέας πραγματικότητας που έρχεται γρήγορα. Στη νέα εποχή της ψηφιακής γεωργίας που ήδη έχουμε εισέλθει - Βιομηχανική Επανάσταση 4 και Επικοινωνία 5G - και των απαιτήσεων της κλιματικής αλλαγής, με βάση την Ευρωπαϊκή Ένωση, καλούμαστε να κερδίσουμε το στοίχημα, να παράγουμε περισσότερο με λιγότερες εισροές, ώστε να μπορούμε να είμαστε βιώσιμοι. Η συνεργασία του συνεταιρισμού μας με την εταιρεία farmB του ΕΚΕΤΑ στοχεύει σε αυτό το επόμενο βήμα της γεωργίας και είμαστε αποφασισμένοι να πετύχουμε.
