εικαστικός Χρήστος Παπανικολάου. Ένα εμβληματικό έργο που «παντρεύει» τη σύγχρονη εικαστική γραμμή με το εντόπιο λαϊκό στοιχείο, την πνευματικότητα και την ιστορία της πόλης. Πρόκειται για την εικαστική εγκατάσταση που φιλοτέχνησε για να τοποθετηθεί στον κεντρικό κόμβο της οδού Βόλου που κατασκευάζει η Περιφέρεια Θεσσαλίας, το σπουδαιότερο έργο που αλλάζει την όψη και την καθημερινότητα της πρωτεύουσας της Θεσσαλίας. Σε αυτό τον κόμβο που συναντώνται τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ο Χρήστος Παπανικολάου, οραματίστηκε ένα έργο που αντλεί έμπνευση από την «Κλίμακα του Ιωάννη», ένα σπουδαίο θεολογικό έργο που παρουσιάζεται στη Βυζαντινή εικονογραφία και τον έχει απασχολήσει ιδιαίτερα, τη σπείρα του Tatlin μια σπουδαία και σημαντική μελέτη κατασκευής για την ανάδειξη ενός νέου καλλιτεχνικού κινήματος της παγκόσμιας τέχνης, του Κονστρουκτιβισμού στις αρχές 20ού αιώνα και τον θεσσαλικό κάμπο όπως αποτυπώθηκε μοναδικά μέσα από τον φακό του σπουδαίου φωτογράφου Τάκη Τλούπα.
Όλα ξεκίνησαν τη στιγμή που ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κωνσταντίνος Αγοραστός, του εξέφρασε την επιθυμία του να είναι εκείνος που με το έργο του θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή στη Θεσσαλία, όπου ο πολιτισμός θα έχει κυρίαρχο ρόλο. Ο Χρήστος Παπανικολάου αποδέχτηκε την πρόκληση και κλεισμένος επί μήνες στο εργαστήρι του, σμίλευσε όχι απλώς το σίδηρο, αλλά σκέψεις και επιθυμίες για μια νέα αρχή σε μια εποχή που η ανθρωπότητα περνά δύσκολα και έχει ανάγκη να πιάσει και πάλι το νήμα από την αρχή.
Λίγες ώρες πριν την έξοδο της εικαστικής εγκατάστασης ύψους 7 μέτρων από το εργαστήρι, ο Χρήστος Παπανικολάου μιλάει στην «Ε» για αυτή τη γλυπτική σύνθεση που από σήμερα θα βρίσκεται στο «σπίτι» της.
Όπως εξηγεί, το έργο του ορίζεται από τρεις δομικούς άξονες. «Η Κλίμακα του Ιωάννη» και ο τρόπος που το σπουδαίο αυτό θεολογικό έργο παρουσιάζεται στη Βυζαντινή εικονογραφία αποτελεί τον πρώτο άξονα. Η συγκεκριμένη θεματική σε μια σύγχρονη εικονογραφική πρόταση με απασχόλησε την τελευταία πενταετία, στο παρεκκλήσι της «Γέννησης» του Ορθόδοξου Καθεδρικού Ναού στα Τίρανα.
Δεύτερος άξονας η σπείρα του Tatlin, μια σπουδαία και σημαντική μελέτη κατασκευής για την ανάδειξη ενός νέου καλλιτεχνικού κινήματος της παγκόσμιας τέχνης, του Κονστρουκτιβισμού στις αρχές 20ού αιώνα. Τρίτος άξονας ο θεσσαλικός κάμπος, όπως αυτός μοναδικά αποτυπώθηκε στο πολυσχιδές φωτογραφικό έργο του Τάκη Τλούπα, μία ακόμη πηγή έμπνευσης. Το αλέτρι, τα στάχυα, το αλώνι συνδέουν σχηματικά και εκφραστικά την Κλίμακα με τον τόπο και τον κόμβο.
Δομικό στοιχείο του έργου μια φουτουριστική σκάλα – κλίμακα, που αναπτύσσεται σπειροειδώς προς τα άνω. Μεταλλικά στηρίγματα συγκρατούν όλο αυτό το σκηνικό, στην κορυφή του οποίου υπάρχει μια φωτεινή στήλη χρώματος μπλε νέον, που συνδέει το γήινο, το στιβαρό και ακατέργαστο με το διαφανές και το Θείο. Κατά την άνοδο, χέρια από μέταλλο, σχεδιασμένα με γραμμική μονοχρωμία αποδίδουν σχηματικά όλες τις φυλές της Γης. Τα χέρια αυτά, χέρια γήινα, αναζητώντας την πνευματικότητα ακολουθούν την πορεία της Κλίμακος προς τα άνω. Απεικονίζουν έτσι την προσπάθεια προσέγγισης της Κορυφής, όπως αντίστοιχα τα πρόσωπα στην εικονογραφία της Κλίμακος του Ιωάννη.
Στη βάση της κατασκευής μια γιγάντια ομπρέλα, αντίστροφα στημένη, λειτουργεί ως ασπίδα απέναντι στη φθορά. Ένα αλέτρι στην αφαιρετική εκδοχή του, έρχεται ως αντιθετική φόρμα να μεταφέρει μέσω των ονομάτων που είναι γραμμένα επάνω του τη Μνήμη και τη Δημιουργία.
Ονόματα προσώπων από όλο τον κόσμο, σηματοδοτούν τον αγώνα για την υπέρβαση μέσα από την Α-λήθεια, δηλαδή τη μη-λήθη. Η σύνθεση αναπτύσσεται σε όλο το πεδίο του κόμβου με μεταλλικά στάχυα, μια θάλασσα κυματούσα, που δίνει την αίσθηση ανεμοδαρμένου κάμπου.
Είναι ο θεσσαλικός κάμπος, με τη Λάρισα Κόρη του ακριβή, σ’ ένα εικαστικό έργο. Πρόθεσή μου είναι να μεταβληθεί ο χαρακτήρας της γλυπτικής για χάρη της αρχιτεκτονικής. Όλη η σύνθεση έχει μια σπειροειδή κίνηση, διαμορφώνοντας συνθήκες εμβολισμού στον χώρο» περιγράφει. Ο Χρήστος Παπανικολάου, όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει, δεν άφησε τίποτα στην τύχη. Κυρίαρχο ρόλο στο έργο θα διαδραματίσει ο φωτισμός αλλά και τα φυτά που επιλέχθηκαν για να το «αγκαλιάσουν».
«Πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο δεν έχει το χρώμα αλλά η υφή των υλικών. Ταυτόχρονα, δραματικός φωτισμός τη νύχτα διαμορφώνει χρωματικές συνθήκες και αναδεικνύει τις πλαστικές αξίες της φόρμας της Κλίμακος . Μία «περιπέτεια» μέσω της οποίας αναδεικνύεται η αντίστιξη του κόκκινου της φθοράς με το μπλε του Πνεύματος. Τέλος, στο γενικό οπτικό αποτέλεσμα της σύνθεσης συμβάλλουν χαμηλά θαμνοειδή φυτά, διάσπαρτα σε όλο τον κυκλικό κόμβο να μεταφέρουν τη ζωτικότητα του περιβάλλοντος και να συνδέουν το έργο με το ακατέργαστο της φύσης, δίνοντάς του μια ανάσα περιβαλλοντικής ανησυχίας χωρίς επιτήδευση» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Καταλήγοντας, τονίζει ιδιαίτερα ότι καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε και η επιλογή του χώρου που θα τοποθετηθεί το έργο, καθώς πρόκειται για το σημείο που οδηγεί προς τον Βορρά τη Θεσσαλονίκη, Νότο προς την Αθήνα, Ανατολικά προς τα παράλια του νομού στο Αιγαίο πέλαγος και Δυτικά προς τον δρόμο που οδηγεί στην καρδιά της πόλης που «χτυπά» στο Α’ Αρχαίο Θέατρο.
Στο σημείο αυτό η κουβέντα μας ολοκληρώνεται καθώς το τηλέφωνο του καλλιτέχνη χτυπά διαρκώς. Πρέπει να ρυθμίσει και την παραμικρή λεπτομέρεια ώστε η μεταφορά του έργου να γίνει όπως πρέπει, γιατί ο Χρήστος Παπανικολάου ξέρει καλά ότι η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά.
Ο ΚΩΝ. ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ
Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, λίγες ώρες πριν την τοποθέτηση του έργου στον κυκλικό κόμβο, περιγράφει στην «Ε» για το πώς το όραμά του να αλλάξει την εικόνα της θεσσαλικής πρωτεύουσας πήρε σάρκα και οστά στα χέρια του Χρήστου Παπανικολάου. «Σε έναν εμβληματικό δρόμο για την Ελλάδα, στο μέσο της χώρας, στο κέντρο της Ελλάδας έπρεπε να γίνει μια εικαστική παρέμβαση, η οποία να σηματοδοτεί την ανθρωπότητα αλλά και την πορεία της Θεσσαλίας μέσα στον χρόνο, να έχει μια εικαστική βαρύτητα που να δίνει το σύγχρονο στίγμα πολιτισμού. Γνωρίζοντας τον Χρήστο Παπανικολάου χρόνια, έχοντας συνεργαστεί και στο παρελθόν, μετά από πολλή μεγάλη συζήτηση, καταλήξαμε ότι μπορεί να δημιουργήσει ένα εικαστικό έργο προστιθέμενης αξίας, στον κόμβο που είναι ο ομφαλός της Ελλάδας. Ο Χρήστος Παπανικολάου δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, η καλλιτεχνική του αξία είναι γνωστή, τα έργα του το μαρτυρούν. Εικαστικές του εγκαταστάσεις βρίσκονται σε πολλούς δημόσιους χώρους (Μετρό, Νοσοκομεία κλπ.), ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια μεγαλουργεί στο Παρεκκλήσι της Γέννησης και στον Καθεδρικό της Αναστάσεως στα Τίρανα. Το έργο που παραδίδει στη Λάρισα, είναι ένα έργο ξεχωριστό, εμβληματικό, ανθρώπινο, γεμάτο τρανταχτά μηνύματα, ένα έργο όχι μόνο θεσσαλικό αλλά παγκόσμιο» αναφέρει.
