Της Μαρίνας
Αποστολοπούλου
Έτοιμη είναι η πρόταση της Περιφέρειας Θεσσαλίας για το νέο ΕΣΠΑ- «Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2014-20»-η οποία και «οριοθετεί» το μέλλον της Περιφέρειας για τα επόμενα χρόνια δίνοντάς της νέα αναπτυξιακή ώθηση. Η πρόταση πρόκειται να υποβληθεί από το αρμόδιο υπουργείο στις 17 Ιουλίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς έγκριση ενώ την ερχόμενη Παρασκευή περνάει από το Περιφερειακό Συμβούλιο.
Στο πλαίσιο της πρότασης που καταθέτει η Περιφέρεια, το σύνολο του ποσού που της αναλογεί ανέρχεται σε 608.889.265 ευρώ εκ των οποίων τα 491.130.679 είναι από το νέο ΕΣΠΑ ( δημόσια δαπάνη) και τα λοιπά αποτελούν εκχωρήσεις, από το Ταμείο Συνοχής (85.913.466) και από το Γεωργικό Ταμείο (121.845.022 ευρώ) καθώς, κάθε Ταμείο χρηματοδοτεί συγκεκριμένες δράσεις.
«Στόχο μας είναι να πολλαπλασιάσουμε τους πόρους που διεκδικούμε από τα τομεακά προγράμματα» επισήμανε στην «Ε» ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, σχολιάζοντας ότι το πρόγραμμα που καταρτίστηκε, είναι ένα από τα καλύτερα στην Ελλάδα. Ενώ επέμενε ιδιαίτερα σε δύο παραμέτρους: την αξιοποίηση των νέων «ώστε να γίνει πράξη η ανανέωση της περιφερειακής οικονομίας». Στη μη απώλεια χρόνου για την εφαρμογή του νέου προγράμματος με ένταξη για τον σκοπό αυτό, επιπλέον συμβάσεων στο τρέχον πρόγραμμα σε ποσοστό 30%. «Να μη χαθεί ούτε μία μέρα από το νέο πρόγραμμα, να πάρουμε τα χρήματα άμεσα» τονίζει χαρακτηριστικά.
Ο άξονας πάνω στον οποίο βασίζεται το «Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2014-20», αντανακλά και τη «στρατηγική» της Περιφέρειας Θεσσαλίας, η οποία εδράζεται στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη για την επίτευξη οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.
Πιο συγκεκριμένα στοχεύει στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και στην αντιμετώπιση της ανεργίας με συγκεκριμένες προτάσεις. Στην ανάπτυξη και δικτύωση του ερευνητικού ιστού της Περιφέρειας σε σύνδεση με την παραγωγικότητα. Στη διασφάλιση της ασφαλούς μεταφοράς και στη διευκόλυνση της επικοινωνίας αλλά και στην ενδυνάμωση της χωρικής συνοχής και της ανάπτυξης για την άρση των ενδοπεριφερειακών και κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων.
Όσον αφορά στο διαδικαστικό μέρος τοπικά, εντός της εβδομάδας συνέρχεται η Επιτροπή Διαβούλευσης στην οποία μετέχουν δήμαρχοι και φορείς της Θεσσαλίας, προκειμένου να δώσουν το τελική έγκριση στην πρόταση ( έχει ήδη προηγηθεί «εξαντλητική» διαβούλευση με φορείς και τις τέσσερις περιφερειακές ενότητες της Θεσσαλίας), ενώ την ερχόμενη Παρασκευή περνάει το θέμα και από το Περιφερειακό Συμβούλιο.
Η φιλοσοφία του προγράμματος
Όπως επισήμανε στην «Ε» ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, το συγκεκριμένο πρόγραμμα διέπεται από μία εντελώς διαφορετική φιλοσοφία, όπως και το σύνολο της αρχιτεκτονικής του νέου προγράμματος. Καθώς, αποδίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην εφαρμοσμένη έρευνα και τεχνολογία όπως και στην έξυπνη εξειδίκευση.
Θέλουμε, τόνισε να δώσουμε προστιθέμενη αξία στον πρωτογενή τομέα, τον τουρισμό, την υγεία, την επιχειρηματικότητα αλλά και τη προσβασιμότητα και τις υποδομές.
Η δουλειά που παράγουν τα ερευνητικά και επιστημονικά ιδρύματα θα πρέπει να μεταφερθεί στην πραγματική οικονομία, παρατήρησε ο κ. Αγοραστός, ο οποίος υπογράμμισε το γεγονός ότι έχει προηγηθεί ένας ευρύτατος κοινωνικός διάλογος προκειμένου να συνταχθεί το πρόγραμμα.
Η Θεσσαλία, ανέφερε χαρακτηριστικά ο περιφερειάρχης, θα έχει ένα από τα καλύτερα προγράμματα στη χώρα. Παράλληλα, συνέχισε, στόχος μας είναι να πολλαπλασιάσουμε τους πόρους που διεκδικούμε από τα τομεακά προγράμματα.
Ετοιμότητα, ωρίμανση έργων, συνεργασία και ομοιογενής διεκδίκησης είναι το τετράπτυχο των ενεργειών για να φθάσουμε στο αποτέλεσμα που επιθυμούμε. Ενώ, πρόσθεσε ότι το πρόγραμμα έχει μία τέτοια δυναμική ώστε να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις και τις σύγχρονες ανάγκες που θα προκύπτουν κατά την εξέλιξή του και να έχει τη δυνατότητα να επικαιροποιείται και να παρουσιάζει υψηλή απορροφητικότητα.
Βεβαίως, σχολίασε, οι πόροι δεν είναι ποτέ αρκετοί, αν δεν επενδυθούν έξυπνα και αποτελεσματικά.
Ιδιαίτερα, υπογράμμισε ο περιφερειάρχης, θα πρέπει να κινητοποιήσουμε τους νέους ανθρώπους που έχουν φρέσκιες ιδέες ώστε να γίνει πράξη η ανανέωση της περιφερειακής οικονομίας.
Επίσης, ο κ. Αγοραστός, τόνισε ότι η Περιφέρεια πιέζει ώστε να μην χαθεί χρόνος σε ό,τι αφορά στην έναρξη του νέου προγράμματος. Και προκειμένου να γίνει αυτό, θα πρέπει, όπως εξήγησε, να υπάρξει υπερδέσμευση εντάξεων στο ήδη υπάρχων πρόγραμμα, ώστε να μπορέσει να τρέξει άμεσα το νέο ΕΣΠΑ, ώστε να μην υπάρχουν και προβλήματα στο μέλλον με την πρώτη επιμήκυνση του προγράμματος.
Σχετικά με το ζήτημα αυτό, το οποίο, θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς και «κρίσιμο», ο περιφερειάρχης υπενθύμισε ότι σε εθνικό επίπεδο η προκαταβολή ανέρχεται πλέον στο 1,5% και όχι στο 3% που ήταν στο πρόγραμμα που τρέχει τώρα και βαίνει προς την ολοκλήρωσή του.
Άρα, συνέχισε τον συλλογισμό του, προτείνουμε να υπάρχουν 30% στο υπάρχον πρόγραμμα επιπλέον συμβάσεις, ούτως ώστε να μην χαθεί ούτε μία μέρα από το νέο πρόγραμμα. Γιατί έτσι, θα επιτύχουμε ένα εμπροσθοβαρές πρόγραμμα και θα πάρουμε τα χρήματα άμεσα, κατέληξε.
Η γενική στρατηγική
Η στρατηγική της Περιφέρειας ως προς το Περιφερειακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας «ακολουθεί» τη συνολική αναπτυξιακή στρατηγική που έχει υιοθετήσει και αναπτύξει στη διάρκεια των προηγούμενων ετών και βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με την εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, όπως εκφράζεται στο ΕΣΠΑ 2014-2020. Κατ’ επέκταση δε, συνάδει με την στρατηγική της Ένωσης για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και για την επίτευξη οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.
Ως εκ τούτου, η στρατηγική του Προγράμματος, εστιάζει στην κάλυψη-εξυπηρέτηση ενός μέρους των αναπτυξιακών αναγκών της Περιφέρειας και αναφέρεται, κατά κύριο λόγο στα ιδιαίτερα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της Θεσσαλίας, όπως αυτά διαμορφώθηκαν και εξελίσσονται με την οικονομική κρίση-ύφεση που έχει πλήξει τη χώρα.
Πιο αναλυτικά, η στρατηγική του Προγράμματος εστιάζει σε συγκεκριμένους στόχους, σε σχέση με τις παρακάτω αναφερόμενες αναπτυξιακές ανάγκες της Περιφέρειας.
Ενδυνάμωση ανταγωνιστικότητας
-Ανάγκη ανάσχεσης της συρρίκνωσης της επιχειρηματικής και εν γένει παραγωγικής δραστηριότητας και ενδυνάμωσης της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων. Παράλληλα αυτή η ανάγκη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάγκη προσέλκυσης επιχειρηματικών επενδύσεων, για διεύρυνση της επιχειρηματικής βάσης κατά προτεραιότητα στους δύο πυλώνες της έξυπνης εξειδίκευσης (Αγροδιατροφικός τομέας και τομέας μετάλλου), με αιχμή την καινοτομία. Η στρατηγική του Περιφερειακού Προγράμματος, για κάλυψη ενός μέρους αυτών των αναγκών, λόγω της ιδιαίτερα σημαντικής συμβολής του αντίστοιχου Τομεακού Προγράμματος, προσεγγίζει τους παρακάτω στόχους, για την κάλυψη των αντίστοιχων επιμέρους αναγκών:
* Διατήρηση και στην ενδυνάμωση του επιχειρηματικού και παραγωγικού ιστού της, με παράλληλη διατήρηση και αναβάθμιση του προσωπικού των επιχειρήσεων. *Αναβάθμιση, αλλά και διεύρυνση των δραστηριοτήτων των τουριστικών επιχειρήσεων της Περιφέρειας Θεσσαλίας, στο πλαίσιο διασύνδεσης του τουριστικού τομέα, με τον πολιτιστικό, τον αγροδιατροφικό και άλλους τομείς και κλάδους, που παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα η Περιφέρεια.
* Σύνδεση της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, με τις επιχειρήσεις και τον παραγωγικό ιστό, εν γένει, της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
* Στήριξη των επιχειρήσεων από κατάλληλο μηχανισμό, για αξιοποίηση των προϊόντων της έρευνας και της τεχνολογίας και για χρήση καινοτομιών στην παραγωγική και διοικητική τους λειτουργία.
* Διεύρυνση και αναβάθμιση της πρόσβασης των επιχειρήσεων της Περιφέρειας σε διοικητικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες, με χρήση ΤΠΕ.
* Διευκόλυνση της χρηματοδότησης των βιώσιμων επιχειρήσεων με ανάπτυξη περιφερειακών χρηματοδοτικών μηχανισμών και εργαλείων.
Κοινωνική πολιτική-ανεργία
-Ανάγκη ανάπτυξης, αξιοποίησης και αύξησης της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας, καθώς και ανάγκη ενεργούς ένταξης και κοινωνικής ενσωμάτωσης. Η στρατηγική του Προγράμματος, ως προς αυτές τις ανάγκες, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μεγάλος όγκος των παρεμβάσεων για την καταπολέμηση της ανεργίας και αύξηση της απασχόλησης θα χρηματοδοτηθούν από το αντίστοιχο Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, εστιάζει στα εξής:
* Προώθηση στην αυταπασχόληση κυρίως των νέων ανέργων και ανέργων γυναικών.
* Στήριξη της διατήρησης της απασχόλησης και του ανθρώπινου δυναμικού στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας και της προσαρμογής τους στα νέα δεδομένα του οικονομικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
* Ένταξη ειδικών πληθυσμιακών ομάδων στην αγορά εργασίας, για ενίσχυση των εισοδημάτων τους και κατ’ ακολουθία, για πρόληψη ή/ και καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.
* Στήριξη της περίθαλψης, της στέγασης και της εκπαίδευσης των ευρισκόμενων σε κατάσταση φτώχειας, ή και εκείνων που κινδυνεύουν να περιέλθουν σε κατάσταση φτώχειας εξασφαλίζοντας τις αναγκαίες αντίστοιχες υποδομές και υπηρεσίες.
* Ανάπτυξη-δημιουργία και λειτουργία κατάλληλων εκπαιδευτικών υποδομών, κυρίως προσχολικής και σχολικής εκπαίδευσης και με χρήση νέων τεχνολογιών, κυρίως ΤΠΕ, στη μαθησιακή διαδικασία, ορθολογικά κατανεμημένες στο χωρικό σύνολο της Περιφέρειας.
* Υποστήριξη κοινωνικά ευπαθών ομάδων, περιθωριοποιημένων ή υπό περιθωριοποίηση για ομαλή κοινωνική και εργασιακή ένταξη, εξασφαλίζοντας παράλληλα την δημιουργία ίσων ευκαιριών.
* Δικτύωση και ενίσχυση-υποστήριξη των κοινωνικών υποδομών της Περιφέρειας, ιδίως με τη χρήση ΤΠΕ.
Έρευνα-παραγωγή
-Ανάγκη ανάπτυξης και δικτύωσης του ερευνητικού ιστού της Περιφέρειας και σύνδεσής του με το παραγωγικό- επιχειρηματικό περιβάλλον και την δημόσια διοίκηση της Περιφέρειας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα σημαντικό μέρος αυτών των αναγκών θα καλυφθούν από αντίστοιχο Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, οι επί μέρους ανάγκες στις οποίες εστιάζει η στρατηγική του Περιφερειακού Προγράμματος είναι οι εξής:
* Διεύρυνση και εξειδίκευση των ερευνητικών υποδομών της Περιφέρειας σε επιστημονικούς και παραγωγικούς τομείς που εξειδικεύεται η Περιφέρεια.
* Ενίσχυση των δεσμών επιχειρηματικού – ερευνητικού τομέα με την υποστήριξη της περιφερειακής διοίκησης.
* Ενίσχυση της εξωστρέφειας του ερευνητικού συστήματος της Περιφέρειας με τη δημιουργία δικτύων με άλλα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας και του εξωτερικού.
Μεταφορές-επικοινωνία
-Ανάγκη συμπλήρωσης – ολοκλήρωσης διατηρήσιμων και ασφαλούς χρήσης μεταφορικών υποδομών στην Περιφέρεια, για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Η στρατηγική του Προγράμματος, ως προς αυτή την αναπτυξιακή ανάγκη στοχεύει στα εξής:
* Συμβολή στη συμπλήρωση -βελτίωση των περιφερειακού σιδηροδρομικού δικτύου.
* Ολοκλήρωση, συμπλήρωση, αλλά και βελτίωση διαπεριφερειακών και ενδοπεριφερειακών μεταφορικών υποδομών.
* Σχεδιασμός εκτέλεσης νέων έργων και βελτίωσης των λιμενικών εγκαταστάσεων της Περιφέρειας.
* Σύνδεση οικιστικών κέντρων, τουριστικών-πολιτιστικών περιοχών και παραγωγικών κέντρων της Περιφέρειας, με το κύριο οδικό και λιμενικό δίκτυο και τις πύλες εισόδου - εξόδου της Περιφέρειας.
Περιβάλλον
-Ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος και των πόρων και μετάβαση σε μια οικονομία φιλική προς το περιβάλλον, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την αποδοτική χρήση των πόρων. Ως προς αυτή την κατηγορία αναγκών, αυτές που θα καλυφθούν από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, περιορίζονται σε σχετικά μικρή κλίμακα, με δεδομένο ότι ένα μεγάλο μέρος τους θα καλυφθεί από το αντίστοιχο Επιχειρησιακό, εθνικής εμβέλειας, Τομεακό Πρόγραμμα, με συγχρηματοδότηση του Ταμείου Συνοχής. Ως εκ τούτου, από το ΠΕΠ προσδοκάται να καλυφθούν οι εξής ανάγκες:
* Ολοκλήρωση-συμπλήρωση των αναγκαίων υποδομών διαχείρισης υγρών αποβλήτων σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων (σε συνάθροιση), των οποίων τα λύματα επηρεάζουν περιβαλλοντικά-οικολογικά ευαίσθητες ή και τουριστικές περιοχές της Περιφέρειας.
* Διαλογή στην πηγή και επί τόπου διαχείριση στερεών οικιακών αποβλήτων.
* Προστασία και ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, με κύρια κατεύθυνση την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης.
* Ορθολογική αξιοποίηση, προστασία και ανάπτυξη, ως ενιαίο σύνολο, των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της Περιφέρειας, τόσο του αστικού περιβάλλοντος, όσο και του περιβάλλοντος της υπαίθρου, αξιοποιώντας και τις ΤΠΕ.
* Προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας, καθώς και μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
* Βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των παλαιάς κατασκευής κτιρίων, κυρίως των δημόσιων, για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, ενδεχομένως και με την αξιοποίηση των ΑΠΕ.
* Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος ως προς το φαινόμενο του «θερμοκηπίου».
* Σχεδιασμός, προώθηση, παρακολούθηση και έλεγχος της ορθολογικής ανάπτυξης και χρήσης ΑΠΕ και συστημάτων ενεργειακής αποδοτικότητας.
* Με δεδομένο το ιδιαίτερα έντονο πρόβλημα ερημοποίησης σε περιοχές της Περιφέρειας, προκύπτουν ανάγκες προστασίας τους και των εδαφών τους, όπως και προστασίας των ακτών της Περιφέρειας από διάβρωση.
* Η προστασία του δασικού πλούτου της Περιφέρειας, κυρίως από πυρκαγιές.
Χωρική Συνοχή
-Ανάγκη ενδυνάμωσης της χωρικής συνοχής και της ανάπτυξης, για άρση των ενδοπεριφερειακών κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, αφ’ ενός μεταξύ των Περιφερειακών Ενοτήτων, αφ’ ετέρου μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, καθώς και μεταξύ μικρότερων Χωρικών Ενοτήτων εντός κάθε Περιφερειακής Ενότητας. Προς την κατεύθυνση κάλυψης αυτών των αναγκών, το Πρόγραμμα της Περιφέρειας Θεσσαλίας εστιάζει στα εξής:
* Βιώσιμη αστική ανάπτυξη στα κυριότερα αστικά κέντρα της Περιφέρειας.
* Μεταφορική-οδική σύνδεση των εσωτερικών ζωνών με τους κεντρικούς οδικούς άξονες, καθώς και με τις πύλες εισόδου -εξόδου της Περιφέρειας.
* Ενδυνάμωση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης, κυρίως στις χαμηλής ανάπτυξης εσωτερικές ζώνες της Περιφέρειας.
* Προστασία και ανάδειξη φυσικών ή και πολιτιστικών πόρων σε συγκεκριμένες χωρικές ενότητες της Περιφέρειας, αξιοποιώντας και τις ΤΠΕ.
* Διαλειτουργικότητα και παραγωγική συνεργασία των λιγότερο αναπτυγμένων-υποβαθμισμένων περιοχών, με τις ανεπτυγμένες περιοχές της Περιφέρειας, οι οποίες παρουσιάζουν και αστικές συγκεντρώσεις.
* Βελτίωση της παροχής ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις απομακρυσμένων- απομονωμένων περιοχών.
Προκειμένου να καλυφθούν -ικανοποιηθούν οι συγκεκριμένες ανάγκες της Περιφέρειας από το ΠΕΠ Θεσσαλίας 2014 – 2020, θα συμπεριληφθούν στο Πρόγραμμα οι κατάλληλες Επενδυτικές Προτεραιότητες και οι αντίστοιχοι τύποι δράσεων, ανά Θεματικό Στόχο, με την ανάλογη αναγκαία χρηματοδότησή τους, έτσι ώστε να επιτευχθούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα ανά Επενδυτική Προτεραιότητα, Θεματικό Στόχο και ανά Ταμείο.
Στο πλαίσιο κάλυψης- εξυπηρέτησης των προαναφερόμενων αναπτυξιακών αναγκών της Περιφέρειας Θεσσαλίας από το Περιφερειακό Πρόγραμμα, αυτό συμβάλλει, κατ’ αναλογία με τη χρηματοδοτική του βαρύτητα, στη στρατηγική της Ένωσης για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, καθώς και στην επίτευξη της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.
