Ο κ. Ναζίρης (απόφοιτος των Νομικών Σχολών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου Harvard) τονίζει πως, όπως σε όλες τις καινούριες καταστάσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου μετάβασης, υπάρχει μια στάση αναμονής έτσι θα συμβεί και με την εφαρμογή του νέου ΠΚ. Ωστόσο υπογραμμίζει πως σε όλο τον νομικό κόσμο είχε εμπεδωθεί πως απαιτούνται δραστικές αλλαγές τόσο στον Ποινικό Κώδικα όσο και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, οι οποίοι συμπλήρωσαν σχεδόν 70 χρόνια ζωής.
Πιο αναλυτικά:
*Κύριε Ναζίρη, ο νέος Ποινικός Κώδικας που πρόκειται να ισχύσει σε μόλις λίγες ημέρες φέρνει εκ βάθρων αλλαγές. Χιλιάδες υποθέσεις από την 1η Ιουλίου θα πάρουν νέα τροπή. Ποιο αίσθημα κυριαρχεί, κατά τη γνώμη σας, στον νομικό κόσμο της χώρας;
- Όπως σε κάθε περίοδο μετάβασης, υπάρχει στάση αναμονής, ενώ διατυπώνονται και ορισμένες επιφυλάξεις για επιμέρους ζητήματα. Είχε πάντως εμπεδωθεί στον νομικό κόσμο η αίσθηση ότι απαιτούνται δραστικές αλλαγές τόσο στον Ποινικό Κώδικα όσο και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, οι οποίοι συμπλήρωσαν σχεδόν 70 χρόνια ζωής. Επισημαίνεται, ωστόσο, εύλογα ότι αλλαγές τέτοιας έκτασης θα έπρεπε να έχουν αποτελέσει αντικείμενο ευρύτερου και πληρέστερου διαλόγου, και όχι μόνο μεταξύ των νομικών.
*Είστε εκτός των άλλων και επιστημονικός συνεργάτης στο Εργαστήριο Μελέτης για τη Διαφάνεια, τη Διαφθορά και το Οικονομικό Έγκλημα της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ. Θα θέλαμε να σχολιάσετε το ότι η Ομάδα Κρατών Κατά της Διαφθοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO) αποφάσισε να διενεργήσει επείγουσα αξιολόγηση της νομοθεσίας για τη μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα στην Ελλάδα, η οποία εστιάζεται στις διατάξεις που μετατρέπουν κακουργήματα σε πλημμελήματα και οι οποίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διαφθορά. Προειδοποίησε μάλιστα πως η νομοθεσία αυτή μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
-Δεν είναι σκόπιμο να σχολιάζει κανείς αξιολογήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη. Εξάλλου, η ίδια η GRECO, η οποία έχει δρομολογήσει επείγουσα αξιολόγηση της ελληνικής νομοθεσίας με βάση το άρθρο 34 των Κανόνων Διαδικασίας που διέπουν τη λειτουργία της, αναφέρει ότι οι επικείμενες τροποποιήσεις «ενδέχεται» να έρχονται σε αντίθεση με τα standards που έχει υιοθετήσει για την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Ας σημειωθεί ότι αρκετές έννομες τάξεις διεθνώς έχουν επιλέξει την «ελάφρυνση» των απειλούμενων κυρώσεων για την ενεργητική δωροδοκία, σε συνδυασμό με «κίνητρα» σε όσους έχουν δωροδοκήσει δημόσιους λειτουργούς (οι οποίοι απειλούνται με αυστηρότερες κυρώσεις), προκειμένου οι δωροδόκοι να καταγγέλλουν τους δωρολήπτες, «σπάζοντας» τον κύκλο της συνενοχής. Ανεξάρτητα από τη σκοπιμότητα ή μη θέσπισης τέτοιων ρυθμίσεων, πάντως, το ζήτημα είναι ότι τέτοιου είδους επιλογές θα έπρεπε να αποτελούν προϊόν νομικού και κοινωνικού διαλόγου.
*Μόλις πριν από λίγες ημέρες η Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος (ΕΕΕ), με ψήφισμα της έκτακτης Γενικής Συνέλευσής της, πρότεινε την απόσυρσή του νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας επισημαίνοντας «τον κίνδυνο μαζικών παραγραφών και τη δημιουργία αισθήματος ατιμωρησίας». Υπάρχει τέτοιος κίνδυνος κατά την προσωπική σας άποψη;
- Είναι αλήθεια ότι με τη θέση σε ισχύ του νέου Ποινικού Κώδικα ορισμένα εγκλήματα (τα οποία καθίστανται πλέον πλημμελήματα) θα υποκύψουν σε παραγραφή, ενώ άλλα θα αποχαρακτηριστούν. Τούτο αναμένεται να προξενήσει αντιδράσεις, ιδίως σε σχέση με ορισμένες εκκρεμείς υποθέσεις. Πέρα από την κριτική που θα μπορούσε να ασκήσει κανείς σε επιμέρους διατάξεις, οφείλει κανείς να παρατηρήσει ότι το «αίσθημα ατιμωρησίας», στο οποίο αναφέρεστε, προκαλείται (ιδιαίτερα στη χώρα μας) περισσότερο όταν ο νομοθέτης πλειοδοτεί σε τυποποίηση εγκλημάτων και την απειλή αυστηρών κυρώσεων που είτε δεν επιβάλλονται είτε, όταν επιβάλλονται, δεν εκτίονται και λιγότερο όταν «εξορθολογίζονται» οι κυρώσεις, ώστε η πραγματική έκτιση να ανταποκρίνεται περισσότερο σ’ αυτές. Σε κάθε περίπτωση, «απόσυρση» των δύο Κωδίκων δεν είναι νοητή σ’ αυτή τη φάση, καθώς επίκειται η έναρξη ισχύος τους την 1η Ιουλίου, η Βουλή έχει διαλυθεί, ενώ η νέα Βουλή θα συγκροτηθεί σε Σώμα μετά τη θέση τους σε ισχύ. Όπως είναι γνωστό, εφόσον ο Ποινικός Κώδικας ισχύσει έστω και για λίγο, θα έχουν παραχθεί τα αποτελέσματα της κατάργησης του αξιοποίνου και της σύντμησης της παραγραφής για όσες πράξεις είχαν τελεστεί πριν τη θέση του Κώδικα σε ισχύ (και για όσες πράξεις θα τελεστούν μέχρι τυχόν νέα τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα από τη νέα Βουλή).
* Για ποιον λόγο αρκετοί άνθρωποι του νομικού κόσμου κάνουν λόγο για επί της ουσίας «κατάργηση» του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων; Ενός δικαστηρίου που κατά γενική ομολογία είναι πετυχημένο.
- Το Μονομελές Εφετείο καθιερώθηκε το 2012 ως μηχανισμός (έμμεσης) «επιτάχυνσης» της απονομής της Δικαιοσύνης, ιδίως ενόψει του μειωμένου αριθμού των δικαστών που υπηρετούν στα Εφετεία και της αύξησης της ύλης των τελευταίων. Από την άλλη, έχουν διατυπωθεί επιφυλάξεις σχετικά με τη σκοπιμότητα (ή ακόμη και τη συνταγματικότητα) εκδίκασης σοβαρών κακουργημάτων από μονομελείς συνθέσεις. Με τον νέο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, η αρμοδιότητα του Μονομελούς Εφετείου περιορίζεται δραστικά, σε περιπτώσεις ποινικής συνδιαλλαγής (όταν δηλαδή ο κατηγορούμενος έχει έρθει σε συμφωνία με τον παθόντα), ποινικής διαπραγμάτευσης (όταν δηλαδή ο κατηγορούμενος έχει έρθει σε συμφωνία με τον Εισαγγελέα), και συγχώνευσης ποινών (που έχει διαδικαστικό χαρακτήρα).
* Θα επιτευχθεί, σύμφωνα με τη δική σας εμπειρία, η επιτάχυνση στην απονομή της δικαιοσύνης που είναι και ο μεγαλύτερος στόχος του κλάδου, με αυτές τις αλλαγές ή όχι;
- Σε πρώτη φάση, τουλάχιστον, δεν αναμένεται να επιτευχθεί η πολυπόθητη «επιτάχυνση»: πρώτον, διότι η φάση της μετάβασης θα οδηγήσει εύλογα δικαστές και εισαγγελείς σε «επιφυλακτική» εφαρμογή των νέων διατάξεων. Δεύτερον, διότι ορισμένοι από τους θεσμούς που αποβλέπουν σε επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας (όπως, λ.χ., η ποινική διαπραγμάτευση) δεν αναμένεται να εφαρμοστούν εκτενώς στην πράξη, τόσο λόγω της αρχιτεκτονικής τους όσο και (κυρίως) της ελληνικής νομικής κουλτούρας. Τρίτον (και κυριότερο), διότι οι λόγοι που οδηγούν σε αργοπορία απονομής της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα δεν αντιμετωπίζονται με μέσα του ουσιαστικού ή του δικονομικού ποινικού δικαίου, αλλά απαιτούνται μέτρα ευρύτερου χαρακτήρα, η υιοθέτηση των οποίων εξακολουθεί να εκκρεμεί.
**Η σημερινή εκδήλωση στην αίθουσα τελετών του Μεγάρου Δικηγόρων Λάρισας θα ξεκινήσει στις 19.00, ενώ η παρουσία του κ. Ναζίρη στην εκδήλωση δεν είναι υπό την ιδιότητά του ως μέλος του Εργαστηρίου για τη Διαφθορά του ΑΠΘ.
ΡΑΣΤΕΡ ΝΑ ΜΠΕΙ ΦΩΤΟ ΜΠΡΑΖΙΩΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
* * *
Τι αλλαγές φέρνει ο νέος ΠΚ
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΔΣΛ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΡΑΖΙΩΤΗΣ, ΕΞΗΓΕΙ ΑΔΡΟΜΕΡΩΣ
Για το πολυδιάστατο ζήτημα των σαρωτικών αλλαγών του νέου ΠΚ ζητήσαμε την άποψη του αντιπροέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Λάρισας κ. Χρήστου Μπραζιώτη, ο οποίος επιγραμματικά ανέφερε μεταξύ άλλων: «Επιφέρει αλλαγές στην καθημερινότητα των πολιτών διότι καταργεί τις πταισματικές παραβάσεις του ΚΟΚ αλλά και υγειονομικών διατάξεων που έχουν σχέση με τα καταστήματα.
Μεγάλες αλλαγές έρχονται στην κατάργηση του νόμου περί καταχραστών του Δημοσίου. Έχουμε σημαντικές μεταβολές στον τρόπο έκτισης της ποινής με κατάργηση της μετατροπής της ποινής σε χρηματική και την αναβάθμιση της κοινωφελούς εργασίας σε κύρια ποινή.
Η αναστολή εκτέλεσης της ποινής προβλέπεται σε ποινές φυλάκισης έως τρία έτη. Από εκεί και πέρα θα εκτίεται η ποινή. Επίσης θεσμοθετείται μια νέα παρεπόμενη ποινή, που είναι η αποστέρηση θέσης και αξιώματος».
Στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού του ΠΚ, σύμφωνα με τον κ. Μπραζιώτη «καταργούνται πολλά αδικήματα που είχαν πέσει σε χαμηλή ποινική απαξία αλλά και κοινωνική αποδοκιμασία. Όπως για παράδειγμα το αδίκημα της απεργίας στην εργασία και η παρακώλυση προμήθειας ψωμιού, εμπόριο δούλων κ.λπ. Επίσης καταργείται ο θρησκευτικός όρκος παραμένει μόνο ο πολιτικός ».
Ο αντιπρόεδρος του ΔΣΛ τονίζει πως έρχονται καινούρια άρθρα, όπως είναι η απάτη στις επιχορηγήσεις, ενώ συμπληρώνει πως «υπάρχει ακόμα και πρόβλεψη για τον ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων γυναικών, κάτι που συναντάται σε μουσουλμανικές ομάδες».
Τέλος, μεγάλες αλλαγές έρχονται στα οικονομικά αδικήματα και σ’ αυτά της περιουσιακής βλάβης. «Καταργούνται πολλά κακουργήματα με την αφαίρεση της επιβαρυντικής περίπτωσης του κατ’ επάγγελμα τέλεσης αδικήματος με ποσό άνω των 30.000 ευρώ».
Του Κώστα Γκιάστα
