Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) ξεκίνησε μια διεθνή εκστρατεία, η οποία δίνει το δικαίωμα σε πολλές χώρες να δώσουν όνομα σε ένα επιλεγμένο εξωπλανήτη και στο μητρικό άστρο του. Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που συμμετέχει στην «υιοθεσία» και στα «βαφτίσια».
Με αφορμή τον εορτασμό των 100 ετών από την ίδρυσή της το 1919 (η Ελλάδα ήταν ένα από τα πέντε πρώτα ιδρυτικά μέλη της), η IAU -η οποία έχει ως μέλη της περισσότερους από 13.500 επαγγελματίες αστρονόμους σε πάνω από 100 χώρες- οργάνωσε την πρωτοβουλία "Name ExoWorlds" (Ονομάστε τους Εξω-Κόσμους). Σχεδόν 100 χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- έχουν ήδη αποφασίσει να οργανώσουν μια εθνική καμπάνια που θα δώσει στο κοινό την ευκαιρία να ψηφίσει. Απώτερος στόχος της IAU είναι να ανοίξουν οι ορίζοντες των ανθρώπων για τη θέση μας στο σύμπαν και για την πιθανότητα άλλων πολιτισμών σε άλλους πλανήτες.
Οι αστρονόμοι -24 χρόνια μετά την ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη- έχουν πλέον ανακαλύψει περίπου 4.000 εξωπλανήτες και πλανητικά συστήματα γύρω από κοντινά και πιο μακρινά άστρα. Μερικοί πλανήτες είναι μικροί και βραχώδεις σαν τη Γη, ενώ άλλοι είναι αέριοι γίγαντες σαν τον Δία. Οι επιστήμονες εκτιμούν πλέον ότι τα περισσότερα άστρα στο σύμπαν έχουν πλανήτες γύρω τους. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας… αστρονομικός αριθμός πλανητών, κάτι που καθιστά πιθανή την ύπαρξη εξωγήινης ζωής (ίσως και νοήμονος).
Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση είναι ο αρμόδιος διεθνής φορέας για την επίσημη ονοματοδοσία των ουρανίων σωμάτων. Η πρώτη καμπάνια Name ExoWorlds, που είχε πραγματοποιηθεί το 2015, είχε «βαφτίσει» 31 εξωπλανήτες σε 19 πλανητικά συστήματα. Τώρα, για δεύτερη φορά, η Ένωση προσφέρει σε κάθε ενδιαφερόμενη χώρα την ευκαιρία να ονομάσει το «δικό της» πλανητικό σύστημα, που θα αποτελείται από ένα άστρο και ένα συνοδό εξωπλανήτη. Η αρμόδια επιτροπή της IAU μοίρασε ένα σύστημα άστρου-εξωπλανήτη σε κάθε ενδιαφερόμενη χώρα, φροντίζοντας το άστρο κάθε χώρας να είναι ορατό από τη συγκεκριμένη χώρα και επαρκώς φωτεινό για να μπορεί να παρατηρηθεί με μικρά τηλεσκόπια. Έχουν επιλεχθεί για ονοματοδοσία επιβεβαιωμένοι εξωπλανήτες, οι περισσότεροι των οποίων ανακαλύφθηκαν από επίγεια τηλεσκόπια έως το 2012, ώστε να έχουν μεσολαβήσει αρκετά χρόνια για τη μελέτη τους. Είναι πιθανό ότι πολλά από αυτά τα πλανητικά συστήματα έχουν και άλλους εξωπλανήτες, που θα ανακαλυφθούν στο μέλλον.
Σε κάθε χώρα έχει δημιουργηθεί μια εθνική επιτροπή για να αναλάβει τη διαδικασία της ονοματοδοσίας σε εθνικό επίπεδο, φροντίζοντας για τη συμμετοχή του κοινού. Η ψηφοφορία θα λάβει χώρα μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου και η επισημοποίηση κάθε ονόματος που θα επιλεγεί από κάθε χώρα, καθώς και ο τελικός κατάλογος με τα νέα ονόματα των εξωπλανητών και των άστρων τους, θα γνωστοποιηθεί από την IAU φέτος τον Δεκέμβριο. Τα επιλεχθέντα ονόματα θα χρησιμοποιούνται πλέον παράλληλα με τα υφιστάμενα επιστημονικά.
Στην Ελλάδα έχουν «κληρωθεί» το άστρο ΗΑΤ-Ρ-42, ένας κίτρινος νάνος αστέρας της Κύριας Ακολουθίας, φασματικού τύπου G (όπως και ο Ήλιος), ο οποίος είναι ορατός από το ημισφαίριό μας στον αστερισμό της Ύδρας, σε απόσταση 1.458 ετών φωτός από τη Γη (ένα έτος φωτός ισούται με 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα περίπου), καθώς και ο εξωπλανήτης του ΗΑΤ-Ρ-42b, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 2012. Πρόκειται για ένα αέριο γίγαντα πλανήτη με μάζα παρόμοια του Δία, ο οποίος χρειάζεται 4,64 μέρες (η διάρκεια του έτους του) για να κάνει μια κυκλική πλήρη περιφορά γύρω από το μητρικό άστρο του, από το οποίο απέχει 0,057 αστρονομικές μονάδες.
Πρόεδρος της δεκαμελούς εθνικής επιτροπής της πρωτοβουλίας Name ExoWorlds στην Ελλάδα είναι ο ομότιμος καθηγητής Αστροφυσικής Κανάρης Τσίγκανος του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος έχει διατελέσει διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (2011-16) και είναι σήμερα υπεύθυνος επικοινωνίας της IAU στην Ελλάδα για τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της.
Όπως δήλωσε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, «η ευκαιρία να “υιοθετήσουμε” και να “βαφτίσουμε” στην Ελλάδα ένα νέο πλανητικό σύστημα, είναι ιδιαίτερα σημαντική, επειδή ο ελληνικός πολιτισμός, η ελληνική γλώσσα και η Ελληνική μυθολογία έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τη Διεθνή Επιστημονική Ένωση για την ονοματοδοσία των ουρανίων σωμάτων, όπως όλων των πλανητών και των μεγαλύτερων αστεροειδών του πλανητικού μας συστήματος».
Ο κ.Τσίγκανος τόνισε ότι «υπολογίζοντας, με τις πλέον συντηρητικές προβλέψεις, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στον Γαλαξία μας πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον περί τα 50 δισεκατομμύρια πλανήτες. Έστω ότι στο ένα χιλιοστό εξ αυτών, δηλαδή σε 50 εκατομμύρια κόσμους, μπορεί να υπάρχουν συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Γης. Επομένως, ακόμη και με τις πιο συντηρητικές προβλέψεις, στο Σύμπαν των περίπου 100 δισεκατομμυρίων γαλαξιών θα πρέπει να υπάρχουν πολλά δισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων παρόμοιοι της Γης πλανήτες. Κάποιοι θα φιλοξενούν περισσότερο αναπτυγμένους πολιτισμούς από εμάς και κάποιοι λιγότερο. Τυχόν επικοινωνία με ένα τέτοιο ανεπτυγμένο πολιτισμό θα είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη που θα έχει γίνει ποτέ εδώ στη Γη - ίσως με απρόβλεπτες συνέπειες..!»
Η Ελληνική Επιτροπή προτρέπει να γίνουν προτάσεις με ονόματα από την πλούσια ελληνική ιστορία, τον ελληνικό πολιτισμό και την μυθολογία μας. Από τα ονόματα που θα προταθούν, θα επιλεγεί με ψηφοφορία το τελικό, το οποίο και θα σταλεί στην IAU για να αποτελέσει την επίσημη ονομασία του νέου αυτού πλανητικού συστήματος από την Ελλάδα.
Ο διαγωνισμός στην Ελλάδα θα είναι ανοικτός από σήμερα και μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου για όλους μέσω της ιστοσελίδας:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHfnzzrJ2TBMH6iq6gsO1-pwsv5_JAkUcWsK-hihuqqjCiFw/viewform
