Πρόκειται για τον Διδάσκαλο του Γένους Κωνσταντίνο Οικονόμο αλλά και τον Τσαριτσανιώτη Επίσκοπο των Ρωγών Ιωσήφ, του οποίου τα αποκαλυπτήρια της προτομής πραγματοποιήθηκαν χθες.
Οι εκδηλώσεις, που έγιναν με ιδιαίτερη επισημότητα και με θρησκευτική λαμπρότητα (όπως «προστάζει» η ιδιαίτερη Κυριακή της Ορθοδοξίας), αλλά και με εξαιρετικά μεγάλη συμμετοχή κόσμου (παρά τον βροχερό και χειμωνιάτικο καιρό), άρχισαν με την αρχιερατική Θεία Λειτουργία, που τελέσθηκε στον κατάμεστο ιστορικό Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Τσαριτσάνης, όπου χοροστάτησε ο σεβασμ. μητροπολίτης Ελασσώνος κ. Χαρίτων και συλλειτούργησαν ο ηγούμενος της Ι. Μονής Αγίου Δημητρίου «Βαλέτσικο» Τσαριτσάνης – αρχιμανδρίτης π. Ισαάκ Τσαπόγλου, οι ιερείς της κωμόπολης π. Αλέξανδρος Νεζεργιώτης, π. Γεώργιος Σαπουνάς, π. Ευστάθιος Πετρίδης, κληρικοί της περιοχής και οι διάκονοι π. Νεόφυτος και π. Ευάγγελος.
Όπως κάθε χρόνο, σε περίοπτη θέση υπήρχαν αναθήματα, λείψανα, η Δεσποτική Μήτρα και τα ιερά Άμφια του Κων/νου Οικονόμου, που, φυλάσσονται έως και σήμερα. Αμέσως μετά, αναπέμφθηκε η καθιερωμένη επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη του Τσαριτσανιώτη Διδασκάλου του Γένους πρωτοπρεσβυτέρου Κων/νου Οικονόμου και των αρχιερέων Κυρίλλου, Ιωσήφ, Γερμανού, Πολυκάρπου.
Με μεστό και περιεκτικό λόγο ο ιστορικός – ερευνητής – εκδότης του «Θεσσαλικού Ημερολογίου» κ. Κωνσταντίνος Σπανός αναφέρθηκε στις δύο αξιόλογες προσωπικότητες της Τσαριτσάνης, στον ιερέα, θεολόγο και λόγιο Κων/νο Οικονόμο τον εξ Οικονόμων, αλλά και στον επίσκοπο των Ρωγών και ήρωα της Επανάστασης Ιωσήφ.
«Σταχυολογώντας» από την ομιλία του ιδιαίτερα γνωστού μελετητή:
«Ο Οικονόμος εγκαταλείποντας την Τσαριτσάνη, το 1809 εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη, όπου με τον δάσκαλο Κων/νο Κούμα ίδρυσαν το περίφημο «Φιλολογικό Γυμνάσιο» της πόλης αυτής, ένα σχολείο περιωπής, ισάξιο με πανεπιστήμιο. Η θητεία του στο Φιλολογικό Γυμνάσιο άφησε εποχή. Η φήμη του σπουδαίου δασκάλου έφτασε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1819 τον κάλεσε εκεί ο οικουμενικός πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’, ο οποίος του απένειμε τον τιμητικό τίτλο του ιεροκήρυκα και δασκάλου όλων των Ορθόδοξων Εκκλησιών. Παράλληλα με τα θεολογικά και τα διδακτικά του καθήκοντα θεώρησε σκόπιμο να εκτελέσει και το πατριωτικό του καθήκον, μυούμενος στη Φιλική Εταιρεία. Η κήρυξη της Επανάστασης και τα γεγονότα που ακολούθησαν, τον ανάγκασαν να καταφύγει στην Οδησσό της Ρωσίας, απ’ όπου εμψύχωνε, με κάθε τρόπο, τους επαναστατημένους Έλληνες. Λόγω του μεγάλου κύρους του, τον εξέλεξαν μέλος τους οι Ακαδημίες της Πετρούπολης και του Βερολίνου.
Το 1834, ο Οικονόμος επέστρεψε στην Ελλάδα με τα παιδιά του Σοφοκλή και Ανθία και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Εγκατεστημένος στην Αθήνα τίθεται επικεφαλής των επάλξεων της Ορθοδοξίας. Δίνει σκληρό αγώνα κατά των λεγόμενων Ορθολογιστών και των αιρέσεων που εμφανίζονται συχνά στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Είναι γνωστή η αντίθεσή του στην απομάκρυνση της Ελληνικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με την ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της, άποψη που υποστήριζαν πολλοί με επικεφαλής έναν άλλο αξιόλογο Θεσσαλό κληρικό, τον Θεόκλητο Φαρμακίδη από τη Νίκαια της Λάρισας.
Όλη του τη ζωή φλέγεται από την αγάπη προς την Ορθοδοξία και προς την πατρίδα. Πιστεύει ότι οι δάσκαλοι πρέπει να εμφυσήσουν στην ψυχή των μαθητών τους τη μελέτη της εκκλησιαστικής και της θύραθεν παιδείας, ώστε η διαπαιδαγώγησή τους να είναι πλήρης.
Δεν λησμονεί να συμπαρασταθεί στον πλησίον του Ευαγγελίου, ιδρύοντας άσυλα, ορφανοτροφεία, σχολεία και βιβλιοθήκες. Ώστε να μπορεί ο καθένας να λέει ότι τον αγώνα τον καλό αγωνίσθηκε και ότι άφησε καλή φήμη.
Ο κύκλος της ζωής του ολοκληρώθηκε στις 8 Μαρτίου 1857, αλλά η παρακαταθήκη που άφησε στους μεταγενεστέρους, συνεχίζει να υπάρχει. Ο Κων/νος Οικονόμος υπήρξε ένα άξιο τέκνο της Τσαριτσάνης και γι’ αυτό, η τιμή που του απονέμεται είναι ετησίως και είναι απαραίτητη.
Σήμερα, με τον Κων/νο Οικονόμο τιμάμε και ένα άλλο άξιο τέκνο της Τσαριτσάνης, τον Ιωσήφ των Ρωγών. Για αυτόν, επαΐοντες και μη έχουν γράψει παράλογα, υποστηρίζοντας ότι ήταν Αμπελακιώτης, με αποτέλεσμα να υπάρχει σήμερα η προτομή του στα Αμπελάκια. Ένα χειρόγραφο, όμως, του μοναστηριού της Αναλήψεως, το οποίο μελέτησα και εξέδωσα το 2013, διόρθωσε τα περιρρέοντα λάθη. Το χειρόγραφο αυτό είναι ιδιόγραφο του Ιωσήφ, ο οποίος το 1803 ήταν ηγούμενος στην Ανάληψη. Ο Ιωσήφ, κατέγραφε τα ονόματα των αφιερωτών, ξεσηκώνοντάς τα από ένα παλιότερο χειρόγραφο. Ολοκληρώνοντας τη μεταγραφή έγραψε και μία σημείωση, δηλώνοντας ότι ήταν ηγούμενος και ότι υπήρξε και δάσκαλος.
Ο Ιωσήφ, αφού αποπεράτωσε την αντιγραφή των ονομάτων στη νέα πρόθεση, θέλησε να αφήσει την ταυτότητά του, σε ανάμνηση των μεταγενεστέρων, λες και προαισθανόταν ότι θα εγερθεί ζήτημα με το όνομα της γενέτειράς του. Στη σελίδα, λοιπόν, 81 έγραψε το εξής ποιηματάκι:
«ὦ βίβλος καλοστόλιστη, καλῶς κεκοσμημένη,
ποῖος ἔτζι σ’ ἐστόλισε, σ’ ἔκαμε ζηλευμένη;
ὁ Ἰωσήφ μ’ ἐστόλισεν, Ἱερομόναχός τις
ἐκ τῆς δε ξένε τῆς μονῆς ἦν καί τζαριτζανιώτης».
Αφού τελείωσε τις σπουδές του στο σχολείο της Τσαριτσάνης, ο γιος του Παρασκευά και της Τριανταφυλλιάς έγινε μοναχός στη γειτονική Ανάληψη, όπου χειροτονήθηκε πρώτα διάκονος και μετά ιερομόναχος. Στην Ανάληψη, λόγω της μόρφωσής του, αναδείχθηκε σε ηγούμενο και δάσκαλο των μοναχών.
Ο Ιωσήφ σπούδασε κοντά στον Κων/νο Κούμα, όταν δίδασκε στη Σχολή της Τσαριτσάνης. Οι σπουδές αυτές τον κατέστησαν άξιο να διδάξει και στο σχολείο της Λάρισας. Την ιδιότητα του δασκάλου, άγνωστη έως τώρα, μας την παρέχει η ενθύμηση, την οποία έγραψε ο ίδιος: «(…) πρό τῆς σχολαρχίας κ(αί) ἡγουμενίας μου». Η πληροφορία αυτή αποσαφηνίζει μία ενθύμηση του κώδικα της Παλιοκαρυάς, η οποία κάνει λόγο για έναν δάσκαλο Ιωσήφ στη Μονή της Ανάληψης, ο οποίος δίδαξε στο σχολείο της Λάρισας, για ένα χρόνο.
Όταν το 1809 ο μητροπολίτης της Ναυπάκτου και Άρτας Πορφύριος μετατέθηκε στη Μητρόπολη της Ελασσόνας ο Ιωσήφ γνωρίσθηκε με αυτόν και τον ακολούθησε, το 1813, όταν επέστρεψε στην Άρτα. Εκεί ο Πορφύριος τον χειροτόνησε ως βοηθό του επίσκοπο των Ρωγών. Η έναρξη της Επανάστασης τον συγκίνησε και πρόσφερε πολλά. Το κυνηγητό των Οθωμανών τον ανάγκασε να βρεθεί στο Μεσολόγγι. Το βράδυ της εξόδου, με πολλούς άλλους επέστρεψε στον χώρο, όπου ανατινάχθηκε για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών.
Όσοι αναφέρθηκαν στον Ιωσήφ των Ρωγών, δεν σκέφτηκαν να ιδούν το αρχείο του Κων. Οικονόμου, ο οποίος, ως Θεσσαλός, θα μπορούσε να τους παράσχει κάποια πληροφορία, σχετική με τον Ιωσήφ. Αν το είχαν ιδεί, θα πληροφορούνταν αρκετά γι’ αυτόν, τα οποία περιλαμβάνονται σε ένα σημείωμα, σωζόμενο στο ΚΕΜΝΕ της Ακαδημίας.
Σήμερα, μαζί σας αισθάνομαι κι εγώ μεγάλη χαρά που θα ατενίσω την προτομή του, την προτομή ενός άξιου κληρικού και άξιου πατριώτη».
Στη συνέχεια, ακολούθησαν στον προαύλειο χώρο του ιερού ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Επισκόπου των Ρωγών Ιωσήφ(με δωρεά - δαπάνη της κ. Πολυξένης Χατζηλέλεκα, στη μνήμη των γονέων της, του συζύγου της και δύο θείων της).
«Οι Τσαριτσανιώτες να αισθάνεστε χαρούμενοι και υπερήφανοι διότι ο τόπος σας έδωσε υψηλά αναστήματα στην οικουμένη, και θεολογικής γνώσεως αλλά και ηρωισμού και αγάπης υπέρ της πατρίδος», τόνισε χαρακτηριστικά ο μητροπολίτης Ελασσώνος κ. Χαρίτων, που επαίνεσε δημόσια τη δωρήτρια.
Λίγο πριν, η Μητρόπολη Ελασσώνος και η Μονή Βαλέτσικου βράβευσαν: τη μαθήτρια του Δημοτικού Βασιλική Παμπόρη, που πρώτευσε στην ποίηση σε πανελλήνιο διαγωνισμό λογοτεχνίας(για μαθητές Κατηχητικών Σχολείων) και τις μαθήτριες Αρετή Καραμήτσιου(Γ’ Γυμνασίου) και Γεωργία Παπαζήση(Α’ Λυκείου), που διακρίθηκαν σε μαθητικό διαγωνισμό έκθεσης. Ακολούθησε δεξίωση στην «Οικονόμειο Σχολή» για τις αρχές και τον κόσμο και εμφάνιση χορευτικών ομάδων του Μορφωτικού Συλλόγου Τσαριτσάνης στην πλατεία.
Στις εκδηλώσεις της ιστορικής Τσαριτσάνης παρευρέθηκαν:
Οι βουλευτές κ. Μάξιμος Χαρακόπουλος, Χρήστος Κέλλας, Γεώργ. Κατσιαντώνης, ο αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Δημ. Παπαδημόπουλος, οι περιφερειακοί σύμβουλοι κ.κ. Μαρία Μαμάρα και Αθ. Παιδής, ως εκπρόσωπος του συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας η αν. γενική διευθύντρια Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων της Αποκεντρωμένης κ. Ζωή Φτίκα, ο διοικητής της 1ης Στρατιάς αντιστράτηγος κ. Δημόκριτος Ζερβάκης, ο αρχηγός της Τακτικής Αεροπορίας αντιπτέραρχος κ. Γεώργ. Μπλιούμης, ο δήμαρχος Ελασσόνας κ. Νικ. Ευαγγέλου, ο γενικός περιφερειακός αστυνομικός διευθυντής Θεσσαλίας – υποστράτηγος κ. Ι. Τόλιας, οι αντιδήμαρχοι κ. Διον. Μπαλούκας, Αλεξ. Τσιαντέ – Κοντοχρήστου, Ι. Σαπουνάς, ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΕΛ κ. Ανέστ. Σερετίδης, ο υποδιοικητής διοίκησης Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ν. Λάρισας πύραρχος κ. Ζήσης Μπρούζας, ο διοικητής του Α.Τ. Ελασσόνας κ. Πέτρος Μουταφίδης, ο διοικητής της Πυροσβεστικής Ελασσόνας κ. Ελευθ. Μουλτσιάς, ο πρ. βουλευτής κ. Ιωάν. Παπαδημόπουλος, ο διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας κ. Ιωάν. Καψάλης, δημοτικοί σύμβουλοι, πρόεδροι Τοπικών Συμβουλίων, παλαιοί και νέοι αυτοδιοικητικοί, ο επιμελητηριακός σύμβουλος κ. Ιωάν. Τόλιος, προϊστάμενοι υπηρεσιών και σχολικών μονάδων, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων, τα δ.σ. του Μορφωτικού Συλλόγου Τσαριτσάνης, του Συλλόγου Γυναικών Τσαριτσάνης, του Εξωραϊστικού Συλλόγου Τσαριτσάνης, εκπαιδευτικοί, μαθητές, εκπρόσωποι κομμάτων και αντιστασιακοί, μέλη της Νομαρχιακής του ΣΥΡΙΖΑ, ο πρόεδρος της ΔΗΜΤΟ Ν.Δ. Ελασσόνας κ. Δημ. Δριστέλας, απόδημοι Τσαριτσανιώτες και πολύς κόσμος.
ΕΛΑΣΣΟΝΑ (Γραφείο «Ε»)
του Γιάννη Μουκίδη
