Απομεινάρια ιστορίας του σιδηροδρόμου Λάρισας

ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΙ ΚΤΙΡΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΛΙΑ ΤΡΕΝΑ

Της Λένας Κισσάβου

Στη λήθη βυθίζεται η ιστορία του σιδηρόδρομου στη Λάρισα, με απομεινάρια της να βρίσκονται διάσπαρτα σε μια αχανή έκταση, πυκνής βλάστησης, εκτεθειμένα στη φθορά του χρόνου.

Εγκαταλελειμμένα παλιά τρένα, κτίρια με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία…, ζωντανοί μάρτυρες ενός πολιτισμού που άκμασε στη Λάρισα, σβήνουν από τις σελίδες της ιστορίας της.
Η περιοχή του ΟΣΕ, μεταξύ του σιδηροδρομικού σταθμού Λάρισας και του Λαογραφικού Μουσείου, αποτελεί νεκροταφείο της ιστορίας των σιδηροδρόμων. Μικροί θησαυροί με μεγάλη πολιτιστική, πολιτισμική και ιστορική αξία, καταστρέφονται και παίρνουν μαζί τους τις μνήμες που ξεκινούν από τα τέλη της δεκαετίας 1880…
Άλλες πόλεις της Ελλάδας έχουν αξιοποιήσει αυτούς του θησαυρούς, όπως ο γειτονικός Βόλος, ο οποίος αποδεικνύει ότι σεβάστηκε περισσότερο την ιστορική μνήμη του. Για του λόγου το αληθές, ο Βόλος έδωσε χώρο στην ιστορία του σιδηροδρόμου της πόλης, δημιουργώντας ένα υπαίθριο μουσείο, με  δέκα ατμήλατες μηχανές, που δούλευαν με κάρβουνο και οι οποίες χρονολογούνται περίπου από το 1890.
Πραγματοποιούσαν το δρομολόγιο Βόλου-Παλαιοφαρσάλων-Καλαμπάκας. Οι δέκα ατμήλατες μηχανές συντηρήθηκαν και τοποθετήθηκαν πίσω από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Βόλου από την οδό Μελούνας, στα Παλαιά. Η δημοπράτηση του έργου για τις μηχανές, καλύφθηκε από την 5η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων και το Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Παράλληλα στον πρώτο όροφο του σιδηροδρομικού σταθμού Βόλου, που χρησίμευε ως κατοικία για τον εκάστοτε σταθμάρχη, λειτουργεί το μουσείο-εκθετήριο του ΟΣΕ. Τα σιδηροδρομικά υλικά που εκτίθενται είναι πολλά, με μεγάλη ιστορική αξία, ενώ υπάρχει και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Η ΛΑΡΙΣΑ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ…
Η Λάρισα ήταν από τους πρώτους σταθμούς στη δημιουργία του σιδηροδρομικού δικτύου Ελλάδας, εξαιτίας και της γεωγραφικής της θέσης. Αυτό και μόνο, αποτελεί σημαντικό στοιχείο, που θα έπρεπε να ωθήσει τους αρμόδιους στη διατήρηση της μακραίωνης ιστορίας της.
Πληροφορίες, σχετικά με την ένταξη της Λάρισας στο σιδηροδρομικό δίκτυο Ελλάδας, παραθέτουμε από την ηλεκτρονική σελίδα του Προσωπικού Κίνησης Αμαξοστοιχιών: «…ο Χαρίλαος Τρικούπης έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιο ανάπτυξης σιδηροδρόμων, χάρη στο οποίο θα τον αναγόρευαν αργότερα σε «πατέρα του ελληνικού σιδηροδρόμου». Το όραμά του για την κατασκευή του σιδηροδρόμου είχε ως γνώμονα την αυτονόμηση της μετακίνησης του στρατού, των εμπορευμάτων και -μεταγενέστερα- των πολιτών. Η μεταφορά αγαθών και οι μετακινήσεις πραγματοποιούνταν έως τότε είτε με πλοία είτε μέσω του φτωχού οδικού δικτύου και παρά το γεγονός ότι είχαν περάσει ήδη αρκετά χρόνια από την απελευθέρωση, η μετακίνηση των στρατευμάτων εξακολουθούσε να γίνεται υπό τον έλεγχο ή τις αντιρρήσεις των συμμαχικών δυνάμεων. Το σκεπτικό του Τρικούπη ήταν η ουσιαστική πλέον ανεξαρτητοποίηση της χώρας. Ο λόγος μάλιστα που η γραμμή από την Αθήνα προς τη Θεσσαλία ακολούθησε τη χάραξη του Μπράλου ήταν για να βρίσκεται μακριά από το βεληνεκές των πυροβόλων πλοίων (είτε αγγλικών είτε τουρκικών).
Ένα χρόνο μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, την άνοιξη του 1882, η κυβέρνηση Τρικούπη υπογράφει σύμβαση με τον τραπεζίτη από την Κωνσταντινούπολη Θεόδωρο Μαυροκορδάτο για δύο μετρικές (ανοίγματος ενός μέτρου) γραμμές, τη Βόλος – Βελεστίνο – Λάρισα μήκους 60 χλμ και τη Βελεστίνο – Φάρσαλα – Καρδίτσα – Τρίκαλα – Καλαμπάκα μήκους 142 χλμ. Ακόμη και το πλάτος της σιδηροδρομικής γραμμής αποτέλεσε αντικείμενο διαμάχης μεταξύ κυβέρνησης Τρικούπη και αντιπολίτευσης, η οποία υποστήριζε ότι το άνοιγμα θα έπρεπε να είναι 1,44 μέτρα.
Η άποψη της αντιπολίτευσης δεν υπερίσχυσε, καθώς το κόστος της θα ήταν απαγορευτικό. Τα επίσημα εγκαίνια της γραμμής Βόλος – Βελεστίνο – Λάρισα έγιναν μόλις δύο χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης, το 1884, ενώ το 1886 (τέσσερα χρόνια μετά τη σύμβαση) παραδόθηκε στην κυκλοφορία και η γραμμή από τον Βόλο έως την Καλαμπάκα».