«52 συνολικά Τσαριτσανιώτες έσβησαν, μα οι ψυχές τους έμειναν ολόρθες για να θυμίζουν στο Έθνος τον έρωτα για την ελευθερία και το χρέος για την πατρίδα, όταν την πατάει ξένο πόδι κατακτητή!», τονίστηκε, ανάμεσα στα άλλα, στις καθιερωμένες εκδηλώσεις μνήμης, κατά τις οποίες, μέσα σε ατμόσφαιρα συγκίνησης, ο Δήμος Ελασσόνας, η ιστορική και μαρτυρική κωμόπολη της Τσαριτσάνης και οι κάτοικοί της τίμησαν για μια ακόμη χρονιά, στο ετήσιο Μαρτιάτικο «ραντεβού» τους με την ιστορία, τους 52 συνολικά πατριώτες που εκτελέσθηκαν εν ψυχρώ στις 12 Μαρτίου 1943 (από τους Ιταλούς) και στις 20 Αυγούστου 1944 (από τους Γερμανούς).
Οι εκδηλώσεις μνήμης άρχισαν με τη Θεία Λειτουργία και το Μνημόσυνο που τελέσθηκαν στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Αμέσως μετά, στις 11 το πρωί, αναπέμφθηκε από τους ιερείς π. Αλέξανδρο Νεζεργιώτη και π. Γεώργιο Σαπουνά επιμνημόσυνη δέηση στον χώρο της εκτέλεσης, μπροστά από το Μνημείο που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης.
Η δικηγόρος Ιωάννα Μητσιμπόνα, με μεστή και περιεκτική ομιλία αναφέρθηκε στο χρονικό εκείνων των ημερών του 1943 και 1944, «καταθέτοντας» βήμα – βήμα την περιγραφή των αποτρόπαιων εγκλημάτων, τότε που τα πυροβόλα σκόρπισαν τον θάνατο σε δεκάδες αθώους Τσαριτσανιώτες, στη μαρτυρικότερη κωμόπολη της Θεσσαλίας, επισημαίνοντας με νόημα:
«Η προσωποποίηση σε μικρογραφία του πόνου και της δοκιμασίας της βασανισμένης αυτής περιοχής. Μεταβλήθηκε κατ΄ επανάληψη σε ολοκαύτωμα. Γνώρισε ένα συνεχή και ανελέητο διωγμό. Καρφί στα μάτια των Ιταλών, στόχος της γερμανικής βαρβαρότητας. Ατίθαση και ανυπότακτη, υπερήφανη και αδάμαστη. Οι κατακτητές, σε καμιά περίπτωση, δεν μπορούσαν να καυχηθούν ότι την υποδούλωσαν πραγματικά. Οι Ιταλοί πριν και μετά την καταστροφή της έλεγαν συχνά: «Η Τσαριτσάνη έχει δική της δημοκρατία».
Και η ομιλήτρια συνεχίζει την περιγραφή:
«Οι παρόντες άνδρες έπρεπε να εκτελεσθούν, η απόφαση ήταν παρμένη. Η Τσαριτσάνη έπρεπε να σβήσει! Αμέσως τα γυναικόπαιδα βλέποντας για τελευταία φορά τους προδομένους μελλοθάνατους προχωρούν προς τον δρόμο της Ελασσόνας. Όταν αλλόφρονα τα γυναικόπαιδα έφταναν στα τελευταία σπίτια, οι φλόγες έζωναν την κωμόπολη από τις τέσσερις πλευρές. Μα αυτό δεν ήταν τίποτε μπροστά στην αγωνία για τους άνδρες τους και τους δικούς τους, που είχαν μείνει πίσω και δεν ξέραν αν ζούσαν. Γύρω τους όλα ήταν ένα μακάβριο σκηνικό φρίκης. Μέσα στην αναλαμπή από την καιόμενη κωμόπολη, φωνές, θρήνοι και κατάρες, ανακατεμένα με το βροχόνερο, που έπεφτε μέσα στο σκοτάδι που άρχιζε, έκαναν εφιαλτική την ατμόσφαιρα. Στη μαρτυρική πλατεία απόμεναν οι φασίστες ξένοι και ντόπιοι, οι μελλοθάνατοι και τα πολυβόλα. Περνούν μερικά αγωνιώδη δευτερόλεπτα και ενώ το πλήθος είχε φθάσει κοντά στο Α΄ Δημοτικό Σχολείο ακούει το κροτάλισμα των πυροβόλων. Κάτω από τις συνεχείς ριπές σωριάζονται χάμω τα σώματα. Γύρω η πόλη λαμπαδιάζει στις φλόγες. Το πορευμένο πλήθος κλαίει και θρηνεί. Γοερές κραυγές πόνου, φρίκης και οργής γεμίζουν τον παγερό αέρα. Αλλά οι δήμιοι δεν συγκινούνται. Αδιάφοροι οι φασίστες συνεχίζουν ανάλγητοι το μακάβριο έργο τους. Σκοτώνουν εν ψυχρώ και δολοφονούν άοπλους! Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα σαράντα πτώματα σκεπάζουν την πλατεία με τον θρυλικό πλάτανο!
Η άνανδρη δολοφονία των σαράντα κατοίκων συμπληρώνεται με τη γενική λεηλασία, με την πυρπόληση της πόλης. Από τα 660 σπίτια, κάηκαν τα 360, αφού προηγουμένως οργίασε η λεηλασία.
Αφηγείται μία αυτόπτης μάρτυς: «Μόλις φύγανε τα αιμοσταγή τέρατα τρέξαμε στη νεκρική πλατεία, για να δούμε μπας και γλίτωσε κανένας. Μα, εκείνες, που δεν βλέπαν τους δικούς τους ψάχναν, ψάχναν, ω! τι φρίκη…
Προχώρησα σιγά - σιγά με το κεφάλι σκυμμένο κι έφθασα στην πλατεία. Οι νεκροί έμειναν εκεί, αιώνιοι μάρτυρες της ιστορίας... Μάνες, σύζυγοι, αδελφές, θυγατέρες, άνοιγαν οι ίδιες τους τάφους, για να πάρουν τους δικούς τους! Έπειτα από λίγες μέρες όμως ξέθαψαν τα πτώματα και τα έθαψαν στο νεκροταφείο».
Και η δικηγόρος Ιωάννα Μητσιμπόνα ολοκληρώνει, μέσα σε ατμόσφαιρα συγκίνησης και χειροκροτήματα: «52 συνολικά Τσαριτσανιώτες έσβησαν, μα οι ψυχές τους έμειναν ολόρθες, για να θυμίζουν στο Έθνος τον έρωτα για την ελευθερία και το χρέος για την πατρίδα, όταν την πατάει ξένο πόδι κατακτητή!».
Σύντομο χαιρετισμό διάβασε συγκινημένος ο κάτοικος Βόλου Μιλτιάδης Σπανός – συγγενής (εγγονός του εκτελεσθέντος Αναστασίου Σπανού – του αείμνηστου παπα - Αναστάση), ενώ ποιήματα για τις εκτελέσεις των πατριωτών απήγγειλαν 2 μαθήτριες.
Στη συνέχεια, έγινε η καθιερωμένη κατάθεση στεφάνων από τους φορείς, τους εκπροσώπους των κομμάτων, τους συλλόγους και τα Σχολεία και το προσκλητήριο των νεκρών, όπου, μέσα σε ατμόσφαιρα συγκίνησης, αναγνώστηκε από τον εκπαιδευτικό Ευάγγ. Σαπουνά (που είχε την επιμέλεια της εκδήλωσης) ο μακρύς κατάλογος των εκτελεσθέντων από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, συνοδευόμενος από τη λέξη «Αθάνατοι!».
Η εκδήλωση έκλεισε με τιμητική σιγή ενός λεπτού και απόδοση του Εθνικού Ύμνου από μαθητική χορωδία. Ακολούθησε δεξίωση για τις αρχές και τον κόσμο στην ισόγεια αίθουσα του Κοινοτικού Καταστήματος.
Στις εκδηλώσεις μνήμης στην Τσαριτσάνη παρευρέθηκαν: Οι βουλευτές Νικ. Παπαδόπουλος και Κων. Μπαργιώτας, ο αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλίας Δημ. Παπαδημόπουλος, ο δήμαρχος Ελασσόνας Νικ. Ευαγγέλου, ο αντιδήμαρχος Αναστ. Γκατζιούρας, ο διοικητής της 1ης Στρατιάς αντιστράτηγος Δημόκριτος Ζερβάκης, ο αρχηγός Τακτικής Αεροπορίας αντιπτέραρχος Γεώργιος Μπλιούμης, ο υποδιευθυντής της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λάρισας Κυριάκος Παπαδόπουλος, ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Λάρισας – πύραρχος Ιωάν. Ράπτης, ο πρόεδρος του Οργανισμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης – Παιδείας του Δήμου Ελασσόνας – πρ. κοινοτάρχης Τσαριτσάνης Νικ. Τσιμπόλης, οι δημοτ. σύμβουλοι Κων. Καραγιάννης, Γεώργ. Γιαννούλας, Αλεξ. Τσιαντέ, ο διοικητής του Α.Τ. Ελασσόνας Πέτρος Μουταφίδης, ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ελασσόνας Ελευθ. Μουλτσιάς, η διοικητής του Α.Τ. Λιβαδίου Μαρία Λεπιντάτου, ο αντιδήμαρχος Δήμου Κιλελέρ Κων. Φιλιππούλης, ο διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας Γιάννης Καψάλης, η δασάρχης Ελασσόνας Ζωή Φτίκα, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Λάρισας Απόστ. Βερέμης, ο πρόεδρος των Απόστρατων Χωροφυλακής και Ελλην. Αστυνομίας Θεόδ. Χρυσόμαλλος, ο πρόεδρος της Δημ. Κοινότητας Τσαριτσάνης Αχιλλ. Μητσιμπόνας, η πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Ελασσόνας Ασπασία Χατζηβασίλη – Βαλιώτη, ο πρ. αντιδήμαρχος Μιλτ. Βαρσάμης, εκ μέρους της Νομαρχιακής του ΣΥΡΙΖΑ Λάρισας ο Γιάννης Καριπίδης, προϊστάμενοι υπηρεσιών και σχολικών μονάδων, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων, μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου Τσαριτσάνης, του Συλλόγου Γυναικών Τσαριτσάνης, του Εξωραϊστικού Συλλόγου, εκπαιδευτικοί, μαθητές, αντιστασιακοί, εκπρόσωποι κομμάτων(ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ.), μέλη της Ένωσης Θυμάτων και καμένων σπιτιών – κτιρίων Κατοχής 1940-1944 της μαρτυρικής Κοινότητας Τσαριτσάνης και χωριών επαρχ. Ελασσόνας, μέλη της Ενωτικής Πρωτοβουλίας Πολιτών, «απόδημοι» Τσαριτσανιώτες, συγγενείς των εκτελεσθέντων, μαθητές, και πολλοί κάτοικοι(όλων των ηλικιών) της ιστορικής και μαρτυρικής κωμόπολης.
ΕΛΑΣΣΟΝΑ (Γραφείο «Ε»)
Του Γιάννη Μουκίδη
