ΕΛΑΣΣΟΝΑ(Γραφείο «Ε»)
Του Γιάννη Μουκίδη
Πανηγύρισε την περασμένη Παρασκευή, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, η Ι. Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σαρανταπόρου. Το απόγευμα της Πέμπτης (παραμονή της εορτής), κάτοικοι της περιοχής και μέλη του Εκπολιτιστικού Επιμορφωτικού Συλλόγου Σαρανταπόρου με την συνεργασία του Συλλόγου Απανταχού Σαρανταποριτών, αναβίωσαν το έθιμο της επίσκεψης στο μοναστήρι. Με τη συνοδεία ιππέων μετέφεραν την εικόνα της «Ζωοδόχου Πηγής» από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας Σαρανταπόρου, στο ναό του μοναστηριού, εκεί όπου και διανυκτέρευσαν.
Ανήμερα, Παρασκευή 6 Μαΐου, ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, το πρωί, τελέσθηκε η καθιερωμένη Θεία Λειτουργία και ακολούθησαν παραδοσιακά «δρώμενα». Κορίτσια και αγόρια, με παραδοσιακές Σαρανταπορίτικες φορεσιές, προσέφεραν Πασχαλινά εδέσματα και ακολούθησαν τραγούδια και χοροί, με τη συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας, ενώ δεκάδες κάτοικοι της περιοχής και πολλοί επισκέπτες βρέθηκαν στο ιστορικό μοναστήρι του Σαρανταπόρου.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
Στοιχεία για την ιστορική Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σαρανταπόρου, όπως έχουν καταγραφεί επίσημα από την Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων:
Βρίσκεται σε απόσταση 2 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά από το Σαραντάπορο και είναι Ιστορικό διατηρητέο μνημείο με την απόφαση ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ32/ΚΗΡ/6395/197/14-3-2002 - ΦΕΚ 452/Β/12-4-2002. Η παράδοση θέλει το έτος 1750 να είναι η χρονιά ανέγερσης του ναού από τον καπετάν Ζήδρο, που ήρθε από την Ήπειρο και πήρε το αρματολίκι της περιοχής στα μέσα του 18ου αιώνα.
Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του ήταν ένα μικρό επαρχιακό μοναστήρι με πολύ λίγη περιουσία ενώ φαίνεται να διατηρήθηκε σε λειτουργία μέχρι το 1919.
Η χαμηλή, φυσικά προστατευόμενη, καλλιεργήσιμη κοιλάδα, που ποτιζόταν από το ποτάμι Μουκριώτης, που ρέει κοντά στο Μοναστήρι, ήταν η μικρή περιουσία του μοναστηριού, που συγκέντρωσε κολλήγους για την καλλιέργεια των κτημάτων, αλλά και για τη βοσκή ζώων.
Μέχρι πρόσφατα σωζόταν η Πύλη εισόδου και τμήματα του περιβόλου και των κελιών. Φαίνεται ότι ο χαρακτήρας του ήταν φρουριακός, με κτίσματα στις τέσσερις πλευρές του περιβόλου και στο μέσον το καθολικό.
Από το μοναστήρι σήμερα σώζεται μόνο το Καθολικό και τμήμα της τοξωτής Πύλης. Το καθολικό είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με τοξοστοιχίες που φέρουν δύο σειρές από αρράβδωτους κίονες και προστώο. Το Ιερό Βήμα χωρίζεται από χαμηλό νεότερο τέμπλο και η δίρριχτη στέγη είναι από νεώτερα κεραμίδια γαλλικού τύπου. Η κύρια είσοδος του ναού ανοίγεται δυτικά και μία δευτερεύουσα στο νότιο τοίχο, ενώ μεγάλα ορθογώνια παράθυρα φωτίζουν την κατάγραφη εσωτερικά με τοιχογραφίες εκκλησία.
Εντυπωσιακή είναι η μεγάλη παράσταση της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπου απεικονίζεται σε πρώτο επίπεδο η κλίνη με τη Θεοτόκο και δεξιά και αριστερά οι Απόστολοι και πλήθος πιστών να θρηνούν.
Πάνω από την κλίνη ο Χριστός που περιβάλλεται από τους τέσσερις αγγέλους να κρατά σπαργανωμένη την ψυχή της Παναγίας. Στο πάνω μέρος της παράστασης απεικονίζεται η Μετάσταση της Θεοτόκου στους Ουρανούς. Στο κάτω τμήμα το επεισόδιο του ασεβή Ιεφωνία, με κομμένα τα χέρια από τη σπάθη του αρχάγγελου.
Tοιχογραφίες όμως υπάρχουν και στο προστώο στην εξωτερική επιφάνεια του δυτικού τοίχου δηλαδή, όπου αναπτύσσεται εντυπωσιακά η μεγάλη παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, ενώ επίσης μία ακόμη παράσταση της Κοίμησης της Θεοτόκου, που ανήκει σε άλλη όμως φάση χρονολογικά τοιχογράφησης, βρίσκεται στην κόγχη πάνω από την κυρία εισόδου του Καθολικού. Γενικά οι τοιχογραφίες του Ναού διακρίνονται για τη λιτότητα και την ευγένεια των προσώπων.
Ο Ναός της Παναγίας πανηγυρίζει δύο φορές το χρόνο, την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής (έκτη μέρα του Πάσχα) και στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέσιον της Θεοτόκου.
