Συνέντευξη στον Μενέλαο Κατσαμπέλα
«Δεν είναι δυνατόν οι όποιες δημοσιονομικές δυσκολίες να ακυρώσουν την ουσία του κράτους δικαίου», τονίζει ο αναπληρωτής Συνήγορος του Πολίτη, Βασίλης Καρύδης σε συνέντευξή του στην «Ε», με αφορμή τη σημερινή επίσκεψή του στη Λάρισα.
Ο κ. Καρύδης αναφέρεται με λεπτομέρειες στα βασικά συμπεράσματα της ετήσιας έκθεσης της Αρχής για το 2015 που παρουσιάστηκε προ ημερών, στις αποφάσεις της Πολιτείας που δρομολογήθηκαν μετά τις καίριες παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, καθώς και στο μείζον ζήτημα του προσφυγικού για το οποίο διαπιστώνει ότι «η διαχείριση της προσφυγικής - μεταναστευτικής κρίσης υπό δικαιοκρατικό πρίσμα αποτελεί υψηλή προτεραιότητα της Αρχής και επιδιώκουμε την παραγωγική συνεργασία με τη διοίκηση σ’ αυτή την κατεύθυνση».
Αναλυτικά, το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
* Υποβάλλοντας προ ημερών στη Βουλή την έκθεση της Ανεξάρτητης Αρχής για το 2015, καλέσατε με δήλωσή σας «να μην υπάρξει υποχώρηση στο πεδίο της προστασίας του σκληρού πυρήνα των δικαιωμάτων, ούτε να μετεξελιχθεί η οικονομική κρίση σε αμφισβήτηση των βασικών παραμέτρων του κράτους δικαίου». Καταγράφονται τέτοια φαινόμενα στην έκθεση;
- Πρόκειται για πραγματικότητα που ο Συνήγορος αντιμετωπίζει συνεχώς στη καθημερινή του διαμεσολαβητική λειτουργία μεταξύ παραπονούμενων πολιτών και της ευρύτερης δημόσιας διοίκησης. Πολύ συχνά το επιχείρημα είναι ότι δεν υπάρχουν πόροι, δεν υπάρχει προσωπικό, υπάρχουν άλλες προτεραιότητες κ.λπ. Κι αυτό, με τρόπο όχι αναγκαία κακόπιστο, καθώς συνήθως όλα αυτά ισχύουν. Το ζήτημα όμως είναι ότι δεν είναι δυνατόν οι όποιες δημοσιονομικές δυσκολίες να ακυρώσουν την ουσία του κράτους δικαίου. Και αυτό είναι ρεαλιστικό εάν βελτιωθεί η λειτουργικότητα της διοίκησης, υπάρξει καλύτερος σχεδιασμός και κατανομή πόρων, καταπολεμηθούν συστηματικά νοοτροπίες ωχαδερφισμού και στενά γραφειοκρατικές αντιλήψεις.
Πολλές κατά συνέπεια είναι οι περιπτώσεις που αστοχίες και αδικίες αποτράπηκαν λόγω της παρέμβασης του Συνηγόρου για την ορθή και δικαιοκρατική εφαρμογή του νόμου.
Για παράδειγμα, ασφαλισμένος κρίθηκε πρόσκαιρα ανίκανος για εργασία λόγω σοβαρής ψυχικής ασθένειας, αλλά το ασφαλιστικό ταμείο δεν ενημέρωσε τους οικείους του ώστε να υποβάλει αίτηση επανεξέτασης. Με την παρέμβαση του Συνηγόρου δρομολογήθηκε η έκδοση απόφασης για αναδρομική συνταξιοδότηση του.
Σε άλλη περίπτωση, μακροχρόνια άνεργοι αντιμετώπιζαν σοβαρή δυσκολία για την καταβολή κομίστρου στα συγκοινωνιακά μέσα. Μετά από διαμεσολάβηση της Αρχής μας όσοι έχουν εγγραφεί στα μητρώα του ΟΑΕΔ απαλλάσσονται της καταβολής κομίστρου ενώ διαγράφονται διοικητικά πρόστιμα που τους είχαν επιβληθεί για μη καταβολή κομίστρου σε δημόσια μέσα μεταφοράς. Μετά από πρόταση του Συνηγόρου επεκτάθηκε το κοινωνικό τιμολόγιο και σε άλλες, πλην των οικιακών, ευάλωτες κατηγορίες καταναλωτών ενώ θεσπίστηκε και η κλιμακούμενη έκπτωση ως προς τα ορισθέντα όρια κατανάλωσης.
Άλλο: Αίτημα υπαγωγής σε ασφαλιστικό φορέα απορρίφθηκε γιατί ο αιτών δεν συμπλήρωνε το όριο ημερών ασφάλισης λόγω συμμετοχής του σε απεργία. Μετά την παρέμβαση του Συνηγόρου ορίστηκε με υπουργική απόφαση ότι συνυπολογίζονται οι ημέρες απεργίας για την επιλογή ασφαλιστικού φορέα. Επίσης, βελτιώθηκε σημαντικά με προτάσεις της Αρχής η πολύ δυσμενής κατάσταση σε μονάδες αιμοκάθαρσης που οφειλόταν στην αλλαγή του συστήματος προμήθειας φίλτρων τεχνητού νεφρού.
Άλλη περίπτωση: Αίτημα άνεργης για χορήγηση επιδόματος απορρίφθηκε ως εκπρόθεσμο. Ο Συνήγορος απευθύνθηκε στον ΟΑΕΔ και έγινε τελικά δεκτό ότι η ασθένεια της αποτελούσε νόμιμο λόγο για την επιμήκυνση της αποσβεστικής προθεσμίας, και τελικά το επίδομα τακτικής ανεργίας χορηγήθηκε.
Πρόκειται για χιλιάδες τέτοιες περιπτώσεις που δικαιώνονται τελικά οι πολίτες, καθώς το αίτημα τους είναι εύλογο και η διοίκηση το αντιλαμβάνεται εφόσον της υποδειχθούν οι ορθές λύσεις.
* Γενικότερα, τώρα, ποια είναι τα βασικά στοιχεία της φετινής έκθεσης από τα οποία καταδεικνύεται η δραστική παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη;
- Εκτός από τη διαμεσολάβηση σε ατομικές αναφορές πολιτών όπως αυτές που ανέφερα παραπάνω, ο Συνήγορος ασχολήθηκε συστηματικά με ζητήματα ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα, έθεσε στο επίκεντρο της δράσης του τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην καθημερινή ζωή των πολιτών σε λαϊκές γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά. Μεταξύ των αποτελεσμάτων αυτής της δραστηριότητας ήταν η έκδοση «Οδηγού Δικαιωμάτων και Παροχών για Ευάλωτες Ομάδες» και η δημιουργία αντίστοιχου ιστότοπου, καθώς διαπιστώσαμε ότι συχνά αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη αγνοούν την ύπαρξη ή διστάζουν ή δεν γνωρίζουν τον τρόπο να απευθυνθούν σε κοινωνικές δομές για την ενίσχυση τους. Πρόσφατα συμφωνήσαμε με την ΓΣΕΕ για την ενημέρωση και συνεργασία με όλες τις πρωτοβάθμιες οργανώσεις για την αξιοποίηση του Οδηγού.
Επίσης, το 2015, η Αρχή μας συνέταξε δύο Ειδικές Εκθέσεις για τη ρύθμιση θεμάτων μείζονος σημασίας όπως τα τέλη κυκλοφορίας και δηλώσεις ακινησίας οχημάτων όπου είχαν παρατηρηθεί πολλές άστοχες και αδικαιολόγητες ρυθμίσεις. Επίσης, παρουσίασε τις διαπιστώσεις της για την καλύτερη οργάνωση και λειτουργία των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας. Θα πρέπει να προστεθούν δεκάδες πορίσματα που απευθύνονται σε επιμέρους Υπουργεία και Υπηρεσίες για ζητήματα ειδικών κατηγοριών πολιτών, όπως οι ανάπηροι, οι κρατούμενοι, οι Ρομά κ.ά.
* Η διαχείριση των προσφυγικών ροών υπήρξε την προηγούμενη χρονιά ζήτημα με το οποίο η Αρχή ασχολήθηκε επισταμένως. Παράλληλα, αναπτύσσετε ήδη κοινή πρωτοβουλία με ομολόγους σας χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, της Τουρκίας και της Αυστρίας. Σε ποια κατεύθυνση είναι αυτή η πρωτοβουλία και πώς εκτιμάτε ότι διαμορφώνεται η κατάσταση σχετικά με το προσφυγικό;
- Αυτό είναι αλήθεια. Πολύ έγκαιρα, τον Ιούνιο 2015 κλιμάκια του Συνηγόρου επισκέφθηκαν τα νησιά και επεσήμαναν σοβαρές ελλείψεις και το κυριότερο μεγάλη δυσλειτουργία στον συντονισμό των εμπλεκομένων υπηρεσιών. Επίσης, τον Ιανουάριο 2016 επισκεφθήκαμε τη Χίο και τη Λέσβο για να διαπιστώσουμε τις διαδικασίες υποδοχής, καταγραφής και διαβίωσης στα hotspots που ετοιμάζονταν.
Παράλληλα, προσωπικά συμμετείχα στην προετοιμασία και στη συνέχεια στην υιοθέτηση «Κοινής Διακήρυξης Συνηγόρων της Ευρώπης για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών», που έλαβε χώρα στο Βελιγράδι τον Νοέμβριο 2015. Είχε προηγηθεί επίσκεψη κοινού κλιμακίου του Συνηγόρου με τον ομόλογο θεσμό της πΓΔΜ στην Ειδομένη και από τις δύο πλευρές των συνόρων. Με δική μου πρωτοβουλία καταρτίστηκε Κοινό Σχέδιο Δράσης των Συνηγόρων της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων, με συμμετοχή και του Αυστριακού και Τούρκου Συνηγόρου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Φεβρουάριο 2016 και συμμετείχαν επίσης οι δήμαρχοι Θεσσαλονίκης, Αθηνών και Χίου για να μεταφέρουν τις εμπειρίες της Αυτοδιοίκησης.
Φυσικά, το φαινόμενο είναι σύνθετο και αντιφατικό, ενώ το σκηνικό συνεχώς μεταβάλλεται. Το δικό μας μέλημα, όπως και των ομόλογων θεσμών στις γειτονικές χώρες, είναι να διαφυλαχθεί η διεθνής νομιμότητα ως προς την προστασία όσων δικαιούνται ασύλου, να ενισχυθεί η διασυνοριακή συνεργασία ως προς την κατανομή και τις συνθήκες διαβίωσης. Ιδιαίτερα μας απασχολεί η καλύτερη κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ασυνόδευτων αλλά και των συνοδευόμενων παιδιών που μετακινούνται. Τον Φεβρουάριο 2016 υποβάλαμε στο ΥΠΕΣ αναλυτικό σχολιασμό επί των προτεινομένων διατάξεων στο σχέδιο νόμου για τη δομή και τη λειτουργία των hotspots. Γενικότερα, η διαχείριση της προσφυγικής/ μεταναστευτικής κρίσης υπό δικαιοκρατικό πρίσμα αποτελεί υψηλή προτεραιότητα της Αρχής και επιδιώκουμε την παραγωγική συνεργασία με τη διοίκηση σ’ αυτή την κατεύθυνση.
* Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι το 2015 αυξήθηκε ακόμα περισσότερο το ήδη υψηλό ποσοστό επίλυσης βάσιμων υποθέσεων πολιτών που ο Συνήγορος προέβη σε διαμεσολάβηση. Εμπιστεύεται τελικά ο πολίτης τις Ανεξάρτητες Αρχές και ειδικότερα τον Συνήγορο του Πολίτη;
- Πράγματι, αυτά τα στοιχεία φαίνεται να επιβεβαιώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ανεξάρτητη Αρχή μας και υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα της διαμεσολάβησης και των παρεμβάσεων που επιχειρούμε. Ο Συνήγορος έχει κατακτήσει την «έξωθεν καλή μαρτυρία» και σε σημαντικό τμήμα των πολιτών και σε σημαντικό τμήμα της διοίκησης. Έχει επίσης σημαντικό κύρος σε διεθνείς οργανισμούς του Συμβουλίου της Ευρώπης και του ΟΗΕ. Ταυτόχρονα όμως έχουμε συνείδηση των αδυναμιών μας, ιδίως τη διαπίστωση ότι συχνά οι πιο ευάλωτοι πολίτες, δηλαδή αυτοί που μας έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, δεν γνωρίζουν τι ακριβώς κάνει ο Συνήγορος ή είναι δύσπιστοι ως προς την ουσιαστική συμβολή του για την επίλυση προβλημάτων τους.
Κατά συνέπεια, εργαζόμαστε συστηματικά για τη βελτίωση των υπηρεσιών μας και την καλύτερη επικοινωνία και ενημέρωση της κοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε εντάσσεται και η επίσκεψη μας στη Λάρισα, για να συζητήσουμε αδιαμεσολάβητα και «πρόσωπο με πρόσωπο» τόσο με τις αρχές και τους τοπικούς φορείς όσο και με τους κατοίκους που θέλουν να ενημερωθούν καλύτερα και να απευθυνθούν στο Συνήγορο για την απεμπλοκή τους από γραφειοκρατικά γρανάζια και αγκυλώσεις που δυσκολεύουν την καθημερινότητα τους. Ελπίζουμε ότι θα είμαστε χρήσιμοι και θα φύγουμε πιο σοφοί από την πόλη και την περιφέρεια σας.
Στη Λάρισα σήμερα ο Συνήγορος του Πολίτη
Τη Λάρισα επισκέπτεται σήμερα Πέμπτη ο αναπληρωτής Συνήγορος του Πολίτη, Βασίλης Καρύδης, επικεφαλής κλιμακίου της ανεξάρτητης αρχής.
Ο αναπληρωτής Συνήγορος θα συναντηθεί με τον δήμαρχο Λαρισαίων Απόστολο Καλογιάννη ενώ κλιμάκιο του Συνηγόρου θα έχει επιμέρους συναντήσεις με στελέχη των τοπικών δημόσιων υπηρεσιών.
Συγκεκριμένα, στις 10 το πρωί ο αναπληρωτής Συνήγορος του Πολίτη θα μιλήσει για τις αρμοδιότητες και το έργο του Συνηγόρου του Πολίτη σε εκδήλωση που θα φιλοξενηθεί στο δημοτικό θέατρο ΟΥΗΛ, Α. Γαζή 29.
Θα ακολουθήσει ενημερωτική συνάντηση με τις αρχές και τους φορείς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, ενώ στις 12.15 μ.μ. ο αναπληρωτής Συνήγορος θα δώσει συνέντευξη Τύπου. Παράλληλα, από τις 10.30 έως τις 15.00, στον ίδιο χώρο, πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν αναφορά σε κλιμάκιο του Συνηγόρου του Πολίτη ή να ζητήσουν πληροφορίες για θέματα που τους απασχολούν.
Αύριο Παρασκευή 1 Απριλίου 2016, ο αναπληρωτής Συνήγορος και κλιμάκιο της ανεξάρτητης αρχής θα επισκεφθούν την Καρδίτσα, όπου έχουν προγραμματιστεί αυτοψίες σε καταυλισμούς Ρομά και σειρά συναντήσεων με τις τοπικές αρχές.
