ΣΕΜΠΡΕΝΙΤΣΑ
Το Σάββατο 11 Ιουλίου συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από τη σφαγή των Βόσνιων μουσουλμάνων της Σρεμπρένιτσα. Ένα μαζικό έγκλημα που ενορχηστρώθηκε από τον σερβοβόσνιο ηγέτης Ράντοβαν Κάρατζιτς και τον τότε πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και τέθηκε σε εφαρμογή από τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς.
Γνωστός κι ως «Χασάπης της Βοσνίας», ο Μλάντιτς διέταξε τον πλήρη αφανισμό των Βόσνιων Μουσουλμάνων, κάθε ηλικίας. Και πράγματι, μέσα σε λίγες ημέρες ο στρατός της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας εκτέλεσε 8.000 πρόσφυγες –άντρες, αλλά και γυναικόπαιδα- «εις το όνομα της θρησκείας», επειδή ήταν αλλόθρησκοι.
Η σφαγή που διαπράχθηκε στα πλαίσια μιας εθνοκάθαρσης εκτεταμένων εδαφών της Βοσνίας μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991, έχει χαρακτηριστεί επίσημα από το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ ως «γενοκτονία».
Η μαζική σφαγή στη Σρεμπρένιτσα έκτοτε μνημονεύεται ως το μεγαλύτερο έγκλημα σε ευρωπαϊκό έδαφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το ναζιστικό Ολοκαύτωμα των Εβραίων και των Ρομά.
ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΙΔΕΣ
Είναι γνωστό πως μετά την έναρξη του αιματηρού εμφυλίου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, είχαν ανάψει για τα καλά οι εθνικιστικές έριδες ανάμεσα στους πληθυσμούς. Στο επίκεντρο των συνεχών συρράξεων δεν ήταν μόνο η διαφορετική εθνότητα, αλλά και η διαφορετική θρησκεία, καθώς, λόγου χάρη, οι Σέρβοι ήταν χριστιανοί, ενώ οι Βόσνιοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν μουσουλμάνοι.
Κάποιες περιοχές, όπως το Πόντρινγε, είχαν χαρακτηριστεί από την νεότευκτη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας ως «στρατηγικής σημασίας» για την εξάπλωση των σερβοβοσνιακών δυνάμεων.
Ο ηγέτης των Σερβοβόσνιων, Ράντοβαν Κάρατζιτς, ήθελε από το 1992 κιόλας να καταλάβει την ευρύτερη περιοχή του Πόντρινγε, η μεγαλύτερη πόλη της οποίας ήταν η Σρεμπρένιτσα.
Κάπως έτσι, από τη χρόνια εκείνη είχε ξεκινήσει, με εντολή του Κάρατζιτς, μια απόπειρα εθνοκάθαρσης της περιοχής.
Εν μέρει, ο Κάρατζιτς τα κατάφερε: μέχρι το 1993, οι Σερβοβόσνιοι δολοφόνησαν 3.166 άντρες και γυναικόπαιδα, κατέστρεψαν 296 χωριά και εκτόπισαν από τις εστίες τους πάνω από 70.000 Βόσνιους. Ήταν το θλιβερό πρελούδιο για ό,τι επρόκειτο να επακολουθήσει.
Τον Απρίλιο του 1993 η Σρεμπρένιτσα, που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της σημερινής Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, στα σύνορα με τη Σερβία, ανακηρύχθηκε ασφαλής περιοχή από τα στρατεύματα του ΟΗΕ και φυλασσόταν από 400 Ολλανδούς κυανοκράνους της δύναμης Dutchbat. Οι κάτοικοι της Σρεμπρένιτσα -το όνομα της οποίας σημαίνει «Μικρό Ορυχείο»-άρχισαν να νιώθουν λίγο πιο ασφαλείς. Φευ…
Έτσι, τον Ιούλιο του 1995 η κυβέρνηση της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας αποφάσισε να παρεκκλίνει από τις σαφείς οδηγίες του ΟΗΕ και να κάνει αυτό που επιθυμούσε εδώ και χρόνια.
Η διαταγή από τον Κάρατζιτς ήταν σαφής: «καταλάβατε άμεσα την Σρεμπρένιτσα με κάθε κόστος και εξαφανίστε από το έδαφος της όλους τους Βόσνιους Μουσουλμάνους».
«Οι άνθρωποι δεν είναι απλές πέτρες που τις μετακινείς εύκολα από το ένα μέρος σε ένα άλλο. Δεν γνωρίζω πως ο κύριος Κάρατζιτς θα το εξηγήσει αυτό στην υφήλιο. Μιλάμε για γενοκτονία», ήταν η άμεση αντίδραση του στρατιωτικού διοικητή των Σερβοβόσνιων, Ράτκο Μλάντιτς, ο οποίος ωστόσο δεν είχε καμία αντίρρηση –όπως αποδείχθηκε στην πορεία- να φέρει εις πέρας το απεχθές σχέδιο που του ανατέθηκε.
Στις 6 Ιουλίου, οι δυνάμεις που διοικούσε ο Μλάντιτς, επιτέθηκαν αρχικά στην προστατευόμενη ζώνη του ΟΗΕ. Οι Ολλανδοί στρατιώτες της UNPROFOR [σ.σ: η Δύναμη Προστασίας του ΟΗΕ] και ο επικεφαλής τους, Τομ Κέρεμανς, ζήτησαν απεγνωσμένα αεροπορική υποστήριξη, η οποία δεν τους δόθηκε ποτέ. Οπότε, δεν αντιστάθηκαν καν στην προέλαση των σερβοβοσνιακών δυνάμεων.
Στις 11 Ιουλίου, αμέσως μετά την πτώση της Σρεμπρένιτσα, οι Ολλανδοί στρατιώτες παρέδωσαν στις δυνάμεις του Μλάντιτς όλους τους Βόσνιους Μουσουλμάνους που είχαν αναζητήσει καταφύγιο στη στρατιωτική βάση στο Ποτοτσάρι. Προηγουμένως τα μέλη της UNPROFOR είχαν αρνηθεί σε πολλούς Βόσνιους την είσοδο στο στρατόπεδο. Όλοι αυτοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα γύρω δάση, με στόχο να προσεγγίσουν μια γειτονική περιοχή, που τελούσε υπό τον έλεγχο του Στρατού των Μουσουλμάνων της Βοσνίας.
Ελάχιστοι κατάφεραν να φτάσουν ως εκεί. Οι περισσότεροι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη Σρεμπρένιτσα, μαζί με χιλιάδες άλλους συμπατριώτες τους, για την ολοκλήρωση της γενοκτονίας.
Από τις 12 μέχρι τις 22 Ιουλίου, οι δυνάμεις των Σερβοβοσνίων ξεχώρισαν τους άνδρες και τα αγόρια από τις γυναίκες και κατόπιν τους εκτέλεσαν.
Περίπου 8.000 άνθρωποι μέσα σε δέκα ημέρες βρήκαν τραγικό θάνατο σε μια σειρά από μαζικές εκτελέσεις: 17 άντρες το πρωί της 13ης Ιουλίου δίπλα στον ποταμό Γιάνταρ, άλλοι 150 το απόγευμα της ίδιας ημέρας στην κοιλάδα Τσέρσκα, 250-300 ακόμη εκτελέστηκαν το βράδυ της ίδιας ημέρας στη Κράβιτσα, 22 άντρες στην Τίστσα, στις 14 Ιουλίου πάνω από 2.000 εκτελέσεις σε Οράχοβατς και Γκρβάβτσι, άλλοι 2.000 Βόσνιοι άντρες κάθε ηλικίας δολοφονήθηκαν στις 15 Ιουλίου στο Πετκοβίτσι. Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό…
Τα πτώματα ρίχτηκαν μετά σε ομαδικούς τάφους.
Στην περιοχή της Σρεμπρένιτσα είχε μόλις συντελεστεί μια ολοκληρωτική εθνοκάθαρση.
Μετά την πτώση της Σρεμπρένιτσα, δηλώθηκε η εξαφάνιση 8.372 Βόσνιων Μουσουλμάνων και ενός Κροάτη.
Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί, ταυτοποιηθεί και ενταφιαστεί τα λείψανα 6.241 θυμάτων.
Στις έρευνες, για τον εντοπισμό λειψάνων των θυμάτων της Σρεμπρένιτσα, οι ιατροδικαστές έχουν εντοπίσει μέχρι σήμερα 93 ομαδικούς τάφους και εκτιμούν ότι υπάρχουν άλλοι 50.
