ΒΑΛΤΙΜΟΡΗ
Το αναισθητικό φάρμακο κεταμίνη, γνωστό ως Special K σε όσους το χρησιμοποιούν παράνομα ως ναρκωτικό, δείχνει να αντιμετωπίζει την κατάθλιψη πολύ πιο γρήγορα από τα σημερινά αντικαταθλιπτικά. Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι η αντικαταθλιπτική δράση δεν οφείλεται στην κεταμίνη αλλά σε έναν μεταβολίτη της, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για μια εντελώς νέα κατηγορία φαρμάκων.
«Όλος ο ερευνητικός κλάδος έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται για την κεταμίνη. Αυτό που κάνει στους ασθενείς είναι διαφορετικό από ό,τι οποιοδήποτε άλλο φάρμακο έχουμε διαθέσουμε» σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Nature ο Τοντ Γκάουλντ του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη, επικεφαλής της μελέτης.
Η κεταμίνη μπορεί να προκαλέσει ισχυρές παραισθήσεις και να δημιουργήσει στον χρήστη την αίσθηση της αποσύνδεσης από τον εαυτό του. Έχει όμως διαπιστωθεί ότι μία δόση κεταμίνης είναι αρκετή για να υποχωρήσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης μέσα σε μερικές ώρες, αντί σε αρκετές μέρες ή σε εβδομάδες όπως συμβαίνει με όλα τα σημερινά αντικαταθλιπτικά. Επιπλέον, η αντικαταθλιπτική δράση μίας και μόνο δόσης δείχνει να διατηρείται για εβδομάδες.
Παρόλα αυτά, η ψυχεδελική δράση της κεταμίνης και ο εθιστικός χαρακτήρας της την καθιστούν μάλλον ακατάλληλη για ευρεία χρήση. Η κεταμίνη δεν έχει λάβει έγκριση κατά της κατάθλιψης, ήδη όμως χορηγείται για αυτόν τον λόγο από κλινικές κεταμίνης που ξεφυτρώνουν στις ΗΠΑ.
Στόχος πολλών ερευνητικών ομάδων σε όλο τον κόσμο είναι η ανάπτυξη φαρμάκων που μιμούνται την αντικαταθλιπτική δράση της κεταμίνης χωρίς τις παρενέργειες. Αυτό όμως έχει αποδειχθεί δύσκολο, δεδομένου ότι ο μηχανισμός της αντικαταθλιπτικής δράσης παραμένει άγνωστος.
Η κεταμίνη πιστεύεται ότι δρα σε υποδοχείς του εγκεφάλου που ονομάζονται υποδοχείς NMDA. Κι όμως, οι δοκιμές άλλων ουσιών που δρουν στους ίδιους υποδοχείς έδωσαν απογοητευτικά αποτελέσματα.
Τώρα, η ομάδα του Γκάουλντ δημοσιεύει στο Nature τα αποτελέσματα μιας σειράς βιοχημικών και συμπεριφορικών δοκιμών σε ποντίκια, οι οποίες έδειξαν ότι η αντικαταθλιπτική δράση οφείλεται σε μια ουσία που σχηματίζεται κατά τη διάσπαση της κεταμίνης στον οργανισμό.
Η εν λόγω ουσία, με την ονομασία (2R,6R)-HNK ή (2R,6R)-υδροξυνορκεταμίνη, διαπιστώθηκε ότι προσφέρει αντικαταθλιπτική δράση χωρίς παρενέργειες, ακόμα και σε δόσεις 40 φορές μεγαλύτερη από ό,τι μια αντικαταθλιπτική δόση κεταμίνης.
Επιπλέον, όταν τα ποντίκια είχαν την ευκαιρία να χορηγούν φάρμακα στον εαυτό τους πατώντας έναν μοχλό, το έκαναν στην περίπτωση της κεταμίνης αλλά όχι στην περίπτωση της (2R,6R)-HNK, ένδειξη ότι ο συγκεκριμένος μεταβολίτης δεν είναι εθιστικός.
Το σημαντικότερο ίσως εύρημα είναι ότι η (2R,6R)-HNK δείχνει να δρα στους υποδοχείς AMPA στον εγκέφαλο -το χημικό μπλοκάρισμα αυτών των υποδοχέων εξαφάνισε την αντικαταθλιπτική δράση της ουσίας.
Αυτό δημιουργεί την αισιοδοξία ότι οι υποδοχείς AMPA, πιθανώς σε συνδυασμό με τους υποδοχείς NMDA, θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος του περίπλοκου μηχανισμού της κατάθλιψης και να γίνουν οι μοριακοί στόχοι νέων αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.
Θα ήταν μια σωτήρια εξέλιξη για εκατομμύρια ασθενείς που δεν βελτιώνονται με τις σημερινές φαρμακευτικές θεραπείες.
Ο Δρ Γκάουλντ, πάντως, επισημαίνει ότι οι πρώτες δοκιμές της (2R,6R)-HNK σε ανθρώπους πιθανότατα απέχουν αρκετά χρόνια.
