Τις τελευταίες δεκαετίες το Ζάρκο, την ημέρα των Φώτων αποτελεί πόλο έλξης πολλών επισκεπτών, οι οποίοι έρχονται να διασκεδάσουν και να έρθουν σε επαφή με ένα κομμάτι της παράδοσης των χωριανών. Το λεγόμενο “Καβούκι” ή “Μπουλούκι”, είναι ίσως από τα λιγοστά έθιμα της χώρας, που συνεχίζουν αναλλοίωτα με την πάροδο του χρόνου. Έτσι λοιπόν και φέτος, στις 5 και 6 Ιανουαρίου οι νέοι του χωριού που ετοιμάζονται να πάνε φαντάροι και πρωταγωνιστούν στο έθιμο, μαζί βέβαια και με νεαρά παιδιά μικρότερης ηλικίας, θα δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό, σε αυτό το είδος καρναβαλιού, χωρίς να ανησυχούν για τις καιρικές συνθήκες.
Για την ιστορία στο έθιμο συμμετέχουν:
– Ο ΚΑΒΟΥΚΑΣ(αυτός που σηκώνει στο κεφάλι το Καβούκι). Το «Καβούκι» είναι μια κατασκευή από καλάμια σε κυλινδρικό σχήμα, μήκους 3-5 μέτρων καλυμμένα με πυκνά πολύχρωμα χαρτιά. Φοράει την κάπα του, μόνο στο ένα μανίκι και στο χέρι του κρατάει μια γκλίτσα για να συγκρατεί το καβούκι. Τέλος ο καβουκάς συμβολίζει τον λαό, ο οποίος έχει στον τράχηλο του, το βάρος του ζυγού του τυράννου και το καβούκι συμβολίζει την Οθωμανική αυτοκρατορία, έχει το σχήμα μιναρέ τζαμιού και όταν καίγεται ο κόσμος χαίρεται για την απελευθέρωσή του!
– Ο ΓΙΑΤΡΟΣ, ο οποίος συμβολίζει την υγεία του μπουλουκιού/κατοίκων. Είναι υπεύθυνος για τα οικονομικά του εθίμου όπως η πληρωμή της παραδοσιακής ορχήστρας και όλων των εξόδων του εθίμου. Στην ιστορία έχει μείνει ως ο εισπράκτορας των φόρων κατά την Τουρκοκρατία.
– Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ή ΠΑΝΑΣ, είναι ο θεός Πάνας, βαμμένος σε ολόκληρο το κορμί του, ο οποίος φορεί κέρατα τράγου και κουδούνια στη μέση ώστε να κάνει θόρυβο. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μετονομάστηκε σε Διάβολο. Ο ρόλος του είναι να βάλει τη φωτιά στο Καβούκι που φέρει ο Καβουκάς, χορεύοντας εκστασιασμένα.
– Τα ΖΕΥΓΑΡΙΑ (6 με 7) των νέων που συμμετέχουν στο έθιμο είναι όλοι άντρες. (Στο αρχαίο δράμα και τους γυναικείους ρόλους υποδύονταν άνδρες). Είναι ντυμένοι σύμφωνα με την παράδοση, τσολιάδες και ονομάζονται «Γαμπροί».Οι άνδρες που είναι ντυμένοι γυναίκες φορούν ρούχα της εποχής μας. Ονομάζονται «Νύφες» και αποτελούν τη «γέφυρα» του χθες με το σήμερα.
– Οι ΑΡΑΠΑΔΕΣ, βαμμένοι με μαύρο βερνίκι στο πρόσωπο και στο σώμα, φορούν μαύρα ρούχα, σκούφους, κουδούνια και φτερά από κότες. έχουν ΚΑΜΗΛΕΣ(κατασκευή από ξύλα και λινάτσες) και αντιπροσωπεύουν τον στρατό των κατακτητών, για αυτό και αποστολή τους είναι να προκαλούν φόβο και θόρυβο.
Την παραμονή των Θεοφανείων στις 5 Ιανουαρίου, όσοι παίζουν στο έθιμο, συγκεντρώνονται στο σπίτι του καβουκά και κατασκευάζουν το λεγόμενο καβούκι. Να προσθέσουμε πως οι καμήλες επειδή χρειάζονται αρκετή δουλειά γίνονται αρκετές ημέρες πριν. Αφού ολοκληρωθεί η κατασκευή ο καβουκάς, για να ευχαριστήσει όσους βοήθησαν κάνει τραπέζι με πλούσια φαγητά και άφθονο αλκοόλ, ξεκινώντας έτσι το διήμερο γλέντι. Την ίδια μέρα το βράδυ, οι διοργανωτές μαζεύονται σε ένα μαγαζί, τρώνε, πίνουν και χορεύουν με τα όργανα, τα λεγόμενα και κλαρίνα μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Εκτός από τους συμμετέχοντες στο καβούκι, γλεντούν και όσοι κάτοικοι του χωριού επιθυμούν να διασκεδάσουν. Την επόμενη μέρα το πρωί, ανήμερα των Φώτων, τα παιδιά που είναι ντυμένα τσολιάδες πηγαίνουν στην εκκλησία. Όταν τελειώσει η λειτουργία χορεύουν με όλο το μπουλούκι στην πλατεία του χωριού και στο τέλος βγάζουν και το καβούκι. Μετά το χορό γυρνούν πρώτα στα καφενεία και μετά στα σπίτια του χωριού για να πούνε τα «χρόνια πολλά» και για να συγκεντρώσουν χρήματα για τα έξοδά τους. Το απόγευμα, με το που αρχίζει να σκοτεινιάζει τα κλαρίνα ξεκινούν και καλούν κατοίκους και επισκέπτες στην κεντρική πλατεία, εκεί που θα καεί το καβούκι και είναι το αποκορύφωμα του εθίμου. Πρώτα χορεύουν οι μητέρες των παιδιών, μετά οι υπόλοιποι συγγενείς, οι φίλοι και οι γνωστοί και έπειτα όλοι οι κάτοικοι. Στο τέλος χορεύει το μπουλούκι, οι νύφες, οι τσολιάδες, οι αράπηδες και ο Καβουκάς με το καβούκι. Καθώς τελειώνει ο χορός αρχίζει και το κάψιμο του καβουκιού. Ο Διάβολος βάζει φωτιά στη φουκαλιά και χορεύοντας καίει το καβούκι.
Η ιστορία λέει πως το έθιμο ξεκίνησε ως διονυσιακή γιορτή και επί τουρκοκρατίας μεταλλάχθηκε. Όπως και να έχει αυτή τη στιγμή αποτελεί ένα τεράστιο κομμάτι της παράδοσης μας ως Τρικαλινοί!
Κυριακή 5/1/2020:
- Κατασκευή "καβουκιού"(8:οοπμ)
- Παραδοσιακό γλέντι στην ψησταριά "Ο ΤΑΚΗΣ"(21:00μμ)
Δευτέρα 6/1/2020:
- Εκκλησιασμός(9:00πμ)
- Χορός από το μπουλούκι(10:45πμ)
- Κάψιμο του "καβουκιού"(17:30μμ)
ΤΡΙΚΑΛΑ (Της ανταποκρίτριάς μας)
