Ιστορία και Μνημεία των επαρχιών Τρικάλων και Καλαμπάκας

ΘΕΟΔΩΡΟΣ Α. ΝΗΜΑΣ

Του Χαράλαμπου Β. Στεργιούλη φιλολόγου-Δρ. Βυζαντινής Φιλολογίας Α. Π. Θ.

Συνεχίζοντας να προσφέρει στην ιστορική έρευνα και συγγραφή ο γνωστός φιλόλογος και ιστορικός Θεόδωρος Α. Νημάς, προχώρησε στην έκδοση του νέου του πολυσέλιδου επιστημονικού έργου του με τίτλο «Ιστορία και Μνημεία των επαρχιών Τρικάλων και Καλαμπάκας. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».

Πολύτιμος αρωγός στην υλοποίηση της έκδοσης στάθηκε ο εκδοτικός οίκος Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη. Το έργο, καρπός 35ετούς έρευνας και μελέτης, καλύπτει όλα τα ιστορικά γεγονότα (πολεμικά, κοινωνικά, πολιτικά) από την αρχαιότητα έως σήμερα και παρουσιάζει τα μνημεία του Νομού Τρικάλων (αρχαία και βυζαντινά κάστρα, ερείπια πόλεων, εκκλησίες και μοναστήρια, πέτρινα τοξωτά γεφύρια κ.ά.). Ο συγγραφέας φρόντισε να χωρίσει το έργο του σε επτά μέρη. Στο πρώτο μέρος με τίτλο «Γεωγραφία και Οικονομία» ο συγγραφέας ασχολείται με την Τοπογραφία του Νομού παρουσιάζοντας τα όρια, την έκταση, τον πληθυσμό κ. ά, όπως και με την Οικονομία. Στο δεύτερο και εκτενέστερο μέρος, με τίτλο «Ιστορία» εξιστορούνται όλα τα ιστορικά γεγονότα από την αρχαιότητα έως το 1949. Γνώστης της ιστορίας των Τρικάλων ο κ. Νημάς περιγράφει με παραστατικό τρόπο τα όσα έζησαν η πόλη των Τρικάλων και η Καλαμπάκα, όπως και η ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας, στο πέρασμα των αιώνων. Η ρωμαϊκή κατάκτηση, ο εκχριστιανισμός των κατοίκων, τα αμυντικά έργα του Ιουστινιανού, η σλαβική κατάκτηση, η σκοτεινή περίοδος της τουρκοκρατίας, η συμβολή των Τρικάλων στον Θεσσαλικό Διαφωτισμό με τη λειτουργία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα Τρίκαλα, την Καλαμπάκα και την περιοχή του Ασπροποτάμου, τα απελευθερωτικά κινήματα, η συμμετοχή Τρικαλινών αγωνιστών στην επανάσταση του 1821, η επανάσταση του 1878 στη Δυτική Θεσσαλία, που κατέληξε στην απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, συμβολή των Τρικαλινών στους μεγάλους πολέμους που ακολούθησαν, ο εμφύλιος πόλεμος είναι μερικά από τα σημαντικότερα γεγονότα που σκιαγραφεί πετυχημένα ο συγγραφέας. Το τρίτο μέρος με τίτλο «Η πόλη των Τρικάλων» αφιερώνεται στην Ιστορία και τα Μνημεία της πόλεως των Τρικάλων, το τέταρτο μέρος με τίτλο «Τα Μετέωρα και η Καλαμπάκα» στα μοναστήρια των Μετεώρων και η Καλαμπάκα και το Πέμπτο Μέρος με τίτλο «Η Πύλη και τα μνημεία της» στην ιστορία της Πύλης και στην περιγραφή των τόσο σημαντικών μνημείων της (Ναός της Πόρτα-Παναγιάς, τοξωτό γεφύρι αγίου Βησσαρίωνος κ.ά). Το έκτο μέρος αναφέρεται στα «Μνημεία του Νομού Τρικάλων», όπως στους προϊστορικούς οικισμούς, στις βυζαντινές πόλεις και κάστρα, στα μοναστήρια και τους ναούς της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, στα παλαιά λίθινα τοξωτά γεφύρια, στα σπήλαια (με ιδιαίτερη αναφορά στο σπήλαιο της Θεόπετρας) και τις ιαματικές πηγές. Το έβδομο και τελευταίο μέρος κλείνει με ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον Παράρτημα, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους επισκοπικούς καταλόγους Τρίκκης, Σταγών Γαρδικίου και Περιστεράς, τον κατάλογο Νομαρχών Τρικάλων και μια περιγραφή των Τρικάλων του 1891, όπως τα είδε ο Βλάσης Γαβριηλίδης. Από ένα τόσο ενδιαφέρον επιστημονικό σύγγραμμα δεν θα μπορούσε να λείπει ένας ευσύνοπτος Πρόλογος, μια κατατοπιστικότατη Εισαγωγή για την τοπική ιστορία και τη σημασία της, η παράθεση πλούσιας και λεπτομερούς Βιβλιογραφίας και ένα Γενικό Ευρετήριο Ονομάτων για τη διευκόλυνση του αναγνώστη. Ο κ. Νημάς με το νέο του αυτό βιβλίο του, ένα έργο-πραγματικά-ζωής, φιλοδοξεί να δώσει στο αναγνωστικό κοινό ένα πολύτιμο εργαλείο, ένα πλήρες εγχειρίδιο τοπικής ιστορίας και όχι μόνον. Και το πετυχαίνει, νομίζω, στο μέγιστο βαθμό.