Του Δημήτρη Βάλλα
Την... «όλη υπόθεση», όπως χαρακτηριστικά ο ίδιος συνήθιζε να λέει, την κυνηγούσε εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια με όλη τη σχετική μυστικοπάθεια βέβαια μην τυχόν και «κάτι στραβώσει» την τελευταία στιγμή και τα πράγματα δεν πάνε καλά...
Εμένα, μάλλον, επειδή δεν με θεωρεί αντίζηλο και επειδή τον γνωρίζω χρόνια, μου έχει εμπιστοσύνη, έτσι μάλιστα αρκετές φορές μου πρότεινε να τον συνοδεύω στα ταξίδια του, πράγμα που έγινε και όπου προφανώς η... διαγωγή μου εκτιμήθηκε δεόντως και ανέβηκα στην εκτίμησή του!
Χαρτάκια και μπλοκάκια στις τσέπες λιωμένα από τον καιρό και με κάθε είδους ακαταλαβίστικες σημειώσεις...
Αγρότης στο επάγγελμα ο Πάρις Θεοδωρόπουλος έχει τη συνήθεια να ξυπνά πρωί, έτσι και το τηλέφωνο ήταν επίσης πρωινό: «πήγα πάλι εκεί που ξέρεις και κατάφερα να φορτώσω το μεγαλύτερο κομμάτι...».
Ο Πάρις είχε ολοκληρώσει την επιχείρηση Junker 88 και περήφανος μου έδειχνε το υλικό και τις φωτογραφίες.
Ερευνητής, για χρόνια τώρα, ασχολείται με την αεροπορική αρχαιολογία αναζητώντας συντρίμμια πολεμικών αεροσκαφών του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οργώνοντας στον ελεύθερο χρόνο του κάμπους και βουνά αλλά και βουτώντας στις θάλασσες χειμώνα-καλοκαίρι...
Η ιστορία σχεδόν άγνωστη ξεδιπλώνεται μπροστά μας με φόντο τα σκουριασμένα υπολείμματα του δικινητήριου γερμανικού βομβαρδιστικού που στην εισβολή τον Απρίλιο του 1941 επιχειρούσε στην περιοχή της Εύβοιας...
Η «ΔΑΜΑΣΚΗΝΗ» ΚΑΙ
Η ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΗ
Για όσους δεν κατάλαβαν, ο Λαρισαίος ερευνητής Πάρις Θεοδωρόπουλος ανακάλυψε κομμάτια από το γερμανικό JU-88 και μαζί τους μας ταξιδεύει στους ταραγμένους εκείνους καιρούς...
«Δέκα χρόνια τώρα κράτησαν οι έρευνες στην περιοχή της Βόρειας Εύβοιας και τελικά κατάφερα να μαζέψω από την παραλία και το βυθό πολλά κομμάτια από το JU-88.
Πρόκειται για σπασμένα κομμάτια κινητήρα, τμήματα φτερού, εξαρτήματα κινητήρα, ψυγείο λαδιού, έλικα, με μεγαλύτερο εύρημα ένα τμήμα της ατράκτου περίπου τέσσερα μέτρα.
Όμως το σαγηνευτικό είναι η όλη ιστορία γύρω από το αεροπλάνο, το πλήρωμα και τελικά την τύχη του βασίστηκε σε μαρτυρίες ανθρώπων της περιοχής μεγάλης ηλικίας που είχαν ζήσει τα γεγονότα και τα θυμόντουσαν ακόμα.
Το γερμανικό λοιπόν Ju-88, τον Απρίλιο του 1941 βομβάρδισε το λιμάνι της Χαλκίδας, αλλά και το πλοίο «Δαμασκηνή» που έκλεινε και άνοιγε ένα σιδερένιο δίχτυ κλείνοντας το στενό του Αρτεμισίου, μεταξύ Εύβοιας και Μαγνησίας ώστε να μην περνούν τα υποβρύχια». (σ.σ. Στα ιστορικά αρχεία του Πολεμικού Ναυτικού αναφέρεται ότι το Δαμασκηνή, το οποίο εκτελούσε χρέη θυρόπλοιου στο φράγμα του Οχυρού Βορείου Ευβοϊκού, δέχτηκε αεροπορικές επιθέσεις της Luftwaffe στις 16 και 17.4.1941. Στις 16 απάντησε με τα αντιαεροπορικά του καταφέρνοντας μαζί με τα αντιαεροπορικά του Οχυρού Βορείου Ευβοίας να ρίξουν ένα εχθρικό αεροσκάφος στην περιοχή. Στις 17. 4.41 το Δαμασκηνή δέχτηκε βομβαρδισμό με εμπρηστικές βόμβες με αποτέλεσμα να αναφλεγεί. Το πλήρωμα του όμως κατάφερε να αποβιβασθεί στην ξηρά μαζί με τα πυρομαχικά και τα πολυβόλα του πλοίου, το οποίο τελικά δεν βυθίστηκε την ημέρα εκείνη. Στις 19.4.41 το Δαμασκηνή δέχτηκε και πάλι επίθεση με εμπρηστικές βόμβες χωρίς και αυτή τη φορά να βυθιστεί. Την επόμενη ημέρα, 20.4.41, Κυριακή του Πάσχα, το πλοίο δέχτηκε και τρίτη επίθεση με αποτέλεσμα την φορά αυτή να βυθιστεί).
Το βομβαρδιστικό, συνεχίζει την αφήγησή του ο Πάρις, χτυπήθηκε από αντιαεροπορικά και έκανε αναγκαστική προσγείωση στην απέναντι παραλία της Εύβοιας. Από τα τρία μέλη του πληρώματος ο ένας μόνο τραυματίστηκε ελαφρά και μεταφέρθηκε στην Αιδηψό για νοσηλεία ενώ οι άλλο δεν έπαθαν τίποτα. Το αεροπλάνο παρέμεινε στην άμμο και αμέσως μετά την απελευθέρωση οι κάτοικοι της περιοχής το ανατίναξαν, προφανώς μη θέλοντας τίποτα να τους θυμίζει τις μαύρες μέρες της κατοχής.
Με την ανατίναξη διαλύθηκε και τα κομμάτια του σκορπίστηκαν παντού, στη θάλασσα και στην παραλία. Χρειάστηκαν δέκα χρόνια έρευνας και σκληρής δουλειάς για να καταφέρω να ανακαλύψω αυτά τα σκουριασμένα και κατεστραμμένα από την αλμύρα απομεινάρια...».
Ο Πάρις μόλις ολοκλήρωσε - ακόμα σε χειρόγραφο - ορισμένες σελίδες από το βιβλίο του που είναι και ο μεγάλος του καημός να εκδώσει κάποτε...
Οσο για τα υπόλοιπα τον περιμένει πολλή δουλειά γιατί όλα αυτά πρέπει με μεράκι και κόπο να καθαριστούν από τις οξειδώσεις και να προστατευτούν θυμίζοντας σε όλους την εποχή και τους ανθρώπους της που βρέθηκαν πρωταγωνιστές στην πιο αιματηρή φάση της ιστορίας της ανθρωπότητας.
* Αξίζει να αναφερθεί ότι διεθνώς έχουν διασωθεί ή ανευρεθεί περί τα 35 αεροσκάφη Ju-88 σε διάφορες χώρες. Εξ αυτών, 13 αφορούν σε συντρίμματα αεροσκαφών, που έχουν βρεθεί σε διάφορα σημεία (crash sites) και παραμένουν εκεί. Επί του παρόντος, μόνο δύο Αεροπορικά Μουσεία (τo RAF Hendon και το USAF Dayton) εκθέτουν πλήρως ανακατασκευασμένα Ju-88, ενώ ανάλογες εργασίες γίνονται σε άλλα δύο αεροσκάφη, στο Τεχνολογικό Μουσείο του Βερολίνου. Ορισμένα άλλα Αεροπορικά Μουσεία ανά τον κόσμο εκθέτουν μικρά τμήματα του αεροσκάφους, όπως τον πίνακα οργάνων, τμήμα του θαλάμου διακυβέρνησης, μία πτέρυγα ή και μόνο το σύστημα προσγείωσης (π.χ. Αεροπορικό Μουσείο Βρυξελλών).
