Του Δημήτρη Βάλλα
...Φάντασμα, πνεύμα, φαντασία, φαντασίωση: Phantom F-4.
Το αεροπλάνο-θρύλος που ως μαχητικό και όχι μόνο έγραψε τη δική του ιστορία και στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία!
Σαράντα χρόνια στους ελληνικούς ουρανούς και στο Αιγαίο, που όταν χρειάστηκε μας έδωσε ακόμα και την υπεροπλία στους αιθέρες και στους δύσκολους καιρούς εάν αναλάμβανε δράση θα μπορούσε ακόμα και να ανατρέψει τον «Αττίλα» στην Κύπρο, αλλάζοντας το σκηνικό που τελικά διαμορφώθηκε εκεί.
Ο στόχος μας σήμερα βέβαια, δεν είναι να σκαλίσουμε επώδυνες μνήμες, αλλά να τιμήσουμε ένα αεροπλάνο, αλλιώτικο από τα άλλα που οι πιλότοι του το λατρεύουν και παρά την ηλικία του δεν το αλλάζουν με τίποτα καθώς όπως λένε χαρακτηριστικά το μαχητικό αυτό είναι ένας ατόφιος... άνδρας που... πίνει πολύ (σ.σ. καταναλώνει καύσιμα) , καπνίζει (σ.σ. βγάζει μαύρο καπνό από τις εξατμίσεις του) και κάνει φασαρία (σ.σ. κάνει υπερβολικό θόρυβο κατά την πτήση του.)
Τα σαράντα χρόνια του Φάντομ στην Ελλάδα γιορτάστηκαν πανηγυρικά την περασμένη Παρασκευή στην Ανδραβίδα όπου την... παράσταση έκλεψαν οι φαντομάδες όλων των ηλικιών παλιοί και νέοι πιλότοι αλλά και πολίτες θαυμαστές παρόντος και του Λαρισαίου Αρχηγού Τ.Α. αντιπτεράρχου Χρήστου Βαΐτση που έφθασε εκεί με το επετειακό πολύχρομο Φάντομ της 348 μοίρας που εδρεύει στην 110 Π.Μ.
ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΦΥΛΑΚΗ
Αλλά ας γυρίσουμε 43 χρόνια πίσω κάπου στο 1971, όταν όλη η αστυνομία στην Αττική ήταν κυριολεκτικά στο... πόδι!
«...Τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου του 1971 ολόκληρη η αστυνομική δύναμη της περιοχής της πρωτεύουσας ήταν σε επιφυλακή. Αιτία, η άφιξη εκείνη την ημέρα, του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Spiro Agnew. Ήταν μια εξαιρετικά σημαντική επίσκεψη. Όχι επειδή ερχόταν ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ. Ούτε επειδή ήταν ελληνικής καταγωγής. Η επίσκεψη του Agnew στην Ελλάδα, αποτελούσε την επισφράγιση των καλών σχέσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση του προέδρου Nixon και την κυβέρνηση των συνταγματαρχών. Οι συζητήσεις ανάμεσα στον επικεφαλής της δικτατορικής κυβέρνησης, Γεώργιο Παπαδόπουλο, και τον Spiro Agnew, υπήρξαν πολλές και πολύωρες. Τα θέματα που έπρεπε να συμφωνήσουν ήταν ιδιαίτερα σημαντικά. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονταν να αποκτήσουν μια βάση για τις μονάδες του 6ου Στόλου στην περιοχή.
Από την πλευρά της Ελλάδας, το ζητούμενο ήταν πέρα από την "αναγνώριση" του καθεστώτος η προμήθεια πολεμικού υλικού. Την εποχή εκείνη η Αεροπορία είχε αρχίσει μια "έρευνα αγοράς" για νέο μαχητικό. Αυτά που "κυκλοφορούσαν" διεθνώς ήσαν μόνο δύο: Το γαλλικό Mirage F.1 της Dassault και το αμερικανικό F-4E της McDonnell. Οι Γάλλοι, προκειμένου να κερδίσουν την παραγγελία, είχαν κάνει μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα προσφορά. Πρότειναν, ούτε λίγο ούτε πολύ, συμμετοχή της Ελλάδας κατά 20% στο πρόγραμμα του Mirage F.1! Αυτό για εκείνη την εποχή ήταν κάτι το μοναδικό αφού τότε δεν είχαν "εφευρεθεί" τα αντισταθμιστικά ωφελήματα κ.λπ. Σίγουρα η προσφορά αυτή αποτελούσε μια μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα να αναπτύξει αεροπορική βιομηχανία. Υπήρχαν όμως και κάποια μειονεκτήματα. Τότε ακόμα το Mirage F.1 ήταν ουσιαστικά "στα χαρτιά". Όμως ακόμα και με την προσφορά της συμμετοχής, το ποσό που έπρεπε να εκταμιευτεί από τον κρατικό προϋπολογισμό ήταν σημαντικό, ενώ η Γαλλία δεν πρόσφερε σοβαρά πολιτικά ανταλλάγματα στην απομονωμένη δικτατορική κυβέρνηση της Ελλάδας.
Αντίθετα, το F-4 Phantom μπορεί τυπικά να ήταν ακριβότερο, όμως θα χρειαζόταν πολύ μικρότερο ποσό να εκταμιευθεί καθώς το μεγαλύτερο μέρος θα αποπληρωνόταν μέσω FMS (Foreign Military Sales). Αποτελούσε ήδη ένα θρύλο που είχε αποδείξει στη μάχη τις εξαιρετικές ικανότητές του. Αυτό όμως που έκλινε αποφασιστικά υπέρ του ήταν το ότι με αυτήν την παραγγελία η Ελλάδα, και συνεπώς το καθεστώς των συνταγματαρχών, εμφανιζόταν ως ένα από τα "χαϊδεμένα παιδιά" των ΗΠΑ. Η Ελλάδα έσπαγε το φράγμα της απομόνωσης κι έμπαινε στο club των εκλεκτών της υπερδύναμης, αυτών που είχαν το προνόμιο να παίρνουν προηγμένα οπλικά συστήματα.
Η σύμβαση για την προμήθεια των F-4E Phantom υπογράφηκε στις 29 Μαρτίου 1972, στην Ουάσιγκτον. Ήταν μια διακρατική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Ως συμβαλλόμενοι αναγράφονταν η United States Air Force, ο πωλητής, και η Πολεμική Αεροπορία, ο αγοραστής.
Το συνολικό κόστος της σύμβασης έφτανε τα $ 160,000,000 ή 4.8 δισεκατομμύρια δραχμές της εποχής.
Σίγουρα, μια ιστορική ημερομηνία για τα ελληνικά Phantom είναι η 5η Απριλίου του 1974. Το μεσημέρι εκείνης της Παρασκευής προσγειώθηκαν στην 117 ΠΜ τα πρώτα, έξι τον αριθμό, F-4E της Ελληνικής Αεροπορίας. Η Αεροπορία αποκτούσε πλέον ένα σύγχρονο, και διάσημο μαχητικό. Τότε ήταν που η Τουρκία, με αφορμή τις έρευνες για πετρέλαιο στο Αιγαίο, είχε αρχίσει να αμφισβητεί τα πάντα στην περιοχή.
Αλλά στην 117 ΠΜ δεν γίνονταν μόνο τελετές και παράτες. Υπήρχε και το ουσιαστικό μέρος στην υπόθεση. Αυτό που συνήθως δεν φαίνεται. Τα αεροσκάφη έπρεπε να ενσωματωθούν στην Αεροπορία και αυτό επιτυγχάνεται μόνο με σκληρή δουλειά. Κι αυτό ακριβώς συνέβαινε. Δεν είναι καθόλου υπερβολικό να πούμε, ότι οι πάντες στην Ανδραβίδα "έτρεχαν". Άλλωστε το F-4E, εκτός των άλλων, είχε και την ιδιομορφία του διμελούς πληρώματος, ενός θεσμού εντελώς πρωτόγνωρου στα μαχητικά της μεταπολεμικής Αεροπορίας...».
ΑΝΔΡΑΒΙΔΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ
Αφήνοντας όμως το παρελθόν, πάμε στο σήμερα και στη γιορτή της Ανδραβίδας στον νομό Ηλείας: Εκεί, παρουσία του Αρχηγού Τακτικής Αεροπορίας , αντιπτέραρχου (Ι) Χρήστου Βαΐτση, πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση για τη συμπλήρωση 40 χρόνων Ενεργούς Υπηρεσίας των Αεροσκαφών F-4E (PHANTOM) στην ΠΑ, στην 117 Πτέρυγα Μάχης (117ΠΜ), στην Αεροπορική Βάση Ανδραβίδας.
Το πρόγραμμα περιελάμβανε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο Πεσόντων Αεροπόρων της Μονάδας, ανάγνωση Ημερήσιας Διαταγής από τον διοικητή της 117ΠΜ, σμήναρχο (Ι) Δημήτριο Τζουμερκιώτη, στατική έκθεση αεροσκαφών και ιστορικών αντικειμένων, προβολή video στον χώρο της 339 Μοίρας, πτήση επίδειξης σμήνους αεροσκαφών των 338, 339 και 348 Μοιρών και συμμετοχή σε πτήση δύο (2) Απόστρατων Ιπταμένων.
Στην τελετή παρέστησαν o διοικητής της Διοίκησης Αεροπορικής Εκπαίδευσης (ΔΑΕ), υποπτέραρχος (Ι) Αθανάσιος Τσαλίκης, ο επιτελάρχης της ΔΑΕ, υποπτέραρχος (Ι) Νικόλαος Μήλας, ο διοικητής του Κέντρου Αεροπορικής Τακτικής, σμήναρχος (Ι) Θεόδωρος Λίγκρης, επίτιμοι Αρχηγοί ΓΕΑ και ΑΤΑ, διατελέσαντες διοικητές της 117 και 110ΠΜ, το εν ενεργεία και εν αποστρατεία προσωπικό της Πολεμικής Αεροπορίας, το οποίο έχει υπηρετήσει στα αεροσκάφη F/RF-4E, βουλευτές και εκπρόσωποι των τοπικών θρησκευτικών Αρχών.
Δίνοντας και το στίγμα του εορτασμού ο αρχηγός Τ.Α. θα πει χαρακτηριστικά:
«Σήμερα δεν γιορτάζουμε κατά την άποψή μου τα σαράντα χρόνια της επιχειρησιακής απόλυτα επιτυχημένης λειτουργίας ενός οπλικού συστήματος. Σήμερα γιορτάζουμε τα σαράντα χρόνια από την ημέρα εκείνη που συντελέστηκε μια επιχειρησιακή αναβάθμιση που δεν είχε προηγούμενο στην Πολεμική Αεροπορία. Η αναγέννηση της Πολεμικής Αεροπορίας. Δηλαδή, με την έλευση των αεροσκαφών F4 η Πολεμική Αεροπορία πέρασε σε άλλο επίπεδο. Και από το επίπεδο, ας μου επιτραπεί η έκφραση, ερασιτεχνικού επαγγελματισμού πέρασε στον απόλυτο επαγγελματισμό, στην απόλυτη τυποποίηση».
Άντε και στα πενηντάχρονα λοιπόν.
(Στοιχεία για την ιστορία του αεροσκάφους πάρθηκαν από το βιβλιο F-4 McDONNELL DOUGLAS PHANTOM : Η. Νταλούμης – Μ. Τσώνος )
