ΑΘΗΝΑ
Ο Αίολος κρατούσε τους ανέμους στον ασκό του και τους απελευθέρωνε μόλις του έδινε εντολή ο Δίας. Οι γιοι του προσωποποιούσαν τους δυνατούς ανέμους και οι κόρες του τους ήπιους, τις αύρες. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τον Αίολο ταμία των ανέμων, όχι θεό τους. Γι' αυτό δεν είχε ιερά, ούτε γίνονταν θυσίες προς τιμήν του. Θεό τον θεωρούσαν οι Ρωμαίοι. Ο Βιργίλιος στην «Αινειάδα» τον αναφέρει ως βασιλιά που κατοικεί σε ένα άντρο, όπου είναι φυλακισμένοι οι άνεμοι και σ' αυτόν καταφεύγει η Ήρα όταν αποφασίζει να καταστρέψει τα καράβια των Τρώων.
Η αιολική ενέργεια, που πήρε το όνομά της από τον Αίολο, παράγεται από την εκμετάλλευση του πνέοντος ανέμου. Χαρακτηρίζεται ως ήπια μορφή ενέργειας και περιλαμβάνεται στις καθαρές πηγές καθώς δεν εκπέμπει ούτε προκαλεί ρύπους.
Πέμπτη 9 Ιουνίου 2015. Ημερομηνία σταθμός για τη Δανία, που με τη βοήθεια των ισχυρών ανέμων κάλυψε το 116% των ηλεκτροδοτικών της αναγκών από ανεμογεννήτριες. Τα ξημερώματα της Παρασκευής, 10 Ιουνίου, και όταν η ζήτηση μειώθηκε το ποσοστό ανέβηκε στο 140%. Η χώρα με σήμα κατατεθέν την υπεραιωνόβια «μικρή γοργόνα» κατάφερε όχι μόνο να καλύψει τις ηλεκτροδοτικές της ανάγκες αλλά και να πουλήσει πλεόνασμα ενέργειας στη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία. «Το παράδειγμα της Δανίας δείχνει ότι ένας κόσμος ηλεκτροδοτούμενος εξολοκλήρου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας» τόνισε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας, Όλιβερ Τζόι.
Η αιολική ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να αποτελέσουν λύση για την απομάκρυνση από τον άνθρακα, αλλά και την ενεργειακή ασφάλεια στις ώρες αιχμής. Η ταχεία αύξηση στην εγκατεστημένη αιολική ισχύ σημαίνει ότι η Δανία θα μπορεί να πετύχει τον στόχο της κάλυψης του 50% των ενεργειακών της αναγκών νωρίτερα από το αρχικό χρονοδιάγραμμα, δηλαδή το 2020. Η κυβέρνηση της Δανίας έχει ως στόχο να παράγει το 84% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας μέσω αιολικής ενέργειας μέχρι το 2035. Η αιολική ενέργεια είναι ήδη υπεύθυνη για το 29% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στη χώρα αν και ο άνθρακας εξακολουθεί προς το παρόν να αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας στη Δανία (energinet.dk).
ΔΑΝΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ;
Στο ερώτημα «πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να γίνει Δανία του Νότου;» είχαν αναζητηθεί απαντήσεις πριν από κάποια χρόνια όταν είχε έρθει στην Αθήνα ο Σόρεν Χέρμανσεν, ο διευθυντής της ενεργειακής ακαδημίας του Σάμσο, του πρώτου 100% πράσινου νησιού στον κόσμο. Τότε ο κ. Χέρμανσεν, παρουσίασε το σχέδιο που εφαρμόστηκε ώστε να μετατραπεί το Σάμσο σε πράσινο νησί και ποια ήταν τα οφέλη από το εγχείρημα αυτό. Σήμερα ο άνεμος που πνέει για την αιολική ενέργεια στην Ελλάδα είναι, σύμφωνα με τα στοιχεία, ούριος. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της Στατιστικής της αιολικής ενέργειας για το πρώτο εξάμηνο του 2015 ανακοινώθηκαν από την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ). Η συνολική καθαρή αιολική ισχύς που είναι συνδεδεμένη στο δίκτυο ξεπέρασε τα 2.000MW στις 26 Απριλίου 2015. Η ανεμογεννήτρια που πάτησε το όριο των 2.000MW συνδέθηκε από την εταιρεία ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή στη θέση Μαυροβούνι του Δήμου Τανάγρας στη Βοιωτία. Πρόκειται για μια Vestas V90-2MW. Το ορόσημο των 2.000MW είναι μεν θετικό, βρίσκεται όμως μόλις στο 50% του εθνικού στόχου για το 2014. Η ΕΛΕΤΑΕΝ χαρακτηρίζει ως «αδικαιολόγητη» την υστέρηση στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας και επισημαίνει ότι μαζί με τα μικρά υδροηλεκτρικά είναι η πιο φθηνή πράσινη μορφή ενέργειας. Κυρίως όμως διαψεύδει την άποψη που κατά καιρούς εκφράζεται ότι ο στόχος ΑΠΕ του 2020 έχει επιτευχθεί από το 2014. Συνολικά κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 συνδέθηκαν στο δίκτυο 103 MW νέας αιολικής ισχύος και απεγκαταστάθηκαν 440 kW. H εξαμηνιαία αυτή επίδοση είναι πολύ κοντά στη συνολική ισχύ που είχε εγκατασταθεί σε ετήσια βάση καθ' όλο το 2014 (113MW), αλλά και το 2013 και το 2012. Πέραν αυτών βρίσκονται υπό κατασκευή ή έχουν ήδη συμβολαιοποιηθεί νέα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 198 MW. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 οι νέες επενδύσεις αιολικών πάρκων στην Ελλάδα διατήρησαν τη δυναμική που είχαν αποκτήσει κατά το κλείσιμο του 2014. Το σύνολο της αιολικής ισχύος που κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 είναι σε εμπορική ή δοκιμαστική λειτουργία προσεγγίζει τα 2081,5 MW. Δηλαδή καταγράφεται αύξηση σε ποσοστό 5,2% σε σχέση με το τέλος του 2014.
Σε επίπεδο Περιφερειών η Στερεά Ελλάδα παραμένει στην κορυφή των αιολικών εγκαταστάσεων καθώς φιλοξενεί 625,8 MW (30,1% του συνόλου) και ακολουθούν η Πελοπόννησος με 411,8 ΜW (19,8%) και η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, όπου περιστρέφονται ανεμογεννήτριες ισχύος 298,7 MW (14,3%). «Η συνέχιση της ανάκαμψης είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών του επιστημονικού κόσμου, των επιχειρήσεων και των στελεχών του κλάδου της Αιολικής Ενέργειας, που σε συνεργασία με τους ξένους χρηματοδότες ή και συνέταιρούς τους, αγωνίζονται να σχεδιάσουν τη χρηματοδότηση και υλοποίηση ώριμων επενδύσεων αιολικής ενέργειας. Είναι σημαντικό, οι προσπάθειες αυτές του κλάδου να υποστηρίζονται από την πολιτεία ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ελπίδα μαζικής ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας» αναφέρει η ΕΛΕΤΑΕΝ, μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αιολικής Ενέργειας, σχολιάζοντας τα στατιστικά.
ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η εγκατεστημένη ισχύς μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), στο διασυνδεδεμένο σύστημα, στην Ελλάδα, έφθασε τον Απρίλιο του 2015 στο 25,50%, ξεπερνώντας τον εθνικό δεσμευτικό στόχο για το 2020 που είναι στο 18% (στοιχεία ΛΑΓΗΕ).
Οι ανανεώσιμες πηγές, σύμφωνα με συνεργάτες του υπουργού αναπληρωτή ΠΑΠΕΝ Γιάννη Τσιρώνη, δεν είναι μόνο ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά, που μάλιστα έχουν και τα δυο έντονες αυξομειώσεις όταν έχει ήλιο ή όταν φυσάει και δεν παρέχουν σταθερότητα στα δίκτυα, ιδιαίτερα όταν είναι μεγάλης κλίμακας. Υπάρχουν και σταθερές μορφές ενέργειας από ΑΠΕ, όπως η γεωθερμία, τα βιοκαύσιμα ή τα υβριδικά υδροηλεκτρικά. Επίσης, τον χειμώνα υπάρχουν και ροές χειμάρρων που θα μπορούσαν 5-6 μήνες το χρόνο να παρέχουν ρεύμα σε μικρές κοινότητες χωρίς αναγκαστικά την κατασκευή φραγμάτων.
«Δεν πρέπει να καλλιεργείται η αυταπάτη, ότι οι φυσικοί πόροι και ο χώρος είναι διαθέσιμοι χωρίς όριο, ενώ δεν είναι, ιδιαίτερα στο έντονο ανάγλυφο της Ελλάδας και στην πολυνησία. Γι' αυτό τον λόγο θα πρέπει κάθε περιοχή θα πρέπει να σχεδιάζει το κατάλληλο ενεργειακό μίγμα που της ταιριάζει, μαζί με την παραγωγική της ανασυγκρότηση, όχι μόνο για την κλιματική αλλαγή αλλά και ως τη μόνη διέξοδο από την κρίση. Θα πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στην ενεργειακή απόδοση και στη μετάβαση σε μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, με σεβασμό στο περιβάλλον και το τοπίο» επισημαίνουν συνεργάτες του υπουργού.
Όπως λέει χαρακτηριστικά και ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης, «η φέρουσα ικανότητα, όταν δεν την έχουμε προσδιορίσει με συνέπεια, επανέρχεται ως Ερινύα».
«Αντιγράφοντας» το πράσινο θαύμα του Σάμσο και στη χώρα μας οι ανανεώσιμες πηγές θα μπορούσαν να είναι και μικρές, αποκεντρωμένες, δημοκρατικά ελεγχόμενες, με συνιδιοκτησία των τοπικών καταναλωτών. Επίσης οι ΑΠΕ δίνουν τη δυνατότητα για αυτόνομα ενεργειακά συστήματα και ενεργειακά αυτόνομα νησιά και στη χώρα μας. Στην Τήλο, άλλωστε, πρόκειται να εφαρμοστεί και να λειτουργήσει ένα πρωτοπόρο υβριδικό σύστημα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας προερχόμενης αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές. Το πρόγραμμα Tilos, όπως ονομάζεται, έχει ενταχθεί στο Horizon 2020, το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καινοτομία, λαμβάνοντας κατά τη φάση της αξιολόγησης την υψηλότερη βαθμολογία ανάμεσα σε 80 ανταγωνιστικά έργα. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν 15 εταίροι από 7 ευρωπαϊκές χώρες με επικεφαλής την ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας του Περιβάλλοντος του AΕΙ Πειραιά T.T. (πρώην ΤΕΙ Πειραιά), ενώ από τη χώρα μας συμμετέχουν ακόμα ο ΔΕΔΔΗΕ, το WWF Ελλάς και η Eunice, εταιρία με μακροχρόνια δραστηριότητα στον χώρο των ΑΠΕ. Στο νησί θα εγκατασταθεί υβριδικός σταθμός παραγωγής ενέργειας από μικρής κλίμακας ανανεώσιμες πηγές (ένα μεσαίου μεγέθους φωτοβολταϊκό πάρκο και μια μικρή ανεμογεννήτρια) σε συνδυασμό με συσσωρευτές (μπαταρίες).
Η μετάβαση από το παθητικό σε ένα ενεργό δίκτυο, με νησιδοποιήσεις και έξυπνα δίκτυα μπορεί να δώσει απάντηση στο γεγονός ότι η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ενέργειας στον κόσμο, καθώς εισάγει το 53% της ενέργειάς της, με ετήσιο κόστος περίπου 400 δισ. ευρώ.
ΤΟ ΝΗΣΙ ΣΑΜΣΟ
Οι Δανοί που παίρνουν
ρεύμα από τον άνεμο
Αυτό θα μπορούσε να είναι το πολίτευμα στο νησί Σάμσο της Δανίας που φέρει το προσωνύμιο «το νησί ανάμεσα». Αλλοτε σημείο συνάντησης των Βίκινγκ, το Σάμσο είναι το μεγάλο στοίχημα που κέρδισε η Δανία. Το «πράσινο νησί» ηλεκτροδοτείται σε ποσοστό 100% από την αιολική ενέργεια. Μια ανεμογεννήτρια 1 ΜW ηλεκτροδοτεί περισσότερα από 600 νοικοκυριά. Για τη διαμόρφωση του νησιού, απαιτήθηκε συνολική επένδυση της τάξης των 60 εκατ. ευρώ σε διάστημα 10 ετών, ενώ βασικό πρόταγμα του εγχειρήματος ήταν να συμμετέχει η τοπική κοινωνία ενεργά στα έργα. Όχι μόνο μέσω της απασχόλησης του τοπικού εργατικού δυναμικού στη διάρκεια της κατασκευής, αλλά και μέσω της ενεργής εμπλοκής των τοπικών κοινωνιών ως μετόχων των έργων. Στο νησί λειτουργούν δύο πάρκα ένα παράκτιο και ένα υπεράκτιο, ενώ τέσσερις από τις 10 ανεμογεννήτριες του υπεράκτιου πάρκου και 9 από τις 11 ανεμογεννήτριες του παράκτιου πάρκου ανήκουν στους αγρότες οι οποίοι επένδυσαν τις οικονομίες τους στην κατασκευή τους και τα έσοδά τους πηγαίνουν στους λογαριασμούς τους. Τα υπόλοιπα έσοδα από τις ανεμογεννήτριες πηγαίνουν σε έναν τοπικό ενεργειακό συνεταιρισμό. Στο Σάμσο λειτουργεί και η περίφημη ενεργειακή ακαδημία (http://energiakademiet.dk/) που προσελκύει, κάθε χρόνο, ερευνητές από όλο τον κόσμο, πολιτικούς και δημοσιογράφους. Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα νησί 3.800 κατοίκων, του οποίου οι αγρότες δηλώνουν με περηφάνια «παραγωγοί ενέργειας», η οποία τείνει να γίνει το πιο «καυτό» εξαγώγιμο προϊόν της Δανίας.
