Από την ως τώρα συμμετοχή των πολιτών και από τις συναντήσεις που είχε η Επιτροπή Διαλόγου για την Συνταγματική Αναθεώρηση με φορείς ενός ευρύτατου φάσματος σημειωτέον, έχει προκύψει πλούτος ιδεών που θα αποτελέσει ασφαλώς τον «οδηγό» για τα επόμενα βήματα.
Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή οργάνωσε και συμμετείχε σε 16 δια ζώσης πολύωρες διαδικασίες στην Αθήνα, ενώ υψηλό το ενδιαφέρον ήταν και έξω από την πρωτεύουσα, καθώς η Επιτροπή συμμετείχε σε 8 ημερίδες/διημερίδες, στις πρωτεύουσες των Περιφερειών. Συμμετείχε, ακόμη, σε 12 επιστημονικές και άλλες συναντήσεις.
Ιδιαίτερα ποιοτική, επιπλέον, ήταν η συμμετοχή των πολιτών και συλλογικοτήτων στην α' φάση διαλόγου, σε μια διαδικασία δύσκολη μεν, αδιάβλητη δε. Γεωγραφικά ισορροπημένη η συμμετοχή ενώ η υποεκπροσώπηση των γυναικών και των νέων σε αυτήν την α' φάση εξισορροπείται από την αυξημένη συμμετοχή τους στην β' φάση. Στα «συν», το γεγονός ότι η Επιτροπή κέρδισε σε νομιμοποίηση.
Στα συμπεράσματα με αρνητικό πρόσημο, η απουσία επίσημων φορέων των εργαζομένων -παρότι όπως θα φανεί και από τη συνέχεια, το Σύνταγμα αφορά ευθέως τον κόσμο της εργασίας-.
ΠΡΩΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από αυτήν την α' φάση διαλόγου, όπως και από τις συναντήσεις που είχε η Επιτροπή, διαπιστώθηκαν κάποιες κυρίαρχες «τάσεις», θα μπορούσε να πει κανείς ανά θέμα ή Άρθρο.
Αυτές είναι οι εξής:
- Για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας: Από τις πρώτες επαφές-απαντήσεις συνάγεται διχασμός ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα και τους πολίτες αναφορικά με την αύξηση αρμοδιοτήτων και την άμεση εκλογή. Η επιστημονική κοινότητα αντίθετη, όταν οι συμμετέχοντες πολίτες προκρίνουν τις αλλαγές στην κατεύθυνση αυτή. Αντιθέτως, απόλυτη σχεδόν, είναι η σύγκλιση στη θέση ότι η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας δεν θα πρέπει να οδηγεί σε γενικές εκλογές.
- Για τη Βουλή: Οι απόψεις συγκλίνουν στην ιδέα περιορισμού των θητειών των βουλευτών. Διαπιστώνεται, επίσης, ισχυρή συμφωνία στην ανάγκη περιορισμού των βουλευτικών ασυλιών.
- Για τα πολιτικά κόμματα: Η διαφάνεια στη λειτουργία των πολιτικών φορέων όπως και οι περιορισμοί χρηματοδότησης από ιδιώτες είναι δύο ισχυρές απόψεις.
- Για τις Ανεξάρτητες Αρχές: Διατυπώνονται έντονες όσο και σοβαρές επιφυλάξεις για το ρόλο, τη λειτουργία και τον τρόπο εκλογής των μη συνταγματικά κατοχυρωμένων Ανεξάρτητων Αρχών.
- Για τα δημοψηφίσματα: Στο θέμα αυτό συναντά κανείς ισχυρές επιφυλάξεις στην επιστημονική κοινότητα. Στον αντίποδα οι πολίτες είναι ανοιχτοί σε προτάσεις «λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας».
- Για τις σχέσεις κράτους-εκκλησίας: Διατυπώθηκε μεγάλος προβληματισμός -αντιρρήσεις για την αναθεώρηση των Άρθρων 3 και 13. Σοβαρές προτάσεις κατατέθηκαν από πολίτες, επιστημονικούς φορείς αλλά και μέρος της εκκλησίας για τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων κράτους-εκκλησίας, αλλά όχι για χωρισμό πάντως.
- Για τα άτομα με Ειδικές Ανάγκες: Προτάσεις για πιο ουσιαστική προστασία τους.
- Για τη Δικαιοσύνη: Υπήρξαν προτάσεις για «αυτοδιοίκητο» και συμμετοχή του Προέδρου της Δημοκρατίας στην τελική επιλογή.
- Για τη σύσταση Συνταγματικού Δικαστηρίου: Έχουν κατατεθεί αντιρρήσεις για την εισαγωγή του θεσμού τόσο από την επιστημονική κοινότητα όσο και από την πλειοψηφία των πολιτών που συμμετείχαν.
- Για την εκκρεμοδικία: Έντονος ο προβληματισμός στην καθυστέρηση απονομής της Δικαιοσύνης. Χαρακτηρίζεται «στίγμα» για τη Δημοκρατία.
- Για τα εργασιακά δικαιώματα: Σε ό,τι αφορά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, είναι σαφής η πρόθεση να ενισχυθεί η προστασία τους, με έμφαση στη δυνατότητα διαπραγμάτευσης του μισθού. Ακόμη, υπήρξαν προτάσεις για μετριοπαθή ενίσχυση των απεργιακών δικαιωμάτων. Και για την ανταπεργία, είναι σαφής η τάση να μην επιτραπεί κάτι τέτοιο.
- Για τα κοινωνικά δικαιώματα: Ισχυρότατη είναι η τάση για απόλυτη προστασία του νερού και της ενέργειας ως κοινωνικών αγαθών, επίσης της δωρεάν πρόσβασης όλων -ανεξαρτήτως, δηλαδή, οικονομικής δυνατότητας- σε Παιδεία και Υγεία. Επίσης, ισχυρή βούληση για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, επίσης διαφύλαξη του δημόσιου χαρακτήρα των φορέων που την διαχειρίζονται.
- Το τελευταίο θέμα που τέθηκε είναι το επονομαζόμενο «Οικονομικό Σύνταγμα». Μέρος του επιχειρηματικού κόσμου και ορισμένοι επιστημονικοί φορείς τάχθηκαν υπέρ της συνταγματικής κατοχύρωσης της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας και της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, κατατέθηκαν ισχυρές προτάσεις από κοινωνικούς φορείς και κινήματα για τη συνταγματική αναγνώριση της αρχής της κοινωνικής αλληλεγγύης και του θεσμού της κοινωνικής οικονομίας.
