Σήμερα περισσότερο από ποτέ, η εκμάθηση μιας ή και περισσότερων ξένων γλωσσών είναι απαραίτητο εφόδιο για τους νέους, στην παγκοσμιοποιημένη αγορά εργασίας. Η μελλοντική επιτυχία και επαγγελματική επιτυχία πλέον εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις δεξιότητες και τα εφόδια του ατόμου, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που εξελίσσεται συνεχώς. Η εκμάθηση μιας γλώσσας έχει πάψει να είναι χόμπι. Είναι αναγκαιότητα. Πότε είναι η κατάλληλη ηλικία, λοιπόν, για να μάθει το παιδί την πρώτη γλώσσα, πέραν της μητρικής, πως μπορούν οι γονείς να το βοηθήσουν και να καταλάβουν την κλίση του; Και αν «χαθεί το τρένο» σε μικρή ηλικία, πόσο εύκολο είναι να αφήσετε τα πτυχία για μεγαλύτερη ηλικία;
Ξεκινώντας στην κατάλληλη ηλικία
Σε ποια ηλικία, όμως, πρέπει τα παιδιά να αρχίζουν την εκμάθηση ξένης γλώσσας και με ποιον τρόπο και πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς; Οι σημερινοί μαθητές θα ζήσουν σε μια κοινωνία όπου θα επικρατεί κινητικότητα εργαζομένων και επιστημόνων. Η κοινωνία αυτή θα έχει διεθνή χαρακτήρα, είναι ήδη διαφορετική από αυτή που βιώσαμε εμείς, και μέσα σε αυτό τον κόσμο η καλή γνώση τουλάχιστον μίας ξένης γλώσσας θα είναι πλέον όρος επιβίωσης. Για το λόγο αυτόν, η χρησιμότητά τους κρίνεται απαραίτητη σε όλο και μικρότερες ηλικίες, πράγμα που προκαλεί πολλά και σημαντικά ερωτήματα, αφού κοινός στόχος όλων είναι η καλύτερη μετάδοση των γνώσεων, χωρίς ψυχολογική επιβάρυνση ή άλλες επιπτώσεις στη γενικότερη πρόοδο των παιδιών.
Σύμφωνα με εκπαιδευτικούς και ερευνητές, η πρώτη επαφή του παιδιού με μια ξένη γλώσσα μπορεί να γίνει ακόμα και από την προσχολική ηλικία. Για την ουσιαστική έναρξη της εκμάθησης το παιδί πρέπει έχει φτάσει στη Β΄ Δημοτικού, ώστε να έχει καταφέρει να αποκτήσει μια γενική γνώση της μητρικής του γλώσσας. Θα γνωρίζει καλά από γραφή και ανάγνωση, ενώ θα έχει έρθει σε επαφή με άλλα γραμματικά φαινόμενα, και έτσι θα μπορεί να αφομοιώσει και μια ξένη γλώσσα.
Στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τα παιδιά διαθέτουν φυσική ευφυΐα για τη γλώσσα και παράλληλα την έμφυτη ικανότητα να παράγουν σύνθετους γλωσσικούς συνδυασμούς. Η φυσική γλωσσική ευφυΐα, για να αναπτυχθεί χρειάζεται τόσο τη γονεϊκή στήριξη όσο και ερεθίσματα. Η ελλιπής ενασχόληση των γονέων με τα παιδιά, η απουσία συζητήσεων, οι εντάσεις και η έλλειψη οργάνωσης και προγράμματος είναι παράγοντες που δεν ευνοούν την ανάπτυξη πλούσιου λεξιλογίου. Άρα, όπως είναι λογικό, αν ένα παιδί αν δεν έχει αποκτήσει μια σχετική επάρκεια στη μητρική του γλώσσα, να μη μπορεί να δυσκολεύεται να προχωρήσει στην εκμάθηση μιας δεύτερης. Από δύο έως περίπου οκτώ ετών, τα παιδιά ακούνε, βλέπουν, γεύονται, μιμούνται, και με αυτό τον τρόπο μαθαίνουν καλύτερα. Σε αυτή, λοιπόν, την ηλικία είναι πολύ εύκολο να αρχίσουν να μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα, και μάλιστα πολύ γρήγορα, με το τραγούδι, το ποίημα και το παιχνίδι (όπως μαθαίνουν, άλλωστε, και τη μητρική, χρησιμοποιώντας δηλαδή το συναίσθημα και τις αισθήσεις.
Βέβαια, όταν λέμε μαθαίνουν, δεν εννοούμε την έναρξη μαθημάτων. Η νηπιακή και προσχολική ηλικία είναι μια καλή περίοδος για να αρχίσουν να έρχονται σε επαφή με μια ξένη γλώσσα και να τη μαθαίνουν εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιό τους με ξένες λέξεις. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν θα πρέπει η γνώση να «μεταφέρεται» στο παιδί αυτής της ηλικίας ως μάθημα και μάλιστα υποχρεωτικό. Μέσα από το παιχνίδι, το πιθανότερο είναι πως το παιδί θα αγαπήσει την ξένη γλώσσα και θα τη μάθει με μεγαλύτερη ευκολία. Από την άλλη, η πίεση μπορεί να έχει εντελώς αντίθετα αποτελέσματα. Η πίεση, ίσως φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Μάλιστα, γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να λαμβάνουν υπόψη – πριν την έναρξη διδασκαλίας της ξένης γλώσσας, ότι κάθε παιδί ωριμάζει στον δικό του χρόνο, έχει άλλες ανάγκες και προτιμήσεις.
Με τη βοήθεια των γονιών
Οι γονείς που γνωρίζουν μια ξένη γλώσσα, μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στα παιδιά τους, ώστε να εξοικειωθούν στην αρχή με τη γλώσσα αυτή και να εμπλουτίσουν αργότερα σιγά - σιγά το λεξιλόγιό τους, συμπληρώνοντας έτσι το έργο του δασκάλου.
Αν το παιδί σας είναι προσχολικής ηλικίας:
- Τραγουδήστε του στην ξένη γλώσσα ή βάλτε του να ακούσει ξένα τραγούδια στο ραδιόφωνο. Μπορείτε ακόμη να του αγοράσετε παιχνίδια που βοηθούν στην εκμάθηση ξένης γλώσσας, με ηχητικά μηνύματα, κλπ.
- Διαβάστε ξενόγλωσσα βιβλία μαζί του. Υπάρχουν πολλά όμορφα παραμύθια με εικόνες, που διευκολύνουν το παιδί να καταλάβει την ιστορία που ακούει στην ξένη γλώσσα.
- Πολύ καλή ιδέα είναι και κάποιες καρτούλες με ξενόγλωσσες λέξεις, που συνοδεύονται από την αντίστοιχη φωτογραφία. Φροντίστε να τις διαβάσετε συχνά στο παιδί, παίζοντας παράλληλα μαζί του το παιχνίδι της μνήμης. Μην ξεχνάτε ότι η επανάληψη αποτελεί την αρχή της βασικής μάθησης.
Αν το παιδί πηγαίνει σχολείο:
- Αν το παιδί σας είναι σε ηλικία που έχει άνεση στο γραπτό λόγο, παροτρύνετέ το να αλληλογραφήσει με παιδιά από άλλες χώρες. Τα παιδιά επικοινωνούν γρήγορα και εύκολα μεταξύ τους, πράγμα που διευκολύνει την ταχύτερη εκμάθηση της ξένης γλώσσας. Αν έχετε τη δυνατότητα, καλέστε και φιλοξενήστε τον «ξένο» φίλο του μερικές μέρες το καλοκαίρι.
- Κάντε ένα ταξίδι για λίγες μέρες στη χώρα όπου μιλάνε τη γλώσσα που έχει επιλέξει το παιδί σας. Έτσι, θα έχει την ευκαιρία να έχει άμεση επαφή με τη γλώσσα, τον πολιτισμό, την καθημερινότητα των ανθρώπων εκεί, να επικοινωνήσει μαζί τους και να παρακολουθήσει θεατρικές παραστάσεις, επισκέψεις σε μουσεία και ιστορικούς χώρους.
Να μάθει δεύτερη ξένη γλώσσα;
Οι γονείς συνήθως είναι εκείνοι που έχουν την επιθυμία το παιδί τους να μάθει μια δεύτερη ξένη γλώσσα. Η κατάλληλη ηλικία για να γίνει κάτι τέτοιο είναι στην Ε’ Δημοτικού. Καλό είναι όμως να έχει την ίδια επιθυμία και το παιδί και μάλιστα να διαλέξει εκείνο τη δεύτερη γλώσσα που θα ήθελε να μάθει. Ακόμη κι αν προσπαθήσει και δεν του αρέσει, μπορεί να μην είναι η κατάλληλη γλώσσα για εκείνο ή να μην είναι στην κατάλληλη ηλικία για να το διαχειριστεί. Αφήστε το ελεύθερο να αποφασίσει, ακούστε τις ανάγκες του και σίγουρα θα βρει μόνο το δρόμο του.
Τα παιδιά με δυσλεξία μπορούν να μάθουν ξένες γλώσσες;
Είναι πολύ βασικό να μην πιέζουμε ένα παιδί να ξεκινήσει να μαθαίνει μια ξένη γλώσσα ειδικά, όταν πρόκειται για παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, όπως η δυσλεξία. Μάλιστα, ο εκπαιδευτικός που θα αναλάβει να μάθει στο παιδί τη γλώσσα, θα πρέπει να έχει την ανάλογη εξειδίκευση. Φυσικά και τα παιδιά μπορούν να διδαχθούν άνετα και την αγγλική γλώσσα - που από τους ειδικούς θεωρείται η πιο «δυσλεξική» ξένη γλώσσα- αρκεί ο εκπαιδευτικός/ειδικός παιδαγωγός να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος, ώστε η διδασκαλία του να είναι βιωματική, δημιουργική, δομημένη και οργανωμένη γύρω από τον τρόπο μάθησης. Συγκεκριμένα, οι μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες διδάσκονται την ξένη γλώσσα από εξειδικευμένους καθηγητές, μπορούν να ξεκινήσουν την εκμάθησή της ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, για καλύτερα αποτελέσματα.
Ποτέ δεν είναι αργά
Όπως αναλύσαμε παραπάνω η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας ξεκινά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Όμως ποτέ δεν είναι αργά. Αν για κάποιο λόγο δεν τα καταφέρατε «τότε που έπρεπε», μην απογοητεύεστε. Όσο κι αν πιστεύετε ότι μπορεί να είστε μεγάλοι για να καθίσετε πάλι στα θρανία, κάνετε λάθος. Ποτέ δεν είναι αργά. Το μόνο που χρειάζεται είναι να έχετε ισχυρή θέληση και θα τα καταφέρετε. Είτε πρόκειται για την επαγγελματική σας ανέλιξη, είτε απλώς για την πλήρωση του ελεύθερου χρόνου σας η εκμάθηση μιας γλώσσας μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη. Μάλιστα, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι όσοι γνωρίζουν μία ή περισσότερες ξένες γλώσσες έχουν λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν άνοια.
Το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρετε την απόφαση, να θέτετε μικρούς, ρεαλιστικούς, στόχους και να βρείτε κάποιον δάσκαλο που θα τον εμπιστευτείτε και που σας εμπνέει να προσπαθήσετε. Πρέπει κάνετε μικρά βήματα και να μην περιμένετε ότι θα τα καταφέρετε μέσα σε μία νύχτα. Καλό είναι να ασχολείστε καθημερινά, όσες άλλες δουλειές κι αν έχετε. Επειδή πρέπει να κάνετε μικρά βήματα κάθε φορά, τα βήματα αυτά πρέπει να είναι πολυάριθμα και καθημερινά. Όπως θα σας συμβουλεύσουν και οι καθηγητές στους οποίους θα απευθυνθείτε, καλό είναι να παρακολουθείτε ταινίες, να διαβάζετε βιβλία ή περιοδικά στη γλώσσα που έχετε επιλέξει γιατί με αυτό τον τρόπο αποκτάτε εξοικείωση με τη γλώσσα και μάλιστα με ευχάριστο τρόπο.
