Μπορεί να διατυπώνει έναν καλό έως πολύ καλό σχεδιασμό σε επίπεδο και στα όρια της περιφέρειας, αλλά ουσιαστικά λειτουργεί «αυτιστικά», μη λαμβάνοντας υπόψη τον σχεδιασμό των γειτονικών περιφερειών και το χειρότερο, ενός εθνικού σχεδιασμού συνολικά. Και αυτό γιατί, με το προωθούμενο μοντέλο συγχώνευσης, ο σχεδιασμός ενός ενιαίου Ιδρύματος σε μία περιφέρεια που διαθέτει ένα Πανεπιστήμιο και ένα ΤΕΙ, ουσιαστικά μετονομάζει τα Τμήματα του ΤΕΙ σε Πανεπιστημιακά Τμήματα και στην καλύτερη περίπτωση ενοποιεί μερικά Τμήματα ΤΕΙ σε ένα ή περισσότερα Πανεπιστημιακά Τμήματα με νέο όνομα και ίσως περιτυλίγει το εγχείρημα με την ίδρυση και μερικών νέων Τμημάτων», αναφέρει σε ανοικτή επιστολή του προς τον υπουργό Παιδείας κ. Κώστα Γαβρόγλου ο αναπληρωτής πρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθηγητής κ. Θανάσης Σφουγγάρης.
Ο κ. Σφουγγάρης επιχειρεί μέσω της επιστολής του μια διαφορετική προσέγγιση του εγχειρήματος που επιχειρεί το Υπουργείο Παιδείας με τις συνέργειες Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, με καίρια ερωτήματα, που κυρίως εστιάζουν στις ανάγκες που θα εξυπηρετήσουν οι συγχωνεύσεις, όπως τις χαρακτηρίζει, ενώ ζητά από τον υπουργό να επανεξετάσει τον τρόπο παρέμβασής του σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Είμαι σίγουρος ότι αν επιλέξετε την επανεξέταση του τρόπου παρέμβασής σας στη δομή και λειτουργία της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης κάτω από ένα άλλο πρίσμα, με νηφαλιότητα και χωρίς βιασύνη, θα έχετε στο πλευρό σας το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας και τότε όλοι θα μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα αυθεντικά ποιοτικό αποτέλεσμα για το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο.
Χαρακτηριστικά, στην επιστολή του κ. Σφουγγάρη αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: « Είναι προς τιμή σας ότι έχετε προσπαθήσει να ανοίξετε πολλά μέτωπα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, τα οποία επί χρόνια παρέμειναν ανέγγιχτα και έχετε κάνει παρεμβάσεις σε καίρια ζητήματα που λίμναζαν για μεγάλο διάστημα. Θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σας ότι και η δομή και λειτουργία των Ιδρυμάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης χρειάζονται παρέμβαση, εκ θεμελίων μεταρρύθμιση θα έλεγα. Ωστόσο, με μοναδικό κίνητρο την αγωνία μου για το μέλλον και την ποιότητα του δημόσιου Πανεπιστημίου είμαι υποχρεωμένος να διαφωνήσω με τον τρόπο που επιλέξατε. Και θα αναλύσω το γιατί.
Αν ο στόχος είναι η ανταπόκριση στις απαιτήσεις του ΟΟΣΑ, τότε η προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η κατάργηση της επικάλυψης των προγραμμάτων σπουδών μεταξύ Πανεπιστημίων και ΤΕΙ και όχι η ενιαιοποίηση της ονομασίας των Ιδρυμάτων της Τριτοβάθμιας με την κατάργηση του τίτλου ΤΕΙ. Μπορεί πολιτικά να σημαίνει πολλά η αλλαγή ταμπέλας στα ΤΕΙ και η μεταγραφή τους ως Πανεπιστήμια, ακαδημαϊκά όμως αυτό δεν έχει καμία σχέση με μεταρρύθμιση και αναβάθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Και ποιος συνάδελφος του ΤΕΙ δεν θα ήθελε με έναν νόμο ή υπουργική απόφαση να αλλάξει όνομα το Ίδρυμά του και από ΤΕΙ να λέγεται Πανεπιστήμιο; Αλλά αυτό είναι που χρειάζεται η χώρα και η κοινωνία; Φοβάμαι ότι αυτό δεν λύνει κανένα απολύτως πρόβλημα. Το σχέδιο της συγχώνευσης, ναι της συγχώνευσης, γιατί περί αυτού πρόκειται, των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, περίπου ανά Περιφέρεια, έχει ένα σοβαρό πρόβλημα: Μπορεί να διατυπώνει έναν καλό έως πολύ καλό σχεδιασμό σε επίπεδο και στα όρια της περιφέρειας, αλλά ουσιαστικά λειτουργεί «αυτιστικά», μη λαμβάνοντας υπόψη τον σχεδιασμό των γειτονικών περιφερειών και το χειρότερο, ενός εθνικού σχεδιασμού συνολικά. Ερωτήματα που προκύπτουν; Πολλά:
-Ποια σοβαρή μελέτη σε επίπεδο χώρας διέγνωσε ότι οι ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας υπαγορεύουν την ίδρυση ενός επιπλέον ή περισσότερων Πανεπιστημιακών Τμημάτων με συγκεκριμένα αντικείμενα;
-Ποια σοβαρή μελέτη σε επίπεδο χώρας διέγνωσε ότι σε συγκεκριμένη περιφέρεια είναι αναγκαία η ίδρυση ενός ακόμα Πανεπιστημιακού Τμήματος με συγκεκριμένο αντικείμενο ως μετεξέλιξη προϋπάρχοντος Τμήματος ΤΕΙ;
-Ποια σοβαρή διαδικασία αξιολόγησης αποφάσισε ότι συγκεκριμένο Τμήμα του ΤΕΙ έχει τις προϋποθέσεις μετεξέλιξής του σε Πανεπιστημιακό Τμήμα;
-Ποια σοβαρή μελέτη αποφάσισε ότι οι υπάρχουσες υποδομές και το προσωπικό σε Τμήμα του ΤΕΙ μπορεί να υποστηρίξει ένα νέο τέτοιο Τμήμα πανεπιστημιακού επιπέδου;
-Ποια σοβαρή μελέτη αποφάνθηκε για τα επαγγελματικά δικαιώματα και τις επαγγελματικές προοπτικές των νέων Τμημάτων;
Τίποτα δεν έγινε απ’ όλα αυτά, απλώς επιχειρείται η μετονομασία Τμημάτων του ΤΕΙ ανά περιφέρεια σε Πανεπιστημιακά Τμήματα, με ό,τι «υλικό» είναι διαθέσιμο.
Αν πάμε λίγο πίσω χρονικά θα διαπιστώσουμε ότι εδώ και 30 χρόνια εξελίσσεται μια διαδικασία «αναβάθμισης» των ΤΕΙ σε ΑΤΕΙ, από 3ετούς διάρκειας σπουδών σε 4ετούς και τώρα σε 5ετούς για ορισμένα.
Πολλοί μας θυμίζουν ότι τα ΤΕΙ είχαν συγκεκριμένη και διακριτή αποστολή την τεχνολογική εκπαίδευση και την εκπαίδευση στελεχών για την ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Ερώτημα: Αυτές οι ανάγκες εξέλιπαν σήμερα; Ή αυτές θα ικανοποιηθούν με την περίπου αυτόματη μετεξέλιξη των ΤΕΙ σε Πανεπιστήμια και την ταυτόχρονη ίδρυση νέων 2ετών Επαγγελματικών Σχολών;
«ΤΟ ΣΥΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ
ΚΑΙ ΤΕΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑ Ή ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ;»
Για όλα τα προβλήματα υπάρχουν εναλλακτικοί δρόμοι. Για το συγκεκριμένο πρόβλημα γιατί να μην υπάρχουν; Ακολουθεί ένα παράδειγμα εναλλακτικού μοντέλου για το θέμα των συγχωνεύσεων: Θα μπορούσε και θα έπρεπε, σε εθνικό επίπεδο, με πρωτοβουλία της Συνόδου Πρυτάνεων, να έχουν λειτουργήσει Ομάδες Εργασίας, ανά κύκλο σχολών, στο πρότυπο της Συνόδου Παιδαγωγικών Τμημάτων, π.χ. Σύνοδος Πολυτεχνικών Σχολών, Σύνοδος Γεωπονικών Σχολών, Σύνοδος Οικονομικών Σχολών, Σύνοδος Ανθρωπιστικών Σχολών κ.ο.κ. και να έχουν επεξεργαστεί σχέδια ανάπτυξης των Σχολών τους που θα βασίζονταν σε ένα εθνικό σκελετό (στρατηγικό σχεδιασμό) και με βάση αυτά τα σχέδια να ιδρυθούν/μετεξελιχθούν υπάρχουσες Σχολές. Οι νέες Σχολές/Τμήματα που θα προέκυπταν με αυτά τα σχέδια θα βασίζονταν σε λειτουργούντα Τμήματα των ΤΕΙ και θα στελεχώνονταν κατά προτεραιότητα από μέλη ΔΕΠ των ΤΕΙ με διαδικασίες κανονικής κρίσης, κανονικών εκλεκτορικών, κανονικών....κ.λπ. Όσα Τμήματα των ΤΕΙ δεν θα μπορούσαν να συμβάλουν λόγω του αντικειμένου τους στον εθνικό σχεδιασμό της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα έπρεπε να επιστρέψουν στον πραγματικό τους ρόλο, με σπουδές 3ετούς διάρκειας. Θα πει κάποιος ότι αυτό το μοντέλο έχει κόστος. Πολιτικό, ακαδημαϊκό. Ίσως. Ε...και; Σίγουρα απαιτείται πολιτικό και ακαδημαϊκό θάρρος. Μια δεύτερη παράλληλη διαδικασία θα μπορούσε να υλοποιηθεί με τη σύνταξη σχεδίων ανάπτυξης των λειτουργούντων Πανεπιστημιακών Τμημάτων και την προκήρυξη των απαραίτητων για τον σκοπό αυτό θέσεων ΔΕΠ (σε όσα αντικείμενα απαιτεί η ανάπτυξή τους) με κλειστό τρόπο μόνο για μέλη ΔΕΠ των ΤΕΙ, αλλά υποχρεωτικά εφαρμογή διαδικασιών κανονικής κρίσης, κανονικών εκλεκτορικών κ.λπ.
ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Καταλήγοντας ο κ. Σφουγγάρης θέτει μια σειρά ερωτημάτων: «Από τη συζητούμενη διαδικασία συγχωνεύσεων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ προκύπτουν πολλά ερωτήματα, μερικά από τα οποία είναι:
«-Συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης η ελαστικοποίηση των κριτηρίων εκλογής καθηγητών στα Πανεπιστήμια όταν προέρχονται από ΤΕΙ;
-Η περίπου αυτόματη μετατροπή των θέσεων καθηγητών ΤΕΙ σε καθηγητές Πανεπιστημίων, έστω και μέσω ενδιάμεσων σταθμών ή εκφυλισμένων εκλογικών διαδικασιών, πάντως όχι κανονικών; Την ίδια στιγμή που στα Πανεπιστήμια έχει συσσωρευθεί/εγκλωβιστεί αξιόλογο μη καθηγητικό προσωπικό, στην πλειοψηφία του υψηλών ακαδημαϊκών προσόντων (ΕΔΙΠ κ.λπ.) και για την ανάληψη ακόμη και 6μηνης σύμβασης διδασκαλίας εφαρμόζονται αυστηρότερα ακαδημαϊκά κριτήρια; Όλα αυτά συμβάλλουν στην αναβάθμιση των Πανεπιστημίων;
-Ποια οικονομία κλίμακας γίνεται με τη συγχώνευση Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, αφού όλα μένουν στη θέση τους, εκτός από τις πινακίδες έξω από τα γραφεία και τα Ιδρύματα;
-Με τη συγχώνευση θα βελτιωθούν οι ήδη ελλειμματικοί προϋπολογισμοί των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων;
-Υπάρχουν αρκετά χρήματα για να στηριχθούν τα νέα Ιδρύματα που θα περιλαμβάνουν και πολλά εξ αρχής νέα Τμήματα;
-Υπάρχουν αρκετές πιστώσεις για θέσεις ΔΕΠ, διοικητικού, τεχνικού και άλλου προσωπικού για να υποστηριχθούν τα νέα Τμήματα;
-Τα λειτουργούντα (παλιά Τμήματα) των Πανεπιστημίων που μόλις μετά από μια 8ετία μηδενικών πιστώσεων για νέες θέσεις ΔΕΠ είδαν να έρχονται λίγες νέες θέσεις (περίπου 1 ανά Τμήμα) την τελευταία 2ετία, πόσο μπορούν να αισιοδοξούν στο νέο πλαίσιο για επαρκή αριθμό νέων θέσεων ΔΕΠ;
-Η διαδικασία συγχώνευσης θα αναβαθμίσει τη θέση των Πανεπιστημίων στις διεθνείς λίστες κατάταξης;
-Είναι λειτουργική και θα συμβάλει σε οικονομία κλίμακας και ποιοτική αναβάθμιση η προσάρτηση Τμημάτων ΤΕΙ σε Πανεπιστήμια γειτονικών ή απομακρυσμένων Περιφερειών;
-Δεν είναι σπατάλη ανθρώπινων και οικονομικών πόρων να στηθούν εξ αρχής επαγγελματικές Σχολές 2ετούς διάρκειας όταν στα ΤΕΙ μπορούν να λειτουργήσουν 3ετείς Σχολές αντίστοιχων αντικειμένων»;
