Και ασφαλώς το νέο προηγείται, αφού άλλωστε περιέχει και όλες τις επιδιώξεις μας, αλλά κι αυτό κάπου πατάει, σε κάποια προηγούμενα, που χωρίς αυτά δεν θα ήταν τα πράγματα, όπως είναι σήμερα. Έτσι λοιπόν δεν θα ήταν χωρίς σημασία να βλέπουν το φως κάποιες καταστάσεις και στοιχεία του παρελθόντος που έχουν ίσως και διδακτική αξία. Με τη συμπλήρωση πενήντα ετών από της ιδρύσεως του σωματείου της ΕΑΛ ίσως αξίζει να γυρίσει για λίγο η μνήμη μας στα χρόνια εκείνα, πολύ διαφορετικά, πολύ αλλιώτικα, και στο σωματείο που τόση απήχηση είχε στη νεολαία της εποχής.
Για τον χώρο του ξεκινήματος και της πρωτογενούς ανάπτυξης του μπάσκετ στην Λάρισα έχει παρουσιάσει πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία ο Νίκος Παπαθεοδώρου και πληροφοριακά έχει καλύψει σχεδόν το θέμα. Για την ΕΑΛ έχει γράψει επανειλημμένως ο Σπύρος Μπαρμπούτης. Όμως εισήλθε στον χώρο αυτό μετά από κάποιο χρόνο, ενώ είχαν προηγηθεί σημαντικά γεγονότα μεταξύ των δύο περιόδων, τα οποία αγνοεί και παραλείπει, άθελα βεβαίως, γιατί υπάρχουν πολλά που συνέβησαν στο διάστημα αυτό και πολλοί που εργάστηκαν δημιουργώντας τις μετέπειτα καταστάσεις.
Οι ομάδες και οι παίκτες χρωστάνε πολλά στους παράγοντες που δραστηριοποιούνται. Όταν αποσύρθηκε ο Μ. Κονταξής από τον Αριστέα και ο Λ. Χριστοφορίδης από τον Ηρακλή, τους δύο ισχυρούς τότε, ακόμα και ένας μικρότερος, ο Ντόλκος του Άρη, άρχισε μια καθοδική πορεία που σιγά-σιγά πλησίαζε στη διάλυση. Οι ομάδες συγκροτούνταν πρόχειρα, όταν έβγαινε η προκήρυξη του πρωταθλήματος, και σχεδόν διαλύονταν ύστερα εν μέσω αδιαφορίας. Θα είχε σβήσει το άθλημα μετά από τόσο πετυχημένη παρουσία, αν δεν υπήρχε ένα μικρό καντήλι, ο Γυμναστικός, που κρατούσε αναμμένη τη φλόγα. Εκεί στην οδό Παλαιστίνης μαζί με τα «Θεσσαλικά Νέα» ένας άνθρωπος δοσμένος ολόψυχα στην ιδέα του αθλητισμού, ο Νίκος Σακελλαρίου, έτρεχε όλη την ημέρα για αθλητικές υποθέσεις, άνοιγε κάθε απόγευμα τα γραφεία και μάζευε τα παιδιά. Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι με σχεδιαγράμματα για τον παλμό του κάθε αθλήματος, γιατί διατηρούσε ισχυρό τμήμα κλασικού αθλητισμού, φρόντιζε τις στολές, τα παπούτσια του στίβου, διατηρούσε διάλογο και ήταν ζωντανό υπόδειγμα αφοσιωμένου ανθρώπου με ακέραιο χαρακτήρα. Οργάνωνε ανωμάλους δρόμους, αθλητικές εκδηλώσεις και το πρωί πριν τον αγώνα επέβλεπε τη χάραξη του γηπέδου. Ό,τι άλλο χρειαζόταν το έκανε αυτός, άψογα πάντα ντυμένος και με τη ρεμπούμπλικα. Δεν τιμήθηκε ο άνθρωπος αυτός. Τότε ο αθλητισμός δεν είχε ούτε την υποστήριξη που έχει σήμερα, ούτε την έκταση. Αλλά βέβαια δεν θα έφθανε ποτέ εδώ που έχει φθάσει, αν δεν είχαν υπάρξει τέτοιοι άνθρωποι. Ας είναι αυτές οι γραμμές μια μικρή τιμή.
Ο γράφων βλέποντας την αδιαφορία των άλλων και το ενδιαφέρον του Γυμναστικού προσελκύστηκε και αυτός, προερχόμενος από τον Ηρακλή. Ταυτόχρονα προσήλθε και ο Νίκος Παπαθεοδώρου από τον Αριστέα, παίκτης ικανός και σε ακμή τότε, και ενισχύθηκε ο ΓΣΛ. Τον επόμενο χρόνο ήλθε επίσης από τον Ηρακλή και ο Νικόδημος, μοναδικό αθλητικό ταλέντο στον κλασικό αθλητισμό. Από τα σπλάχνα του ΓΣΛ βγήκε και ο Β. Κροντήρης, παίκτης που μπορούσε να κρατήσει όλη την ομάδα, και μαζί με τους προϋπάρχοντες, Κοκκάρας, Λάλλας, Τσάτσαρης κ.α., σχηματίσθηκε ένα αξιόλογο σύνολο που μπορούσε να εκπροσωπήσει επάξια την πόλη μας.
Τότε κάθε χρόνο οι πρωταθλήτριες ομάδες των πόλεων μετείχαν σε ένα πρωτάθλημα, περίπου Β' Εθνικής ή Α2, που ονομαζόταν Πανεπαρχιακό αλλά διεξαγόταν στην Αθήνα, συμμετείχαν δε και οι πρωταθλήτριες β'κατηγορίας Αθηνών και Θεσσαλονίκης οι οποίες τελικά έπαιρναν την πρώτη θέση και ανέβαιναν στην Α' Κατηγορία. Μετά ακολουθούσε η Πάτρα και μετά ο ΓΣΛ εκτός από το 1960, που έγινε στην Πάτρα και βγήκε η ΕΑ Πατρών δεύτερη, με πρώτο τον Αμύντα και τρίτοι εμείς, ο ΓΣΛ, κερδίζοντας τον ΠΑΟΔ Θεσσαλονίκης στον μικρό τελικό. Είχε όμως αθλοθετηθεί και ένα κύπελλο ήθους το οποίο η Επιτροπή απένειμε σε μας και μπορέσαμε έτσι να προσφέρουμε και μεις στην πόλη μας ένα έπαθλο, καθόλου αμελητέο. Αυτό θα είχε θέση σε κάποια προθήκη αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει πια. Την πρώτη χρονιά ο ΓΣΛ είχε κληρωθεί με τη Νηαρ Ηστ, όπου αντιμετωπίσαμε τον Νίκο Πολίτη, μετέπειτα κόουτς της μεγάλης εθνικής του 1987, ενώ στον άλλο όμιλο στη ΧΑΝ Νίκαιας, σημερινό Ιωνικό, έπαιζε ο Γ. Αμερικάνος, ο μετέπειτα αρχηγός της μεγάλης ΑΕΚ. Στοιχεία βέβαια υπάρχουν για όλα αυτά, αλλά πλήρη και ακριβή στοιχεία, ιδίως όσον αφορά στις ημερομηνίες, έχουν μάλλον χαθεί, εκτός αν ο ΓΣΛ έχει στην κατοχή του τέτοια αρχεία.
Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση ήταν, όταν μια χρονιά ο ΓΣΛ κληρώθηκε με τον Τρίτωνα. Εκεί ένας εφοπλιστής με επώνυμο Διακάκης και μικρό Μπλούης, όπως τον φώναζε η εξέδρα, είχε θυμώσει με κάποιους αντίζηλους, οπότε αγόρασε τους καλύτερους τότε παίκτες, πήρε μια ομάδα της τρίτης κατηγορίας, τον Τρίτωνα, και τον ανέβασε στην πρώτη. Ονόματα σπουδαία τότε Πετράκης, Μαρκολέφας, Μουρούζης κ.λπ. Στο γήπεδο μπάσκετ του Παναθηναϊκού -κάτω από τις εξέδρες του ποδοσφαίρου- βρεθήκαμε απέναντι στην εθνική Ελλάδας ουσιαστικά και το αποτέλεσμα ήταν φυσιολογικό. Ένα δεύτερο ημίχρονο λόγω βαρεμάρας των αντιπάλων ήταν πολύ αξιοπρεπές για μας, κρατήσαμε περίπου εκεί τη διαφορά, να μη γίνει μεγαλύτερη, αλλά δυσαρεστήθηκε ο κύριος Νίκος, γιατί άραγε;
Εκείνες οι ομάδες είχαν γήπεδα, μπάλες, προπονητές, αγώνες, χρήματα και από τις μικρότερες κατηγορίες αντλούσαν ανερχόμενα ταλέντα που προχωρούσαν προς τα πάνω, όπως έγινε με τον Πολίτη που τον είχε καπαρώσει ο ΠΑΟ και με τον Αμερικάνο η ΑΕΚ. Εμείς δεν είχαμε τίποτε. Μια χιλιογυαλισμένη μπάλα για τους αγώνες και για την προπόνηση πέτσινες. Το γήπεδο με χώμα. Το ενοίκιο του δωματίου-γραφείων ήταν μια θλιβερή ιστορία και πάλι καλά που κρατήθηκε τόσο καιρό. Ούτε διαιτητές δεν βρίσκαμε. Τη θέση του προπονητή είχαν οι φοιτητές από Αθήνα και Θεσσαλονίκη που στις παρουσίες γυμναστικής, ίσχυαν τότε, έπαιζαν με αξιόλογους παίκτες, ακόμα και της εθνικής, μερικούς αιώνιους φοιτητές συνήθως, και έφερναν γνώσεις και τεχνικές σωστές. Πρόθυμη αλλά αδικημένη γενιά. Σιγά-σιγά όμως άρχισε να ανεβαίνει το επίπεδο, πάντα ερασιτεχνικό και κάπως ηρωικό. Ενδιαφέρον θα είχε και μια αναδρομή στην ιστορία των κανονισμών που άλλαζαν συνέχεια. Π.χ. υπήρχαν φάουλ μονά και αδικούσαν κατάφωρα την ομάδα που τα κέρδιζε, γιατί έχανε τη μισή επίθεση κ.λπ.
Και ήλθε μια μεγάλη εμφάνιση με τον Τυφώνα, ή 1962 ή 63 ήταν, τον οποίο βρήκαμε σε κακή μέρα και από τον οποίο χάσαμε με έναν πόντο διαφορά με κάποια πολύ ανορθόδοξα σφυρίγματα ενός διαιτητή Λάλου, Αθηναίου φυσικά. Τυφών και Παγκράτι, μεγάλος σύλλογος τότε και μόνιμος μετά στην Α, ισοβάθμησαν, αν και ανέβηκε το Παγκράτι τελικά. Οι άνθρωποι είχαν δίκαιο. Με ποιο δικαίωμα δηλαδή κάποιος αναιδής επαρχιακός σύλλογος ανακατεύεται στην ιδιοκτησία του αθηναϊκού κράτους, επειδή έτυχε ο δικός τους να μην αποδώσει καλά μια ημέρα; Θράσος. Αυτά, σαν πρόγευση τότε, τα γνωρίσαμε πολύ καλά αργότερα, όταν η μεγάλη ΑΕΛ έσπασε το ιδιόκτητο.
Ακολούθησε μια περίοδος την οποία δεν γνωρίζω τόσο καλά, για να την περιγράψω, λόγω του ότι διέμενα στην Αθήνα. Ο κύριος Νίκος δεν μας άφηνε. Μας έγραφε να ετοιμαζόμαστε και μας ανέθετε να βρούμε και άλλους αθλητές που έμεναν και αυτοί εκεί, ώστε, όταν άρχιζε το Πανεπαρχιακό, να συμμετέχουμε όλοι, ενώ καινούργιοι παίκτες έβγαιναν και συνεχίζαμε. Ύστερα ήλθε ο στρατός και μετά η επιστροφή στην πατρίδα που για έναν ένθερμο φιλολαρισαίο σαν εμένα φαινόταν σαν αναγέννηση, μετά τις σπουδές και τον στρατό.
Για τα γεγονότα που ακολουθούν θα ήθελα να ζητήσω την κατανόηση των αναγνωστών, όταν αναφέρομαι στην προσωπική μου συμμετοχή, αφού εμπλέκομαι άμεσα σ' αυτά και σε μερικά αναγκαστικά πρωταγωνίστησα. Δεν γίνεται αλλιώς.
Οι παίκτες του μπάσκετ κάθε απόγευμα συνέρρεαν στο Γυμναστήριο, όπου ήταν το γήπεδο μπάσκετ της Λάρισας. Δεν έμοιαζε σε τίποτε με τα σημερινά γήπεδα. Μεταξύ της Ηπείρου, Λογιωτάτου και Ανθίμου Γαζή ένας περιφραγμένος απεριποίητος χώρος με ένα πανύψηλο κτίριο-υπόστεγο που στις άκρες του είχε χώρους για γραφεία, αποδυτήρια κ.λπ. Δύο μπασκέτες με ρόδες που τις μετακινούσαν τα σωματεία προς το προσφορότερο σημείο του χώρου αυτού και εκεί χάραζαν τις γραμμές, μέχρι να φαγωθεί το έδαφος και να μεταφερθεί αλλού. Ένας ψηλός τοίχος το χώριζε από το Κουτσίνειο, τότε Β' Θηλέων. Σήμερα έχει αλλάξει χρήση. Έγιναν σχολεία.
Γυρίζοντας, στο 1966 τώρα, να ξαναβρoύμε τα παλιά, διαπιστώσαμε ότι μια άλλη κατάσταση επικρατούσε. Υπήρχαν αθλητές Μ. Λελούδας, Ν. Βενέτης κ.α. που προπονούνταν. Ο Γυμναστικός όμως δεν ήταν, όπως ξέραμε, είχε διαιρεθεί. Ο «παππούς» Νίκος Σακελλαρίου είχε αποχωρήσει και υπήρχε μια διάσταση με τη διάδοχο κατάσταση. Δεν θα ήθελα να πάρω το μέρος κανενός, άλλωστε απουσίαζα καιρό. Μου ήταν πολύ αγαπητός ο κ. Νίκος αλλά και οι άλλοι ήταν φίλοι. Φυσικό για μένα ήταν να επιστρέψω στην ομάδα μου και να δραστηριοποιηθώ.
Όμως τώρα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Πολλοί από τους παλιούς είχαν αποχωρήσει, άλλοι ήταν στον στρατό, άλλους τους είχαν απορροφήσει οι δουλειές. Οι άλλες ομάδες είχαν εξαφανιστεί. Δεν υπήρχε ομάδα να αντιμετωπίσουμε. Δεν θα το καταλάβαινε κανείς από όσους σήμερα θεωρούν φυσικό να δραστηριοποιούνται κράτος, δήμοι, συνοικίες, οργανώσεις κ.λπ. Τίποτε, κανείς, και αρχίσαμε μόνοι μας να κάνουμε κάποιες προσπάθειες.
Τα ταμπλό ήταν από λαμαρίνα. Όταν πηγαίναμε να παίξουμε σε ξένα γήπεδα βρίσκαμε δυσκολίες, γιατί ήταν ξύλινα τότε. Σκεφθήκαμε να τα φτιάξουμε μόνοι μας. Σαν μεγαλύτερος, όπως έτυχε να βρεθώ, είχα πολύτιμη βοήθεια από τους αδερφούς Σταύρο και Στέλιο Γρηγορίου. Ο Στέλιος είχε κάποιο ξυλουργείο γνωστό, στην πλατεία Εργατικού Κέντρου. Εκεί πήραμε μια καλή τιμή που για μας ήταν δύσκολη πάντως. Καταφύγαμε σε έρανο μεταξύ μας και, όταν το απαιτούμενο ποσό διαπιστώσαμε ότι απείχε ουκ ολίγον, συνεισέφερε γενναία ο Νίκος Αραπατσάνης, αθλητής του μπάσκετ αλλά και του στίβου, που κάλυψε τη διαφορά. Δεν είχαμε όμως χρήματα, για να πληρώσουμε τεχνίτη να τα τοποθετήσει πάνω στη λαμαρίνα. Ο Νίκος Νικόδημος, ο πρώτος αθλητής στίβου τότε, τα κατάφερε και τα κρέμασε αυτός. Αν χαμογελά κανείς, βλέποντας εξωγήινες για σήμερα καταστάσεις, πιο πολύ γελάμε εμείς, όταν αναπολούμε και αναρωτιόμαστε: «Καλά, εμείς απoγοητευμένοι είμαστε και ενεργούσαμε χωρίς να ρωτήσουμε κανένα. Από τους ¨υπεύθυνους¨ δεν βρέθηκε ένας να μας ρωτήσει: Ποιοι είστε εσείς, που μπαίνετε σε δημόσια περιουσία και κρεμάτε ό,τι θέλετε, χωρίς να ρωτάτε κανένα;». Και εκεί αδιαφορία ευτυχώς. Για να παίξουν οι αθλητές, κρεμούσαν τα ρούχα σε καρφιά στον τοίχο του Γυμναστηρίου, ανοιχτό στους πάντες, γιατί τα αποδυτήρια ήταν κλειδωμένα. Οι διοικήσεις που σχηματίζονταν διαχειρίζονταν απλώς την κατάσταση, χωρίς να αναλαμβάνουν τις μεγάλες πρωτοβουλίες που χρειάζονταν, και τους κόπους για να αλλάξει η μιζέρια του λαρισαϊκού μπάσκετ που είχε όμως τα φόντα για εξέλιξη πρωτοπορείας, στην επαρχία τουλάχιστον.
Ωστόσο καταφέραμε να παρουσιάσουμε μια ομάδα στο 1967 αλλά ο Βόλος κινούμενος επιτηδείως επέτυχε να γίνει ένας όμιλος με τη Νίκη, τον ΓΣΛ και τη Χαλκίδα. Θα γινόταν μόνο ένας γύρος στον Βόλο για την πρόκριση και ο ΓΣΛ θα έπαιζε δύο συνεχείς ημέρες μετακινούμενος εκεί. Κερδίσαμε τη Χαλκίδα, χάσαμε από τη Νίκη. Το συμβούλιο δεν πήρε και άριστα σ' αυτά, αφού παίξαμε χωρίς έδρα, σαν χωριό του Βόλου.
Λένε ότι ο Λαρισαίος, αν δεν βγει έξω μία φορά την ημέρα, θα υποφέρει. Η μορφή της πόλης και ο έντονα κοινωνικός χαρακτήρας των Λαρισαίων, όπως έχει διαπλασθεί, το επιβεβαιώνει. Τότε αυτή η κοινωνική ζωή των Λαρισαίων είχε επίκεντρο τη μεγάλη πλατεία «Σάπκα» ή Κεντρική συνήθως. Στις παρέες των συνομηλίκων στα «ζαχαροπλαστεία», όπως συνηθιζόταν τότε, άρχισε να κυοφορείται η ιδέα ότι «τώρα που μεγαλώσαμε, είναι η σειρά μας να κάνουμε κάτι». Όσοι είχαμε ρίζες από το άθλημα συζητάγαμε το θέμα της κατάπτωσης. Στον Γυμναστικό είχαμε επαφές με μερικούς παλιούς περί του πρακτέου. Ήταν πρόθυμοι να βοηθήσουν. Αναφέρω τον Γιάννη Παπαθεοδώρου, τον Νικόδημο σαν δείγματα, αν και ο Νίκος προς έκπληξη όλων προτίμησε την επιστροφή στη δράση εντός γηπέδου. Όμως, ενώ όντως βοηθούσαν οι άνθρωποι, δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν έναν σύλλογο ολόκληρο. Εξ άλλου η Λάρισα είχε ανάγκη από συλλόγους καινούργιους, για να υπάρξει κάποιος στοιχειώδης ανταγωνισμός, να γίνουν αγώνες, να τους δει ο κόσμος, να βρουν πεδίο δράσης και οι αθλητές, να ακουστεί και κάτι.
Γράφει ο Τέλης Παπουτσής
