Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Από τα αποτελέσματα των τριών ετών των πειραμάτων που μόλις τελείωσαν μπορούν να βγουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Οι μέθοδοι ακαλλιέργειας και συνδυασμού κατεργασίας σε λωρίδες φαίνεται να δίνουν σημαντικά πλεονεκτήματα και πρέπει να προωθηθούν καθώς:
α) επιτυγχάνουν παρόμοιες ή και μεγαλύτερες αποδόσεις (εκτός από το σόργο)
β) έχουν καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα για τον παραγωγό
γ) έχουν καλύτερο ενεργειακό ισοζύγιο
δ) έχουν μικρότερες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον
ε) επιτυγχάνουν αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους
στ) μειώνουν τη διάβρωση.
2. Οι αμειψισπορές που προτάθηκαν φαίνεται ότι μπορούν να δώσουν διπλές παραγωγές βιομάζας το έτος εξασφαλίζοντας μεγάλες αποδόσεις. Στις αμειψισπορές πρέπει στις χειμερινές καλλιέργειες προτιμηθούν η βρώμη, οι συν-καλλιέργειες με ψυχανθή, ενώ για τις εαρινές προτείνονται το σόργο και το κενάφ που προσαρμόζονται καλύτερα στις θερινές ξηροθερμικές συνθήκες της Θεσσαλίας. Οι αμειψισπορές που προτάθηκαν έχουν μια σειρά από πλεονεκτήματα όπως:
α) Υψηλές αποδόσεις
β) διατηρούν το έδαφος καλυμμένο όλο το χρόνο και επομένως το προστατεύουν από τη διάβρωση. Ο συνδυασμός με ακαλλιέργεια και μειωμένες κατεργασίες θα ελαχιστοποιήσει τη διάβρωση ένα φαινόμενο που καταστρέφει τα ελληνικά επικλινή εδάφη, δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα την Ελληνική Πολιτεία ενώ φαίνεται να είναι ένας παράγοντας ερημοποίησης της Θεσσαλίας.
γ) Φαίνεται να συμβάλλουν μαζί με τη μειωμένη κατεργασία και την ακαλλιέργεια στη διατήρηση ή και αύξηση της οργανικής ουσίας των ελληνικών εδαφών που είναι τόσο σημαντική. Το αποτέλεσμα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε συνδυασμό με την αύξηση της ενσωμάτωσης του άνθρακα στο έδαφος.
Δ) Μπορούν να βοηθήσουν του Έλληνες αγρότες να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ.
3. Οι νέες σπαρτικές μηχανές για ακαλλιέργεια που αγοράστηκαν στο πλαίσιο του έργου (οφείλω να πω ότι επί 35ετία προσπαθούσα να βρω χρηματοδότηση για να τις προμηθευτώ και τα κατάφερα στο τέλος της καριέρας μου) έδειξαν ότι οι κατάλληλες μηχανές μπορούν να ωθήσουν τη χρήση μεθόδων ακαλλιέργειας στην Ελληνική γεωργία. Η ακαλλιέργεια παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα και ευελιξία στην εφαρμογή που πιστεύεται ότι μπορεί να προσφέρει λύσει σε πολλά προβλήματα προσαρμογής της ελληνικής και ευρωπαϊκής γεωργίας στη νέα ΚΑΠ και να μειώσουν το κόστος παραγωγής κάνοντας ανταγωνιστικότερη την Ελληνική γεωργία.
Θα ήθελα να κλείσω το σημείωμα με μια συζήτηση για τα δύο συστήματα που έδωσαν καλά αποτελέσματα. Η ακαλλιέργεια μπορεί να κάνει οικονομικά βιώσιμες πολλές χειμερινές καλλιέργειες. Με ένα κόστος οργώματος στα 15€/στρέμμα και τις λοιπές κατεργασίες να φτάνουν τα 20 €/στρέμμα που αντιστοιχεί με περίπου 100 κιλά σιτάρι στη παραγωγή η ακαλλιέργεια δίνει μια σημαντική οικονομική διαφορά. Επί πλέον η ακαλλιέργεια δίνει μια σημαντική δυνατότητα να γίνεται η σπορά στην ώρα της. Σκεφτείτε ότι μπορείτε να σπείρετε μόλις το έδαφος είναι σχετικά ξηρή ή τελείως ξηρό και να περιμένετε τη πρώτη βροχή του φθινοπώρου να φυτρώσει η χειμερινή καλλιέργεια. Όταν με τη συμβατική κατεργασία περιμένετε να βρέξει, να στεγνώσει το χωράφι για να οργώσετε και να ετοιμάσετε το χωράφι, να σπείρετε και μετά να βρέξει πάλι για να φυτρώσει η φυτεία. Αυτό σας αναγκάζει πολλές χρονιές να σπέρνετε αργά, πολλές φορές με υγρασία εδάφους πάνω από το «ρώγο» του οπότε προκαλείτε συμπίεση του εδάφους με αρνητικά αποτελέσματα στη καλλιέργεια. Ένα επί πλέον στοιχείο της ακαλλιέργειας είναι η αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους. Η χρήση μεθόδων μειωμένης κατεργασίας του εδάφους και κυρίως της ακαλλιέργειας έχουν ήδη προταθεί για να ως μέσα μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα) στην ατμόσφαιρα και θα μπορούσαν να ενισχυθούν στο πλαίσιο των αγρο-περιβαλλοντικών μέτρων της ΕΕ.
Πολύ θετικά αποτελέσματα έδωσε η κατεργασία σε λωρίδες στις εαρινές καλλιέργειες. Οι αποδόσεις ήταν σχεδόν πάντα ίσες ή και μεγαλύτερες από τη συμβατική κατεργασία. Ιδιαίτερα στο βαμβάκι που συνήθως δεν αποδίδει με ακαλλιέργεια η κατεργασία σε λωρίδες με το μηχάνημα που αναπτύξαμε έδωσε πολύ καλές αποδόσεις με μείωση της ενέργειας για τη κατεργασία και σπορά στο μισό με σημαντική επίπτωση στο κόστος παραγωγής. Ατυχώς μέχρι σήμερα κανείς κατασκευαστής γεωργικών μηχανημάτων δεν ενδιαφέρθηκε να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα αυτά. Προφανώς η καινοτομία δεν είναι μέσα στα σχέδια της τοπικής βιομηχανίας κατασκευής γεωργικών μηχανημάτων.
Οι αγρότες που ενδιαφέρονται για περισσότερα στοιχεία μπορούν να επισκευτούν τους δικτυακούς τόπους του Εργαστηρίου Γεωργικής Μηχανολογίας agreng.agr.uth.gr και του προγράμματος http://biomass.agr.uth.gr.
* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
