Ανέκαθεν για την παραδοσιακή ελληνική οικογένεια οι φακές και η φασολάδα, θεωρούνται απαραίτητα στο εβδομαδιαίο μενού, καθώς από τη μία τα όσπρια μεγάλωσαν γενιές και γενιές και από την άλλη λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε πρωτεΐνες, η θρεπτική τους αξία είναι μεγάλη. Πριν από χρόνια όμως με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου στη χώρα μας τα όσπρια αντικαταστάθηκαν από το κρέας, του οποίου όμως η υπερκατανάλωση, πέραν των προβλημάτων που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό, είναι ένα προϊόν ακριβό και ελλειμματικό στη χώρα μας με αποτέλεσμα να απαιτούνται τεράστιοι πόροι για την εισαγωγή του. Ακόμη τα όσπρια σε παγκόσμιο επίπεδο καλλιεργούνται σε περιορισμένες σχετικά εκτάσεις. Οι χώρες στις οποίες καλλιεργούνται κυρίως είναι οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Τουρκία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα όσπρια καλλιεργούνται σε ασήµαντες εκτάσεις αν λάβουμε υπόψη μας τη σπουδαιότητά τους και τα πλεονεκτήµατά τους, ενώ η γενική τάση δείχνει μία συνεχή μείωση της καλλιέργειάς τους. Η ίδια τάση επικρατεί και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η παραγωγή τους στη χώρα μας συνεχώς να μειώνεται. Οι κυριότεροι λόγοι της μείωσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων με όσπρια είναι ότι ο προσανατολισμός της ΚΑΠ για επιδοτούμενες καλλιέργειες οδήγησε πολλούς αγρότες στο να στραφούν στην καλλιέργεια των σιτηρών και του βαμβακιού, της έλλειψης επιδοτήσεων στην καλλιέργεια των οσπρίων, αλλά και του ανταγωνισμού της ελληνικής παραγωγής οσπρίων από τα εισαγόμενα σε χαμηλές τιμές αλλά και συνήθως χαμηλότερης ποιότητας σε σχέση με τα ελληνικά όσπρια.
Όλα αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν. Από τη μία το Μνημόνιο ανάγκασε πολλές οικογένειες να επανεκτιμήσουν τα φθηνά, πλην υγιεινά όσπρια και από την άλλη τους αγρότες να στραφούν προς αυτή την καλλιέργεια, μιας και οι λεγόμενες παραδοσιακές και επιδοτούμενες άρχισαν να παρουσιάζουν προβλήματα. Εξάλλου η Ελλάδα, λόγω του κλίματός της, έχει τη δυνατότητα να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή των οσπρίων και να καλύψει την εσωτερική κατανάλωση αλλά να γίνει και εξαγωγική χώρα. Η στροφή πολλών νέων ανθρώπων στη γεωργία, δημιουργεί μία νέα κατάσταση στην ελληνική γεωργία, επειδή οι νέοι δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για νέες καλλιέργειες με δυνατότητες, ενσωματώνοντας και εξελιγμένες πρακτικές και τεχνικές. Ένας ακόμη παράγοντας, ο οποίος αναμένεται να αυξήσει ακόμη περισσότερο τη στροφή των παραγωγών προς τα όσπρια είναι και οι ευκαιρίες που παρουσιάζουν οι Ομάδες Παραγωγών να προχωρήσουν στη μείωση του κόστους παραγωγής, στην τυποποίηση και στο αξιόπιστο σύστημα εμπορίας.
ΑΔΙΚΙΑ ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ
Μια τέτοια προσπάθεια θα γίνει σήμερα στη Λάρισα, με πρωτοβουλία του τοπικού Αγροτικού Συνεταιρισμού. Εκτός από τα παραγωγικά οφέλη που θα προκύψουν από τη σύσταση της ΟΠ, θα υπάρξει κι ένα κοινό μέτωπο από παραγωγούς, εισαγωγείς σπόρων και μεταποιητές έναντι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης με αιχμή του δόρατος την διόρθωση της αδικίας στην καταβολή της συνδεδεμένης. Όπως είναι γνωστό το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, στο πλαίσιο στήριξης της καλλιέργειας οσπρίων που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, αλλά και για ζωοτροφές αποφάσισε να δοθούν την ερχόμενη εξαετία για την καλλιέργεια οσπρίων στους ελληνικούς αγρούς συνολικά, περί τα 70 εκατ. ευρώ. Ο αναπληρωτής υπουργός κ. Βαγγέλης Αποστόλου, υπέγραψε τον Μάιο δύο αποφάσεις για τη χορήγηση συνδεδεμένων επιδοτήσεων στους καλλιεργητές οσπρίων. Ο συνολικός ετήσιος προϋπολογισμός για το 2015 ανέρχεται στα 5.000.000 ευρώ, για το 2016 στα 4.941.136 ευρώ, για το 2017 στα 4.882.207 ευρώ, για το 2018 στα 4.828.375 ευρώ για το 2019 στα 4.774.548 ευρώ και για το 2020 στα 4.774.548 ευρώ. Δικαιούχοι της συνδεδεμένης ενίσχυσης είναι οι γεωργοί που τα καλλιεργούν σε επιλέξιμες εκτάσεις (συνολικά 165.000 στρέμματα) υπό την προϋπόθεση να χρησιμοποιούν ποικιλίες, οι οποίες είναι εγγεγραμμένες στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών ή στον Κοινό Κατάλογο των Ποικιλιών των Ειδών των Γεωργικών Φυτών. Το ακριβές ύψος της ενίσχυσης για τους δικαιούχους για κάθε έτος καθορίζεται με απόφαση υπουργού.
Η παραπάνω απόφαση προκάλεσε την αντίδραση των παραγωγών του νομού και όχι μόνο, καθώς η υποχρέωση να διαθέτουν μόνο ντόπιους σπόρους αγγίζει το 3% των παραγωγών της κάθε κατηγορίας. Από την άλλη η απόφαση που ελήφθη τον Μάιο ήταν ετεροχρονισμένη, αφού τότε η σπορά είχε ολοκληρωθεί και τα περιθώρια των παραγωγών να κάνουν χρήση του εθνικού κατάλογου δεν υπήρχαν. Η διόρθωση αυτής της αδικίας από την μία και η πάταξη του φαινομένου των ελληνοποιήσεων, που βγάζει εκτός συναγωνισμού τα ποιοτικά ελληνικά όσπρια θα πρέπει να αποτελούν το μεγάλο στοίχημα για την νέα ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΣ ΤΑ ΟΣΠΡΙΑ
Τα όσπρια μπορούν να καλλιεργηθούν σαν ξερικές αλλά και σαν ποτιστικές καλλιέργειες. Τα όσπρια που μπορούν να καλλιεργηθούν σαν ξερικές είναι η φακή, τα ρεβίθια, τα λαθούρια και τα κουκιά, ενώ σαν ποτιστικά καλλιεργούνται τα φασόλια, οι γίγαντες και τα μαυρομάτικα φασόλια. Το σύνολο της καλλιεργούμενης με όσπρια έκτασης στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου σε 160.000- 180.000 στρέμματα. Η μέση ετήσια παραγωγή οσπρίων είναι 33.000- 35.000 τόνοι, ενώ η κατανάλωση είναι περίπου 90.000- 100.000 τόνοι. Από τα στοιχεία αυτά είναι φανερό ότι η χώρα μας είναι πολύ ελλειμματική όσον αφορά στην παραγωγή των οσπρίων ενώ ταυτόχρονα η κατανάλωσή τους είναι αυξημένη. Στο νομό Λάρισας κυριαρχεί η φακή (καταλαμβάνει το 28% των εκτάσεων), ενώ η καλλιέργεια των φασολιών που αποτελεί και την κυριότερη καλλιέργεια οσπρίων, καλλιεργείται κυρίως στους νοµούς Φλώρινας, Καστοριάς και Καβάλας. Τα ρεβίθια στους νοµούς Ευβοίας, Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Κυκλάδων, τα κουκιά στους νοµούς Ηρακλείου και Αρκαδίας και το λαθούρι στο Νοµό Κορινθίας.
Γ. Ρούστας
