Κείμενο: Χαρίκλεια Βλαχάκη
Τι διαφορά έχει τα κατσικάκι από το Kατσικάκι Ελασσόνας, τα μήλα από τα Mήλα Ζαγοράς και οι κονσερβολιές από την Kονσερβολία Πηλίου; Μία αλλά ουσιαστική: ότι παράγονται αποκλειστικά και μόνο στη Θεσσαλία, από ντόπιους παραγωγούς, οι οποίοι φροντίζουν να διατηρούν και να προστατεύουν τα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά της Θεσσαλικής γης που της δίνουν το δικαίωμα να κατοχυρώνει εκλεκτά Προϊόντα με Ονομασία Προέλευσης.
Ο κανονισμός για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων (ΠΓΕ) και την ονομασία προέλευσης αγροτικών προϊόντων και τροφίμων (ΠΟΠ) θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 1992 με στόχο την προστασία των παραδοσιακών συνταγών και ποικιλιών της κάθε περιοχής της κάθε χώρας, δίνοντας αφενός, μια πολιτισμική διάσταση στη διατροφή των Ευρωπαίων και αφετέρου τη δυνατότητα στους παραγωγούς να παράγουν προϊόντα με ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σήμερα, εικοσιένα χρόνια μετά τη θέσπιση αυτού του κανονισμού η Ελλάδα έχει κατοχυρώσει 70 Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης και 27 προϊόντα Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης.
Σε αυτά περιλαμβάνονται ανά κατηγορία: 27 ελαιόλαδα (16 ΠΟΠ και 11 ΠΓΕ), 21 τυριά (ΠΟΠ), 29 φρούτα-λαχανικά-ξηροί καρποί (15 ΠΟΠ και 14 ΠΓΕ), 11 επιτραπέζιες ελιές (10 ΠΟΠ και 1 ΠΓΕ), 2 κρέατα (ΠΟΠ), 7 λοιπά προϊόντα (6 ΠΟΠ και 1 ΠΓΕ).
ΤΑ ΠΟΠ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Στον κατάλογο των Θεσσαλικών ΠΟΠ προϊόντων περιλαμβάνονται η φέτα, το μανούρι, το κασέρι, το γαλοτύρι, ο μπάτζιος, η κονσερβολιά Πηλίου, τα μήλα Ζαγοράς και το φιρίκι Πηλίου. Στα θεσσαλικά ΠΟΠ συγκαταλέγονται επίσης το αρνάκι και το κατσικάκι Ελασσόνας τα οποία αποτελούν τα μοναδικά ελληνικά προϊόντα στην κατηγορία των κρεατικών. Σε ότι αφορά στο κρασί ΠΟΠ οίνους μπορούν να παράγουν οινοποιητικές μονάδες που βρίσκονται σε συγκεκριμένες αμπελουργικές ζώνες στην Αγχίαλο, στο Μεσενικόλα Καρδίτσας και στη Ραψάνη. Οίνους ΠΓΕ, μπορούν να παράγουν η ευρύτερη αμπελουργική περιφέρεια της Θεσσαλίας και οι θεσμοθετημένες αμπελουργικές ζώνες της Ελασσόνας, του Τύρναβου, του Κραννώνα, της Κρανιάς, της Καρδίτσας, της Μαγνησίας και των Μετεώρων.
H ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Κυρίαρχες χώρες στον τομέα των ΠΟΠ/ ΠΓΕ προϊόντων, ως προς την αξία της διακινούμενης παραγωγής για το 2010 στην Ευρώπη είναι η Ιταλία, με αξία 33% επί του συνόλου, η Γερμανία με 25% , η Γαλλία με 17% και η Αγγλία με 8%. Ακολουθεί η Ισπανία με 6 και η Ελλάδα με 4%, ποσοστό που μεταφράζεται σε 606 εκατομμύρια ευρώ διακινούμενων προϊόντων. Τελευταία κατατάσσεται η Αυστρία με ποσοστό 1%. Όπως επισημαίνεται σε σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η διαφορά στην αξία εξαρτάται από το βαθμό της μεταποίησης ενός προϊόντος. Τα οπωροκηπευτικά και τα νωπά αγροτικά προϊόντα για παράδειγμα έχουν χαμηλότερο επίπεδο μεταποίησης από τα ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντα που υφίστανται βιομηχανική επεξεργασία, όπως τυριά, αλλαντικά και αρτοσκευάσματα και συνεπώς μικρότερη προστιθέμενη αξία. Ως εκ τούτου τα ελληνικά κατοχυρωμένα προϊόντα που στο μεγαλύτερο μέρος τους αφορούν οπωροκηπευτικά και ελαιόλαδο εμφανίζουν χαμηλή οικονομική αξία. Προκείμενου ένα προϊόν να χαρακτηριστεί ΠΟΠ, θα πρέπει να υφίσταται αντικειμενικός και αποκλειστικός δεσμός μεταξύ των χαρακτηριστικών του και της γεωγραφικής του προέλευσης. Επιπλέον, όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής. Για τα προϊόντα µε ΠΓΕ, ο δεσμός µε τη γεωγραφική περιοχή δεν πρέπει οπωσδήποτε να είναι «ουσιώδης ή αποκλειστικός» αλλά πρέπει να είναι αιτιώδης• αρκεί δηλαδή τα χαρακτηριστικά ή η φήμη του προϊόντος να «μπορούν να αποδοθούν» στη γεωγραφική του προέλευση και τουλάχιστον ένα στάδιο της παραγωγής να εκτελείται εντός της οριοθετήμενης περιοχής.
