Μια μηχανή για κατεργασία σε λωρίδες στο ΤΟΕΒ Ταυρωπού

Πώς το αδιατάρακτο έδαφος μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της οργανικής ουσίας και την καλύτερη υγεία του

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Η κατεργασία του εδάφους είναι ένα κρίσιμο στοιχείο στη διαχείριση του εδάφους και συνδέεται άμεσα με την υγεία του.

Οι Έλληνες αγρότες είναι ατυχώς «κολλημένοι» με το όργωμα και αδυνατούν να σκεφτούν οτιδήποτε εκτός του οργώματος. Το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για την ελληνική διοίκηση. Χρησιμοποιούνται οι όροι μειωμένο όργωμα αντί για μειωμένη κατεργασία εδάφους ή γραμμικό όργωμα αντί για κατεργασία σε λωρίδες. Αν σκεφτείτε ότι το 50% των καλλιεργειών παγκόσμια χρησιμοποιούν μειωμένη κατεργασία ή κατεργασία σε λωρίδες ή ακατεργασία, μάλλον περίεργο είναι το κόλλημα. Όπως σας έχω ενημερώσει παλαιότερα, το 2013 το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κατάφερε να προμηθευτεί δύο μηχανές για ακατεργασία (μία για χειμερινές καλλιέργειες με πυκνές σειρές και μία για ανοιξιάτικες με σειρές 0,70 με 1 μέτρο). Είχαμε κατασκευάσει και μια μηχανή για κατεργασία σε λωρίδες που είχε πολύ καλά αποτελέσματα στο βαμβάκι. Τις μηχανές αυτές τις δοκιμάσαμε σε διάφορα χωράφια με ιδιαίτερη επιτυχία σε καλλιέργειας σιτηρών, που όχι μόνο μείωσαν το κόστος παραγωγής και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και πετύχαιναν αυξημένες αποδόσεις σε όλες τις εφαρμογές που κάναμε εκτός από μία. Στη χώρα μας οι νέες ιδέες αντιμετωπίζουν δυσκολία στη διάδοσή τους στη γεωργία. Φαίνεται, όμως, ότι συνήθως χρειάζεται ένας χρόνος επώασης των νέων ιδεών που είναι συνήθως πάνω από δέκα χρόνια. Το ίδιο φαινόμενο είχαμε και με τη γεωργία ακριβείας. Με την πρώτη χαρτογράφηση της παραγωγής σε βαμβάκι να την κάνουμε το 2001, χρειάστηκε να περάσουν πάνω από δέκα χρόνια για να αρχίσει να συζητείται και εφαρμόζεται σε κάποια κλίμακα στη χώρα μας. Το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και με την ακατεργασία και την κατεργασία σε λωρίδες. Δέκα χρόνια μετά τη μηχανή του Εργαστηρίου είχαμε την εισαγωγή της δεύτερης μηχανής στο Ζάππειο και σήμερα υπάρχουν στη χώρα 7 μηχανές που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη έκταση. Από όσα ακούω υπάρχουν κινήσεις για προώθηση των ιδεών και στην περιοχή Φαρσάλων. Τελευταία εξέλιξη η εισαγωγή μηχανής για κατεργασία σε λωρίδες από τον ΤΟΕΒ Ταυρωπού, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Sponge». Αυτήν τη μηχανή θέλω να σας περιγράψω και καθώς θα βρίσκεται στο περίπτερο της KUHN στην «Agrothessaly», μπορείτε να τη δείτε μόνοι σας από κοντά.
Αρχικά να ορίσουμε τον όρο κατεργασία σε λωρίδες. Κατεργαζόμαστε μια λωρίδα περίπου 20 εκατοστών και το υπόλοιπο έδαφος παραμένει αδιατάρακτο. Αυτό δίνει το πλεονέκτημα ότι η καλλιέργειά μας θα σπαρεί σε κατεργασμένο έδαφος και η ρίζα θα αναπτυχθεί (ιδιαίτερα η πασαλώδης του βαμβακιού) σε έδαφος χωρίς μεγάλη αντίσταση στη διείσδυση της ρίζας σε βάθος. Αυτό ισχύει μέχρι το βάθος οργώματος, όπου δημιουργείται το «σκληρό τηγάνι» από την πίεση που ασκεί το κάτω μέρος του σώματος. Σημειώνω ότι το έδαφος χωρίς ή μειωμένη κατεργασία επιτυγχάνει καλή διείσδυση της ρίζας με την αύξηση της οργανική ς ουσίας του εδάφους που χρειάζεται μερικά χρόνια για να επιτευχθεί. Το αδιατάρακτο έδαφος θα συμβάλλει στην αύξηση της οργανικής ουσίας που θα δημιουργήσει καλύτερη υγεία του. Τα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας (ή της καλλιέργειας φυτοκάλυψης) θα παραμείνουν στην επιφάνεια του εδάφους, προστατεύοντάς το από τα χτυπήματα της βροχής, που είναι η αρχή του φαινομένου της διάβρωσης. Επιπλέον, το σύστημα επιτυγχάνει σημαντική μείωση τόσο της κατανάλωσης ενέργειας (πετρέλαιο για κατεργασία), και αντίστοιχα κόστους, καθώς και ανθρώπινης εργασίας.
Η μηχανή φαίνεται στην πρώτη εικόνα από μπροστά και στη δεύτερη από τα πλάγια. Στις εικόνες βλέπουμε ότι η κάθε μονάδα που προετοιμάζει μια γραμμή έχει μπροστά δύο ελαστικούς τροχούς και ανάμεσά τους έναν επίπεδο κατακόρυφο δίσκο. Δουλειά του είναι να κόβει τα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας. Από πίσω ακολουθούν δύο οδοντωτοί τροχοί που παραμερίζουν τα φυτικά υπολείμματα έξω από τη σειρά και καθαρίζουν το έδαφος. Ακολουθούν δύο οδοντωτοί δίσκοι, που ανάμεσά τους έχουν ένα μικρού μεγέθους υνί (μικρογραφία υπεδαφοκαλλιεργητή) που αναμοχλεύει το έδαφος σε ρυθμιζόμενο βάθος ανάλογα με την καλλιέργεια, αλλά και τις συνθήκες. Αν το έδαφος είναι ξηρό, τότε η αναμόχλευση του εδάφους μπορεί να πάει βαθύτερα, ενώ αν το έδαφος είναι υγρό, πρέπει να προσέξουμε, γιατί αντί για αναμόχλευση μπορεί να πετύχουμε «παραμερισμό» του εδάφους και μάλλον συμπίεση παρά χαλάρωσή του. Ανάμεσα στους δύο δίσκους που κάνουν μια κατεργασία του εδάφους καταλήγει και ο σωλήνας διανομής του λιπάσματος, που είναι σημαντικό να γίνεται μαζί με τη κατεργασία στις λωρίδες. Ακολουθεί ένας τροχός με αλυσίδες που ψιλοχωματίζει το έδαφος που είναι έτοιμο για σπορά. Η κατεργασία σε λωρίδες μπορεί να γίνει είτε το φθινόπωρο και το έδαφος να είναι έτοιμο για σπορά την άνοιξη που θα σπαρθεί η ανοιξιάτικη καλλιέργεια είτε την άνοιξη και να ακολουθήσει η σπορά. Θα πρέπει να έχουμε υπομονή να περιμένουμε να έχουμε καλές συνθήκες για να προετοιμαστεί το έδαφος και να έχουμε πετυχημένη σπορά. Στην αδιατάραχτη λωρίδα μπορούμε να τη διαχειριστούμε με διάφορους τρόπους. Μπορούμε να την αφήσουμε με τα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας και να φυτρώσουν τον χειμώνα ζιζάνια που μπορούμε να καταστρέψουμε με έναν ψεκασμό (glyphosate) πριν ή αμέσως μετά τη σπορά. Μπορούμε, όμως, να σπείρουμε και μια καλλιέργεια φυτοκάλυψης (αγρωστώδες, ψυχανθές ή μίγμα) που να τη διακόψουμε είτε με ένα κυλίνδρισμα με ειδικό κύλινδρο είτε με ψεκασμό πριν ή αμέσως μετά τη σπορά.
Η μηχανή είναι πολύ απλή στην κατασκευή και τη λειτουργία της. Η νέα τεχνολογία, όμως, δεν είναι απλή και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και δοκιμές πριν φτάσουμε στην υιοθέτησή της. Η σωστή επιλογή του χρόνου εκτέλεσης της κατεργασίας, η σωστή χρήση της αδιατάραχτης λωρίδας, ο τερματισμός της καλλιέργειας φυτοκάλυψης, η σωστή σπορά είναι στοιχεία που πρέπει να μάθουμε. Μετά την «Agrothessaly» η μηχανή θα λειτουργήσει στην περιοχή του ΤΟΕΒ Ταυρωπού. Θα έρθουν Γάλλοι τεχνικοί για τις πρώτες δοκιμές και ρυθμίσεις, μια ένδειξη του ενδιαφέροντος της εταιρείας. Κατόπιν θα δοκιμαστεί σε κάποια χωράφια που θα μετέχουν στο Πρόγραμμα «Sponge», αλλά και σε άλλους ενδιαφερόμενους. Οπότε θα μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε τη λειτουργία και τα αποτελέσματα. Θα προσπαθήσω να σας ενημερώσω σχετικά (είτε μέσω Facebook είτε από τη στήλη) και όσοι/-ες ενδιαφέρεστε θα παρακολουθήσετε τη λειτουργία.