Σχολιάζοντας δε, το αίτημα των κτηνοτρόφων για την εφαρμογή εμβολιασμών, υποστηρίζουν ότι αυτοί μπορεί να οδηγήσουν σε περιορισμούς στο εμπόριο ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης, δημιουργώντας σημαντικές επιπτώσεις για την κτηνοτροφική οικονομία και τις εξαγωγές.
Αντί του εμβολιασμού, προτείνουν να δοθεί έμφαση σε μέτρα βιοασφάλειας, επιτήρησης και ταχείας παρέμβασης για την αποτροπή εισόδου και εξάπλωσης των ζωονόσων.
Οι δύο καθηγητές υποστηρίζουν ότι οι συνεργασίες μεταξύ Πολιτείας και επιστημονικής κοινότητας, περιορίστηκαν συχνά σε αποσπασματικές παρεμβάσεις και δεν βασίστηκαν σε ένα δομημένο και διαρκές πλαίσιο, ενώ για την αποφυγή παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον προκρίνουν τις «τεχνολογίες IoT», οι οποίες μπορούν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στην παρακολούθηση της υγείας των ζώων σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας έγκαιρες παρεμβάσεις.
* Το ζωικό κεφάλαιο της Θεσσαλίας έχει μειωθεί λόγω των αναγκαστικών σφαγών που έγιναν μετά την εμφάνιση ζωονόσων, όπως αρχικά της πανώλης και εν συνεχεία της ευλογιάς. Οι κτηνοτρόφοι είναι ανάστατοι και αισθάνονται απροστάτευτοι. Υποστηρίζουν ότι έλαβαν όλα τα προτεινόμενα υγειονομικά μέτρα, αλλά το πρόβλημα ιδιαίτερα με την ευλογιά δεν αντιμετωπίστηκε. Πώς το σχολιάζετε;
- «Αν και η μείωση του ζωικού κεφαλαίου στη Θεσσαλία, αναλογικά με τον συνολικό πληθυσμό των αιγοπροβάτων στην Ελλάδα, αφορά μικρό ποσοστό, οι επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα σοβαρές σε τοπικό επίπεδο. Το πλήγμα στην τοπική οικονομία είναι πολλαπλό και έντονο. Στις μονάδες όπου εντοπίστηκαν θετικά δείγματα, εφαρμόστηκε το μέτρο της υγειονομικής ταφής του συνόλου των ζώων, προκαλώντας ανυπολόγιστη ζημιά στους κτηνοτρόφους.
Οι ζωοτροφές που είχαν προμηθευτεί με υψηλό κόστος, παραμένουν αδιάθετες και σε αρκετές περιπτώσεις καταστρέφονται, επιβαρύνοντας περαιτέρω την οικονομική τους θέση. Παράλληλα, η έλλειψη στρατηγικής αποζημιώσεων ή μέτρων στήριξης ενισχύει την αίσθηση αβεβαιότητας και απογοήτευσης, οδηγώντας πολλούς κτηνοτρόφους σε εγκατάλειψη της δραστηριότητας. Αυτή η αλυσίδα προβλημάτων όχι μόνο υπονομεύει την τοπική παραγωγή, αλλά επιβαρύνει και τον ευρύτερο αγροτικό τομέα, επηρεάζοντας την κοινωνική και οικονομική συνοχή της περιοχής».
* Τι πιστεύετε ότι έφταιξε;
- «Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στη Θεσσαλία μετά τις καταστροφές του Daniel ανέδειξε σημαντικές αδυναμίες στη διαχείριση του ζωικού κεφαλαίου. Η πίεση για άμεση αντικατάσταση των χαμένων ζώων οδήγησε σε επιτακτική ζήτηση, εντείνοντας την αναζήτηση νέων ζώων χωρίς επαρκείς ελέγχους. Παράλληλα, οι υψηλές τιμές του αιγοπρόβειου γάλακτος ενίσχυσαν τη μαζική αύξηση του πληθυσμού των εκτροφών, συχνά με τρόπους που δεν τηρούσαν τα πρότυπα βιοασφάλειας. Επιπλέον, η οπορτουνιστική προσέγγιση ατόμων που ασχολούνται με την εμπορία ζώων, σε συνδυασμό με την έλλειψη αποτελεσματικής εποπτείας, επέτεινε το πρόβλημα, επιτρέποντας την εισαγωγή και μετακίνηση ζώων υψηλού κινδύνου. Σε αυτό το πλαίσιο, η απουσία εκπαίδευσης και η υποβάθμιση της εφαρμογής μέτρων βιοασφάλειας δημιούργησαν ένα εύφορο έδαφος για την εξάπλωση των ζωονόσων. Η έλλειψη συστηματικής εφαρμογής στρατηγικών πρόληψης και ελέγχου, σε συνδυασμό με την απουσία ενημέρωσης και συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων αρχών και των παραγωγών, αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες. Τα γεγονότα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για επένδυση σε μέτρα βιοασφάλειας, τη δημιουργία αυστηρού πλαισίου ελέγχου της εμπορίας ζώων και την εκπαίδευση των παραγωγών, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα του τομέα».
* Υπήρξε συνεργασία του αρμόδιου υπουργείου ΥΠΑΑΤ με την επιστημονική κοινότητα και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα;
- «Η συνεργασία του ΥΠΑΑΤ με την επιστημονική κοινότητα αποτελεί πράγματι θεμελιώδες στοιχείο για την αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων όπως αυτές. Στην περίπτωση της Θεσσαλίας, υπήρξε ενεργοποίηση επιστημονικών φορέων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων για την παροχή γνώσεων, τη διάγνωση και την υποστήριξη στην εφαρμογή μέτρων. Ωστόσο, αυτές οι συνεργασίες περιορίστηκαν συχνά σε αποσπασματικές παρεμβάσεις και δεν βασίστηκαν σε ένα δομημένο και διαρκές πλαίσιο. Παρότι υπήρξαν προσπάθειες, η έλλειψη συντονισμού, η απουσία συστηματικής εκπαίδευσης και η ανάγκη για καλύτερη δικτύωση επιστημονικών και κρατικών φορέων ανέδειξαν τα κενά που απαιτούν μακροπρόθεσμη βελτίωση».
* Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν στο μέλλον άλλες ή και οι ίδιες ζωονόσοι;
- «Για την αποτροπή εμφάνισης νέων ζωονόσων, απαιτούνται προληπτικά μέτρα που περιλαμβάνουν την αυστηρή βιοασφάλεια στις μονάδες, την τακτική επιτήρηση του ζωικού κεφαλαίου και την ανάπτυξη τοπικών συστημάτων άμεσης αναφοράς ύποπτων περιστατικών. Οι τεχνολογίες IoT μπορούν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στην παρακολούθηση της υγείας των ζώων σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας έγκαιρες παρεμβάσεις».
* Οι κτηνοτρόφοι θεωρούν ότι μία λύση μπορεί να είναι ο εμβολιασμός, αλλά δηλώνουν ότι δεν έχουν καμία ενημέρωση. Τι μπορεί να ισχύει;
- «Οι κτηνοτρόφοι σωστά αναγνωρίζουν τον εμβολιασμό ως αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης, ωστόσο στη χώρα μας δεν εφαρμόζεται αυτή η πρακτική για την πανώλη και την ευλογιά των αιγοπροβάτων. Ο λόγος είναι ότι η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να διατηρεί το καθεστώς της ως χώρα «ελεύθερη» από αυτές τις ζωονόσους, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα και κανονισμούς.
Η εφαρμογή εμβολιασμών μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμούς στο εμπόριο ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης, δημιουργώντας σημαντικές επιπτώσεις για την κτηνοτροφική οικονομία και τις εξαγωγές. Αντί του εμβολιασμού, δίνεται έμφαση σε μέτρα βιοασφάλειας, επιτήρησης και ταχείας παρέμβασης για την αποτροπή εισόδου και εξάπλωσης των ζωονόσων».
