Στο άρθρο αυτό, που το περιεχόμενό του ίσως προκαλέσει κάποια έκπληξη λόγω της διαφορετικότητας του αντικειμένου του από εκείνα των προηγούμενων άρθρων μας, θα αναφερθούν οι επιπτώσεις της Κ.Α. σε έναν τομέα με ευρύτατο κοινωνικό ενδιαφέρον, αλλά ταυτόχρονα και αξιοσημείωτο ενδιαφέρον μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, τον τομέα του ποδοσφαίρου. Πώς, λοιπόν, ο τομέας αυτός σχετίζεται με την Κ.Α.;
Μία έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Scientific Reports» (βλ. αναφορά) έδειξε ότι οι συνθήκες που θα υπάρχουν κατά τη διεξαγωγή του επόμενου Παγκοσμίου Κυπέλλου, θα επηρεάσουν έντονα το επίπεδο της βιολογικής δραστηριότητας των ποδοσφαιριστών και επομένως, τα αποτελέσματα των αγώνων. Ας δούμε πώς μπορεί να γίνει αυτό:
Πού και υπό ποιες κλιματικές συνθήκες θα διεξαχθεί το επόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου
Το επόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου θα διεξαχθεί το 2026 ταυτόχρονα σε τρεις χώρες, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό. Κατά συνέπεια, τα γήπεδα θα είναι διάσπαρτα σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο και σε περιοχές με μεγάλα μεσημβρινά και γεωγραφικά πλάτη, καθώς και τεράστιες διαφορές στο υψόμετρο και σε συνθήκες που θα αποτελέσουν πρόκληση για τους ποδοσφαιριστές που θα λάβουν μέρος στο τουρνουά, οι οποίοι θα πρέπει πολύ γρήγορα να προσαρμοσθούν στα διάφορα τοπικά κλίματα. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι 16 περιοχές στις οποίες θα διεξαχθούν οι αγώνες εκτεινόμενες από τον Καναδά μέχρι το Μεξικό (βλ. εικόνα) έχουν εννέα διαφορετικά κλίματα λόγω των μεγάλων διαφορών στο υψόμετρο που κυμαίνεται από 2-2.240 μ. και του γεωγραφικού πλάτους και μήκους. Οι κατηγορίες κλίματος καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη την κλίμακα από εύκρατα, τροπικά, ερημικά και ημίξηρα. Σημειώνεται ότι η Κ.Α. επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τις κατηγορίες αυτές των κλιμάτων.
Επίδραση των περιβαλλοντικών συνθηκών στις δραστηριότητες των αθλητών
Σχετικές έρευνες σε προηγούμενες διοργανώσεις παγκοσμίων κυπέλλων έδειξαν ότι προκλήθηκαν έντονες αρνητικές επιπτώσεις στη δραστηριότητα των αθλητών κάτω από συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας που επικρατούσαν στο Μεξικό στο Παγκόσμιο Κύπελλο το 2014 και στις υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν στη Ρωσία το 2018 και ακόμα πιο έντονες στο Κατάρ το 2022, όπου αναβλήθηκαν αγώνες για ψυχρότερη περίοδο. Το ποδόσφαιρο είναι μεταξύ των αθλημάτων που συνδέονται με υψηλό κίνδυνο θερμικής καταπόνησης, όπως έδειξε μελέτη στους φετινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού. Η έντονη σωματική δραστηριότητα των ποδοσφαιριστών στους αγώνες προκαλεί σημαντική θερμορυθμιστική καταπόνηση που αποτελεί ιδιαίτερα σοβαρή απειλή για τους αθλητές που μπορεί να προκαλέσει θερμική ασθένεια, όπως αφυδάτωση με τις έντονες διαταραχές στις ικανότητες των αθλητών που έχουν ιδιαίτερη σημασία εκτός από την υγεία και στην ποδοσφαιρική τους επίδοση. Όπως αναφέρουν σχετικές έρευνες, οι επιπτώσεις αφορούν στις γνωστικές λειτουργίες και στις σωματικές και διανοητικές ικανότητες. Επιπλέον, το υψόμετρο επηρεάζει την απόδοση των αθλητών λόγω μείωσης της πυκνότητας του αέρα. Για τους λόγους αυτούς η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (FIFA) συνιστά τη χρήση συγκεκριμένου δείκτη (WGBT) για τον καθορισμό προτύπων ασφαλείας στους αγώνες, η αποτελεσματικότητα του οποίου, όμως, έχει αμφισβητηθεί.
Και εάν εκφράζονται ανησυχίες για τους αγώνες του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 2026, φαντάζεται κανένας πόσο οι ανησυχίες αυτές μεγαλώνουν για τους μεθεπόμενους αγώνες που έχουν προγραμματιστεί να διεξαχθούν το 2030 στο Μαρόκο, την Πορτογαλία και την Ισπανία, όπου η θερμοκρασία μπορεί να φθάσει τους 50οC και τους επόμενους αυτών που θα γίνουν στη Σαουδική Αραβία το 2034. Ήδη εκδηλώνονται από τώρα ανησυχίες στην Ισπανία για τους κινδύνους αυτούς, όπως αναφέρει η Ισπανική εφημερίδα «El Pais».
Γυρνώντας στα αποτελέσματα της μελέτης που προαναφέρθηκε, τα τελικά της συμπεράσματα είναι ότι σε δέκα από τους δεκαέξι χώρους διεξαγωγής του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2026 διατρέχουν πολύ υψηλό κίνδυνο να αντιμετωπίσουν σοβαρές συνθήκες θερμικής καταπόνησης. Οι περιοχές που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο βρίσκονται στις νότιες περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών (Arlington, Houston) και στο Μεξικό (Monterrey). Πρέπει, λοιπόν, από τώρα να προετοιμαστούν οι διοργανώτριες χώρες για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών.
Γιατί συζητάμε για όλα αυτά και τι πρέπει να κάνουμε
Θα διερωτηθεί, όμως, κάποιος και «τι σχέση μπορούν να έχουν όλα αυτά με εμάς στην Ελλάδα και ιδιαίτερα με την περιοχή μας». Η απάντηση είναι:
• Βοηθούν να γίνει συνείδηση όλων ότι η Κ.Α. επηρεάζει τα πάντα στη ζωή μας, συμπεριλαμβανομένου και του ποδοσφαίρου, που αποτελεί από τα δημοφιλέστερα αθλήματα (και) στη χώρα μας με σημαντικές επιδράσεις στην κοινωνία, όπως την κοινωνική συνοχή με τη θετική, αλλά πολλές φορές και με την αρνητική πλευρά, στην οικονομία, στην υγεία, ακόμη και στην πολιτική.
• Συμβάλλουν στη συνειδητοποίηση ότι η αντιμετώπισή της Κ.Α. και η προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα πρέπει να βρίσκονται συνεχώς στον προβληματισμό μας. Και αυτό αφορά όλα τα κοινωνικά στρώματα, όλα τα επαγγέλματα, όλους τους οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς, ολόκληρη την κοινωνία.
• Κρατούν ζωντανό το ερώτημα εάν ως Πολιτεία και πολίτες γνωρίζουμε την πραγματική κατάσταση των κινδύνων από τη μη αντιμετώπιση και προσαρμογή στην Κ.Α. Επίσης, εάν υλοποιούμε την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κ.Α. τόσο σε εθνικό (ΕΣΠΚΑ) όσο και σε περιφερειακό επίπεδο (ΠεΣΠΚΑ), και εάν όχι, κάτι που εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί, τι κάνουμε;
Στο τελευταίο αυτό ερώτημα, δυστυχώς ή ευτυχώς, η απάντηση πρέπει να δίνεται από όλους μας, επειδή μας αφορά όλους.
Αναφορά: Lindner et al. 2024. Prospective heat stress riskassessment for professional soccer players in the context of the 2026FIFA World Cup. Scientific Reports 14:26976
https://doi.org/10.1038/s41598-024-77540-1.
