Συστάσεις προς αγρότες με πλημμυρισμένα χωράφια

Το παράδειγμα της Αϊόβα των ΗΠΑ και η κατάσταση στη Θεσσαλία

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Πριν έναν χρόνο πολλές περιοχές της Θεσσαλίας πλημμύρισαν μετά τον καταστροφικό μεσογειακό κυκλώνα «Daniel» και τον «Elias» που ακολούθησε.

Ιδιαίτερα η περιοχή γύρω από την παλιά λίμνη Κάρλα πλημμύρισε σε μια έκταση περίπου εκατό χιλιάδων στρεμμάτων. Η περιοχή είναι μια καθίζηση της θεσσαλικής πεδιάδας, με υψόμετρο περίπου 20 μέτρα χαμηλότερο από το ύψος του Πηνειού. Ένα ανάχωμα έσπασε (για την ώρα κανείς δεν ασχολήθηκε να μας πει γιατί έσπασε) και προκάλεσε μια εκτεταμένη πλημμύρα. Τα νερά άρχισαν να αποσύρονται από τα χωράφια, καθώς το νερό αδειάζει σιγά-σιγά από τη σήραγγα προς τον Παγασητικό σε συνδυασμό με την έλλειψη βροχών και την εξάτμιση του νερού από τις υψηλές θερμοκρασίες. Φαίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των χωραφιών θα μπορέσουν (θεωρητικά) να καλλιεργηθούν από φέτος. Ένα στοιχείο που έχω σχολιάσει είναι η απουσία κάθε οδηγίας προς του αγρότες για το πώς πρέπει να χειριστούν τα χωράφια τους μετά την απόσυρση των νερών. Καμία ανακοίνωση από το ΥΠΑΑΤ, καμία από τη ΔΑΟΚ της Περιφέρειας, καμία από κάποιο Ερευνητικό Κέντρο ή Πανεπιστήμιο. Έχοντας αυτό στο μυαλό μου διάβασα ένα άρθρο για τι έκανε το Υπουργείο Γεωργίας της πολιτείας της Αϊόβα, των ΗΠΑ.
Στις ΗΠΑ κάθε πολιτεία έχει την κυβέρνησή της και τον υπουργό Γεωργίας της. Αυτοί ακολουθούν μια πολιτική ενίσχυσης και καλύτερης οργάνωσης του αγροτικού τομέα της πολιτείας. Η Πολιτεία της Αϊόβα βρίσκεται στο βορειότερο τμήμα των μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ, όπως δείχνει η εικόνα. Έχει ένα υγρό ηπειρωτικό κλίμα, με αρκετά χιόνια τον χειμώνα και ζέστη το καλοκαίρι. Η βροχόπτωση κυμαίνεται από 700 έως 950 χιλιοστά βροχής, που πέφτουν περισσότερο το καλοκαίρι. Κύριες καλλιέργειες αποτελούν το καλαμπόκι, η σόγια και η βρώμη, με μεγάλη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, κυρίως της χοιροτροφίας.
Στην Πολιτεία της Αϊόβα σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού οι πλημμύρες και οι καταιγίδες κατέστρεψαν αγροκτήματα και καλλιέργειες. Πολλά στρέμματα καλλιεργειών καταστράφηκαν εντελώς από τις πλημμύρες, ιδιαίτερα στο βορειοδυτικό τμήμα της πολιτείας. Σε χωράφια που δεν είχαν ανοιξιάτικες καλλιέργειες που εξακολουθούν να αναπτύσσονται αυτήν την εποχή (Αύγουστος), μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλλιέργειες για την προστασία και την οικοδόμηση της υγείας του εδάφους.
Η ανακοίνωση του υπουργού Γεωργίας της Πολιτείας αναφέρει τα εξής:
«Ο δρόμος προς την ανάκαμψη μετά από μια φυσική καταστροφή απαιτεί χρόνο. Ωστόσο, καθώς οι αγρότες παίρνουν αποφάσεις για τη γη τους, τους ενθαρρύνω να σκεφτούν τις καλλιέργειες κάλυψης ως βιώσιμο, ωφέλιμο μέρος αυτής της διαδικασίας επανόδου στην προηγούμενη κατάσταση»,
Οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης έχουν ποικίλες χρήσεις, όπως η μείωση της διάβρωσης του εδάφους, η βελτίωση της υγείας του εδάφους, η βελτίωση της ποιότητας του νερού και η παροχή εναλλακτικών ζωοτροφών και χορτονομή για τα ζώα.
Υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι πόροι για τους αγρότες της Αϊόβα που σπέρνουν καλλιέργειες κάλυψης σε πλημμυρισμένες περιοχές ή δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν το χωράφι για καλλιέργεια λόγω πλημμύρας ή άλλων φυσικών καταστροφών μέσω προγραμμάτων που προσφέρονται από το Τμήμα Γεωργίας και Διαχείρισης Γης της Αϊόβα.
Όπως διαβάζετε, το Υπουργείο συμβουλεύει του αγρότες να πάρουν μέτρα που θα τους βοηθήσουν να ξεπεράσουν τα οικονομικά προβλήματα (κάτι που τελικά επιτεύχθηκε και από εμάς με πόρους της Ε.Ε. χωρίς ιδιαίτερες προϋποθέσεις), αλλά και να επαναφέρουν τη γονιμότητα των εδαφών τους και να συνεχίσουν με επιτυχία τις καλλιέργειες. Τι ισχύει στην Αϊόβα;
Ένα από αυτά τα προγράμματα είναι η επιδότηση με το μερίδιο κόστους σε όλη την πολιτεία που διατίθεται για πρακτικές διατήρησης της καλής ποιότητας νερού, το οποίο είναι ανοιχτό για τους αγρότες της πολιτείας. Οι πρακτικές που είναι επιλέξιμες για αυτήν τη χρηματοδότηση, περιλαμβάνουν καλλιέργειες φυτοκάλυψης, μη κατεργασία του εδάφους ή κατεργασία σε λωρίδες ή χρήση αναστολέα νιτροποίησης κατά την εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων.
Οι καλλιεργητές που χρησιμοποιούν καλλιέργειες κάλυψης εδάφους για πρώτη φορά δικαιούνται 7,5$ ανά στρέμμα καλλιεργειών. Οι αγρότες που έχουν φυτέψει καλλιέργειες κάλυψης στο παρελθόν και επιστρέφουν συμμετέχοντες μπορούν να λάβουν 5$ ανά στρέμμα. Οι παραγωγοί που μεταβαίνουν από πρακτικές άροσης σε συστήματα χωρίς άροση ή σε κατεργασία σε λωρίδες είναι επιλέξιμοι για 2,5$ ανά στρέμμα. Ο νέος χρήστης μπορεί, επίσης, να λάβει 3$ ανά στρέμμα για τη χρήση ενός αναστολέα αζώτου κατά την εφαρμογή αζωτούχου λιπάσματος το φθινόπωρο.
Οι καλλιέργειες κάλυψης με όποιας μορφής επιδότηση μπορούν να βοσκηθούν με μηρυκαστικά, να κοπούν και να συγκομιστεί το χόρτο και να τεμαχιστούν για ενσίρωση ή για κάλυψη του εδάφους, αλλά δεν μπορούν να συγκομιστούν ως κύριες καλλιέργειες ή να οργωθούν το φθινόπωρο, σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του Υπουργείου Γεωργίας.
Στις αρχές Δεκεμβρίου, οι αγρότες της Αϊόβα μπορούν, επίσης, να εγγραφούν στο Πρόγραμμα Έκπτωσης Ασφάλισης Καλλιεργειών. Αυτό το πρόγραμμα παρέχει πίστωση 5$ ανά 4 στρέμματα για τα ασφάλιστρα των καλλιεργειών την άνοιξη για τις καλλιέργειες κάλυψης που φυτεύτηκαν το φθινόπωρο. Οι αγρότες ενθαρρύνονται να υποβάλουν αίτηση μετά την ολοκλήρωση της σποράς της καλλιέργειας φυτοκάλυψης.
Στους αγρότες προτείνεται να επικοινωνήσουν με το τοπικό προσωπικό Συντήρησης Εδάφους και Υδάτων και την Υπηρεσία Συντήρησης Φυσικών Πόρων (NRCS). Μπορούν, επίσης, να συνδεθούν και συμβουλευτούν το Τμήμα Γεωργικών Εφαρμογών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αϊόβα (ISU Extension) ή γεωπόνους ή εμπόρους σπόρων στην περιοχή σας. Σημειώστε ότι οι γεωργικές εφαρμογές στις ΗΠΑ προσφέρονται από τα πανεπιστήμια με ειδικές υπηρεσίες.
Η ανακοίνωση καταλήγει ως εξής:
«Παρακαλώ γνωρίζετε ότι η ομάδα μου στο Τμήμα Γεωργίας και Διαχείρισης Γης της Αϊόβα θα συνεχίσει να προσφέρει την υποστήριξη και τη βοήθειά μας. Η βοήθεια στους κατοίκους της Αϊόβα είναι στον πυρήνα αυτού που κάνει την πολιτεία μας ξεχωριστή και θα το ξεπεράσουμε μαζί».
Κάπως έτσι λειτουργούν οι χώρες που ενδιαφέρονται για τον πρωτογενή τομέα τους και του ανθρώπους που τον υπηρετούν.
Στην εικόνα που παραθέτω φαίνονται τα πλεονεκτήματα των καλλιεργειών φυτοκάλυψης που είναι: συμβολή στην ανάπτυξη της υγείας των εδαφών, συγκράτηση θρεπτικών στοιχείων και αποτροπή έκπλυσης θρεπτικών στοιχείων προς τα κατώτερα στρώματα του εδάφους, έλεγχος – μείωση της διάβρωσης των εδαφών και μείωση των πληθυσμών των ζιζανίων. Να προτρέψουμε τους αγρότες που αποκαλύπτονται από τα νερά της πλημμύρας να τις εφαρμόσουν; Κάποιος πρέπει να το κάνει αλλά για τη χώρα μας και να το επιτρέψει.