Κλίμα και περονόσπορος οι αιτίες της ακαρπίας

*ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΤΟΥ ΤΥΡΝΑΒΟΥ *ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΗΚΑΝ ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Τον μεγαλύτερο ρόλο φαίνεται να έπαιξαν οι κλιματολογικές συνθήκες που επικράτησαν την άνοιξη του έτους 2023 και που συνετέλεσαν στην επιδημική ασθένεια του περονόσπορου στους αμπελώνες της περιοχής, μη επιτρέποντας σε αριθμό λανθανόντων οφθαλμών να διαφοροποιηθούν σε αναπαραγωγικούς.

Αυτό αναφέρει μεταξύ άλλων η έκθεση εκτίμησης αιτιών – παραγόντων εμφάνισης μειωμένης παραγωγής αμπελώνων στην περιοχή του Τυρνάβου.
Σύμφωνα με τον Οινοποιητικό Συνεταιρισμό Τυρνάβου «μετά από την έντονη ανησυχία των αμπελοκαλλιεργητών της περιοχής, η Διοίκηση του Αγροτικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Τυρνάβου, κινητοποιήθηκε άμεσα, προκειμένου να ερευνηθεί το πρόβλημα της ακαρπίας που παρατηρείται στους αμπελώνες της περιοχής. Ακολούθησε σύσκεψη αλλά και αυτοψία από επιστημονικό κλιμάκιο του Εργαστηρίου Αμπελολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας με επικεφαλής την αναπλ. καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Αμπελολογίας κ. Κατερίνα Μπινιάρη, από το οποίο ζητήθηκε η επιστημονική τους συνδρομή.ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η κλιματική αλλαγή και γενικότερα η αλλαγή των περιβαλλοντολογικών συνθηκών έχουν επιπτώσεις τα τελευταία έτη στην αμπελοκαλλιέργεια της περιοχής του Τυρνάβου και συνετέλεσαν στη μη διαφοροποίηση ικανού αριθμού λανθανόντων οφθαλμών σε αναπαραγωγικούς, με αποτέλεσμα την αναμενόμενη μειωμένη παραγωγή σταφυλιών κατά το τρύγο του 2024 στη περιοχή. Προτείνεται η εκπόνηση έρευνας με αντικείμενο τη διερεύνηση όλων των παραγόντων που ενδεχομένως σε συνδυασμό προκάλεσαν το φαινόμενο, έτσι ώστε μελλοντικά να εφαρμοστούν οι κατάλληλες αμπελοκομικές τεχνικές και η ενδεδειγμένη, σε κάθε περίπτωση διαχείριση των αμπελώνων της περιοχής για την αντιμετώπιση του προβλήματος και τη βελτιστοποίηση της παραγωγής, ενόψει των νέων συνθηκών.
Πιο αναλυτικά:
Σύμφωνα με την Έκθεση του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας, ο περονόσπορος μεταξύ άλλων οργάνων των βλαστών έπληξε (κατέστρεψε) και μεγάλο αριθμό φύλλων. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της βλάστησης, οι λανθάνοντες οφθαλμοί αποτελούν ασθενείς δέκτες των προϊόντων της φωτοσύνθεσης σε σχέση με τα αναπτυσσόμενα άνθη, και ιδιαίτερα σε σχέση με την αυξανόμενη κορυφή του βλαστού (κυριαρχία κορυφής). Αναφέρεται, επίσης, ότι οι λανθάνοντες οφθαλμοί δέχονται υδατάνθρακες από τα φύλλα που βρίσκονται στην ίδια με αυτούς πλευρά του βλαστού, με βασιπέταλη κατεύθυνση, με κατεύθυνση δηλαδή από πάνω προς τα κάτω, και μάλιστα από φύλλα που βρίσκονται σε ανώτερους κόμβους. Μείωση της ποσότητας των υδατανθράκων στο κατιόν ρεύμα, εξαιτίας μειωμένης φωτοσυνθετικής δραστηριότητας (εμφάνιση περονόσπορου στα φύλλα) κατά την περίοδο λίγο πριν και μετά την άνθιση, έχει αρνητική επίδραση στη γονιμότητα των λανθανόντων οφθαλμών.
Είναι γνωστό ότι οι συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό των καταβολών των ταξιανθιών στους λανθάνοντες οφθαλμούς ευνοούν και τα φαινόμενα της άνθισης και της καρπόδεσης. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σημαντικές ποσότητες υδατανθράκων δέχονται οι οφθαλμοί όταν οι βλαστοί στους οποίους βρίσκονται αποκτήσουν 10 φύλλα, ενώ σχηματισμός των μη διαφοροποιημένων μεριστωμάτων (anlagen) παρατηρείται όταν οι βλαστοί αποκτήσουν τουλάχιστον 12 φύλλα (10-22) ανάλογα με την ποικιλία.
Επομένως με τις επικρατούσες συνθήκες (περονόσπορος) την άνοιξη του 2023 μειώθηκε δραματικά η φωτοσυνθετική ικανότητα των φυτών και επομένως η πρόσληψη σακχάρων και πρωτεϊνών (παραγωγή RNA, DNA) από τα αναπαραγωγικά όργανα για τη δημιουργία των ανθικών καταβολών με τις συνέπειες που αναφέρθηκαν.
Τέλος σημαντική επίδραση στη γονιμότητα των λανθανόντων οφθαλμών (μειωμένη παραγωγή σταφυλιών) έχει και ο βαθμός αποθησαυρισμού (υδατάνθρακες) του έτους 2023 τόσο στην ανθική επαγωγή και στη διαφοροποίηση των οφθαλμών (σχηματισμός καταβολών ταξιανθιών) για την άνθιση του έτους (2024), όσο και στην οργάνωση του άνθους (καταβολές ανθέων) για την άνθιση, τη γονιμοποίηση και την καρπόδεση (του 2024).
Ένας άλλος παράγοντας για την εξήγηση της εμφάνισης του φαινομένου στους αμπελώνες του Τυρνάβου, που θα έχρηζε περαιτέρω διερεύνησης, είναι η σχέση κυτοκινινών / γιββερελινών και η πιθανή τροποποίηση αυτής, λόγω των επικρατουσών συνθηκών την άνοιξη του 2023 στη περιοχή, σε συνδυασμό με πολλούς από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν. Η ‘ακαρπία’ στο αμπέλι μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων που διαταράσσουν την σχέση κυτοκινινών προς τις γιβερελλίνες, όπως, οι θρεπτικές ελλείψεις, οι ασθένειες και τα παράσιτα, οι καλλιεργητικές τεχνικές και οι γενετικές ιδιαιτερότητες των ποικιλιών.
Σημειώνεται ότι οι κυτοκινίνες είναι μία από τις βασικές κατηγορίες φυτορμονών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την καρποφορία των φυτών, συμπεριλαμβανομένης της αμπέλου. Οι κυτοκινίνες προάγουν την κυτταροδιαίρεση και την ανάπτυξη των κυττάρων. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των βλαστών και των φύλλων, καθώς και για την παραγωγή σταφυλιών. Παρατεταμένη παρουσία των γιβερελλινών (και όχι κυτοκινινών) κατά την άνθιση (στάδιο ανθικής επαγωγής), λόγω κλιματικών συνθηκών προκαλεί δημιουργία καταβολών ελίκων στους οφθαλμούς και όχι δημιουργία καταβολών ταξιανθιών.