Η μυθολογια για αντίθεση της Ε.Ε. στη δημιουργία φραγμάτων για αποθήκευση νερού και παραγωγή ενέργειας

Γράφει ο Φάνης Γέμτος, γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος της Ε.Δ.Υ.ΘΕ.

Στο προηγούμενο σημείωμα αναφέρθηκα στην ανάγκη δημιουργίας φραγμάτων και ταμιευτήρων νερού στα ορεινά της Θεσσαλίας για να αναπτυχθεί ασφάλεια από πλημμύρες και επάρκεια νερού για τις ανάγκες του πληθυσμού και των καλλιεργειών, την αποφυγή περιβαλλοντικών καταστροφών όπως πχ η καταστροφή των υπόγειων υδροφορέων στην Ανατολική Θεσσαλία και την αποφυγή ερημοποίησης της περιοχής. Οι οικολογικές οργανώσεις και κάποιοι από τα πολικά κόμματα αντιτίθενται στη δημιουργία φραγμάτων. Αντιπροτείνουν τη διατήρηση της ελεύθερης ροής των ποταμών χωρίς φράγματα-εμπόδια, την αναδάσωση ορεινών περιοχών ώστε να υπάρχει ανάσχεση της ροής των νερών και στην ανάγκη να συμβαίνουν και κάποιες πλημμύρες μέχρι κάποιου σημείου ελεγχόμενες αρκεί να αποκατασταθεί η ροή των ποταμών.

Φυσικά αποφεύγουν να εξηγήσουν πως θα καλύψουμε τις ανάγκες επιβίωσης του πληθυσμού της Θεσσαλίας, της Ελλάδας αλλά και του Πλανήτη αν αντικαταστήσουμε καλλιεργούμενες εκτάσεις με δάση. Σημειώνω ότι το προηγούμενο καλοκαίρι ο πληθυσμός της Γης υπερέβη τα 8 δις και δυστυχώς 800 εκατομμύρια βρίσκονται στα όρια της επισιτιστικής κρίσης. Πως θα καλύψουμε τις επισιτιστικές ανάγκες του πληθυσμού της γης αν μειώσουνε τις καλλιεργούμενες εκτάσεις (μετατροπή σε δάση) ή το 4% αγρανάπαυση που επιβάλλει η νέα ΚΑΠ; Αν μειώσουμε την παραγωγικότητα της γεωργίας μας με αντικατάσταση αρδευόμενων καλλιεργειών με ξηρικές που θα μειώσουν τις αποδόσεις προφανώς δημιουργούμε έλλειψη τροφίμων. Είναι γενικός κανόνας των «οικολόγων» και των λαϊκιστών να προβάλλουν ιδέες και να αντιτίθενται σε έργα χωρίς να προτείνουν λύσεις για τη συνέχιση της ζωής των πολιτών.
 Ένα επιπλέον επιχείρημα κατά των έργων ταμίευσης νερού το χειμώνα για να έχουμε το καλοκαίρι και σε περιόδους ξηρασίας εκτός από τις αποφάσεις του ΣτΕ (τη χώρα φαίνεται δεν τη κυβερνά η εκλεγμένη κυβέρνηση) είναι η αντίθεση της ΕΕ στη δημιουργία ταμιευτήρων. Μάλιστα αναφέρονται σε αποφάσεις ευρωπαϊκών θεσμών, ενώ είναι γνωστό ότι στα ερωτήματα του ΣτΕ για τη μεταφορά νερού μεταξύ λεκανών απορροής η απάντηση ήταν ότι μπορεί να γίνει με απόφαση του κράτους μέλους εφ’ όσον εξυπηρετεί τις ανάγκες επιβίωσης των πολιτών. Είναι προφανές ότι αυτό είναι ένας μύθος με πρώτη χαρακτηριστική διάψευση την επιχορήγηση της ΤΕΡΝΑ με 250.000.000 € για το έργο αντλησιοταμίευσης που κατασκευάζει με δημιουργία φραγμάτων αποθήκευσης του νερού. Αλλά και πολλές Ευρωπαϊκές χώρες π.χ. Πορτογαλία κατασκευάζουν μεγάλα φράγματα αποθήκευσης νερού αλλά και λειτουργίας ως αποθήκες ενέργειας από τις υπόλοιπες ΑΠΕ κυρίως αιολικής και ηλιακής.
Επιπλέον η ΕΕ χρηματοδοτεί έρευνα για φράγματα και τη δυνατότητα χρήσης τους για αποθήκευση ενέργειας. Στο περιοδικό HORIZON (το περιοδικό έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ) στο τεύχος της 2/6/24 αναφέρεται σε δύο ερευνητικά έργα που χρηματοδοτήθηκαν. Στο άρθρο αναφέρεται αρχικά η δυσκολία επίτευξης του στόχου διπλασιασμού της ενέργειας από ΑΠΕ από το 2022 μέχρι το 2030. Καθώς οι ΑΠΕ μη συνεχούς παραγωγής (αιολική, ηλιακή) δεν εξασφαλίζουν τη συνεχή τροφοδοσία του δικτύου απαιτείται αποθήκευση της περίσσειας και χρήση όταν υπάρχει έλλειψη. Οι μπαταρίες που προτείνονται για χρήση έχουν πολλά μειονεκτήματα (μικρό μέγεθος, μικρός χρόνος απόσβεσης, χρήση σπάνιων υλικών κλπ). Για αυτό προτείνεται η χρήση ΥΗ ενέργειας που μπορεί να καλύψει το πρόβλημα με μικρότερο κόστος και με μεγαλύτερη διάρκεια απόσβεσης.
Τα πλεονεκτήματα αυτά επαναφέρουν στο προσκήνιο την ΥΗ ενέργεια. Ένα πρόβλημα με τη παραγωγή ΥΗ ενέργειας στη νέα περίοδο που τα φράγματα χρησιμοποιούνται για αποθήκευση ενέργειας είναι ότι θα πρέπει οι μηχανισμοί να ανοίγουν και κλείνουν περισσότερες φορές την ημέρα κάτι που δημιουργεί νέες ανάγκες . Τα προβλήματα αυτά μελέτησε το ερευνητικό πρόγραμμα XFLEX HYDRO σε φράγματα. Οι νέες τεχνολογίες δοκιμάστηκαν σε φράγματα στην Ελβετία, Γαλλία και Πορτογαλία. Ένα από αυτά το φράγμα αντλησιοταμίευσης Grand’ Maison στις Γαλλικές Άλπεις ισχύος 1,8 GW. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα βοηθήσουν να αξιοποιηθούν ΥΗ έργα για αποθήκευση ενέργειας που θα βοηθήσει την ανάπτυξη της αιολικής και ηλιακής ενέργειας που σήμερα έχει σοβαρά προβλήματα. Όλοι ξέρουμε ότι σε ώρες μεγάλης παραγωγής των μη συνεχών ΑΠΕ το σύστημα αναγκάζεται να απορρίπτει φορτία γιατί δεν υπάρχει καταναλωτής τους χάνοντας πολύτιμη ενέργεια και πόρους.
Ένα δεύτερο χρηματοδοτούμενο έργο είναι το ALPHEUS. Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένα κυκλικό φράγμα μέσα στη θάλασσα. Με αντλίες νερού, όταν υπάρχει περίσσευμα ενέργειας νερό αντλείται εκτός ταμιευτήρα. Όταν υπάρχει έλλειψη το νερό αφήνεται να επανέλθει στον ταμιευτήρα περνώντας από κυκλώνες που κινούν γεννήτριες παραγωγής ενέργειας. Το πρόγραμμα δοκίμασε με επιτυχία την ιδέα σε μικρή κλίμακα και τώρα πρέπει να αναπτυχθεί με επένδυση σε μεγάλη κλίματα.
 Η ΥΗ ενέργεια διαδίδεται με μεγάλη ταχύτητα σε όλο τον κόσμο καθώς αποδεικνύεται η χρησιμότητά της τόσο ως αυτόνομης παραγωγής ενέργειας, αλλά και ως ισορροπιστής του συστήματος παραγωγής ενέργειας από ηλιακή και αιολική ενέργεια. Το σύνολο των μονάδων παραγωγής ΥΗ ενέργειας στο κόσμο έφτασε στα 1412 GW από τα οποία 179 GW μονάδες αντλισιοταμίευσης.
Τι γίνεται στη χώρα μας; Ως συνήθως είμαστε τελευταίοι σε αξιοποίηση του δυναμικού μας. Ο κ. Σταφανάκος, επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ, σε ομιλία του στο Αντάμωμα της Αμφικτιονίας των Καραγκούνηδων (θα αναφερθώ σε αυτό σε επόμενο σημείωμα) στο Προάστιο του Δήμου Παλαμά που έγινε από 3-6 Ιουλίου σε ομιλία του με Θέμα: Το Υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας και η προοπτική για Υδροηλεκτρικά Έργα (ΥΗΕ) στην Ελλάδα ανέφερε ότι ενώ η Ευρώπη έχει αξιοποιήσει σε μεγάλο ποσοστό το ΥΗ δυναμικό της εμείς έχουμε αξιοποιήσει μόνο το 35%.
Τα τελευταία γεγονότα της κλιματικής κρίσης δείχνουν να αλλάζουν πολλές ιδέες. Ειδικώς για μας στη Θεσσαλία η εναλλαγή από τις πλημμύρες του Daniel στη λειψυδρία σε πολλές περιοχές της Θεσσαλίας (Φράγμα Σμοκόβου, ΤΟΕΒ Πηνειού κ.λπ.) ελπίζω να μας ξυπνήσει. Η συζήτηση έχει αρχίσει τόσο Παγκόσμια όσο και στην Ευρώπη για τα προβλήματα που δημιουργεί η διαχείριση των υδάτων: τις πλημμύρες και τη λειψυδρία από περιόδους ξηρασίας. Ελπίζω ότι και το δικό μας πολιτικό σύστημα θα αναγκαστεί να αλλάξει ρότα και να αρχίσει άμεσα (αφού αλλάξει το ΕΣΕΚ που προβλέπει ελάχιστα ΥΗ) η μελέτη και κατασκευή φραγμάτων και ταμιευτήρων σε όλη της χώρα και ιδιαίτερα σε εμάς στη Θεσσαλία που θα μας προστατεύσουν από πλημμύρες, από ξηρασίες και θα μας επιστέψουν την αξιοποίηση των ΑΠΕ για να πετύχουμε τον στόχο των μηδενικών εκπομπών ΑτΘ μέχρι το 2050. Έτσι θα αποφύγουμε τα χειρότερα.