Με εταίρους από 8 χώρες: Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Τυνησία, Μαρόκο, Αλγερία. Το πρόγραμμα αυτό ασχολήθηκε με την υιοθέτηση της Γ.Σ. των εδαφών στη λεκάνη της Μεσογείου. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο συντονιστής της Ελληνικής Ομάδας δρ Θ. Γιτσόπουλος, ερευνητής του ΕΛΓΟ Δήμητρα, η Γ.Σ. έχει αρχίσει να διαδίδεται κυρίως στις χώρες της Μεσογείου της ΕΕ (Ισπανία 6,5 εκατ. στρέμματα, Γαλλία 2 εκατ. στρ., Ιταλία 0,8 εκατ. στρ., Πορτογαλία 0,32 εκατ. στρ). Η διάδοση είναι πολύ μικρότερη στις χώρες της Β. Αφρικής, αλλά και εκεί υπάρχουν αρκετές χιλιάδες στρέμματα (80.000 στην Τυνησία) όπου εφαρμόζεται. Εμείς κάπου στον πάτο.
Τι είναι η Γ.Σ. και ποια η σημασία της; Έχω γράψει πολλές φορές σχετικά και θα επαναλάβω κάποια στοιχεία για να βοηθήσω τη μνήμη σας. Η Γ.Σ. στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: στην ελάχιστη διατάραξη του εδάφους, στην εφαρμογή αμειψισπορών και τη συνεχή κάλυψη του εδάφους με φυτικά υπολείμματα ή/και με βλάστηση με χρήση κατάλληλων ειδών ή μιγμάτων. Οι ωφέλειες της αμειψισποράς είναι η καλύτερη αξιοποίηση του εδάφους και των στοιχείων του, περιορισμός των παρασίτων των φυτών, με χρήση ψυχανθών επιτυγχάνεται εμπλουτισμός του εδάφους με άζωτο και βελτίωση των αποδόσεων. Οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης σπέρνονται ανάμεσα σε δύο κύριες καλλιέργειες. Εξασφαλίζουν τη συνεχή κάλυψη του εδάφους αποτρέποντας το χτύπημα των σταγόνων της βροχής στο γυμνό έδαφος που είναι η αρχή του φαινομένου της διάβρωσης. Αυξάνουν τη διηθητικότητα του εδάφους (μείωση απορροής), προσθέτουν οργανική ύλη αυξάνοντας την οργανική ουσία, περιορίζουν τα ζιζάνια, τα αγρωστώδη απορροφούν το υπολειμματικό άζωτο της προηγούμενης καλλιέργειας και τα ψυχανθή το δεσμεύουν αποδίδοντάς το στην επόμενη καλλιέργεια. Τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι η διατήρηση ζωντανών ριζών όλο τον χρόνο αυξάνει τους μικροοργανισμούς του εδάφους και βελτιώνει τη βιοποικιλότητα. Τέλος εάν η καλλιέργεια συγκομιστεί (στις ΗΠΑ βάζουν και ζώα να βοσκήσουν) μπορεί να δώσει παραγωγή βιομάζας για ζωοτροφή ή παραγωγή ενέργειας. Η ρίζα που παραμένει στο έδαφος συμβάλλει στην αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους. Η κατεργασία του εδάφους εκτός από τη μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και εργασίας που απαιτεί, αλλά και την ανάγκη διατήρησης μεγάλων γεωργικών ελκυστήρων και πολλών μηχανημάτων, έχει αρνητικές επιπτώσεις στο έδαφος, καθώς μειώνει τη οργανική ουσία του (ο αερισμός του εδάφους αυξάνει τη δράση των αερόβιων μικροοργανισμών που αποδομούν την οργανική ουσία), μειώνουν τους πληθυσμούς των ζώων του εδάφους (γαιοσκώληκες), αλλά σύμφωνα με έρευνες και τους χρήσιμους μύκητες του εδάφους. Η ακατεργασία ή μηδενική κατεργασία είναι η σπορά της καλλιέργειας χωρίς διατάραξη του εδάφους. Ουσιαστικά η σπαρτική απομακρύνει ή κόβει τα φυτικά υπολείμματα από τη γραμμή σποράς, ανοίγει ένα αυλάκι στο έδαφος όπου τοποθετεί τον σπόρο και τον σκεπάζει με έδαφος για να φυτρώσει.
Σύμφωνα με το κ. Γιτσόπουλο οι ωφέλειες της Γ.Σ. είναι:
Για το έδαφος: Περιορισμός της ΔΙΑΒΡΩΣΗΣ, Μείωση της ΣΥΜΠΙΕΣΗΣ, Αύξηση της Γονιμότητας και υγείας του, Βελτίωση της ΣΤΡΑΓΓΙΣΗΣ και του ΑΕΡΙΣΜΟΥ, Εξοικονόμηση εδαφικής ΥΓΡΑΣΙΑΣ, Αύξηση της ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ.
Για το περιβάλλον: Μείωση των εκπομπών ΑΕΡΙΩΝ του ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ, ΔΕΣΜΕΥΣΗ του CO2 στο έδαφος με τη μορφή οργανικής ύλης, Συμβολή στην αντιμετώπιση της ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ, Περιορισμός της ΡΥΠΑΝΣΗΣ των υδάτων και των επιπτώσεων από ραγδαία καιρικά φαινόμενα.
Για τον παραγωγό: Βελτίωση και σταθεροποίηση των ΑΠΟΔΟΣΕΩΝ των καλλιεργειών, Περιορισμός κατανάλωσης ΚΑΥΣΙΜΟΥ, Περιορισμός του χρόνου ΕΡΓΑΣΙΑΣ, Μείωση των ΕΙΣΡΟΩΝ σε αγροεφόδια, Μείωση των ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ του γεωργικού εξοπλισμού, Έγκαιρη εκτέλεση των εργασιών στο χωράφι, ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.
Έχει μειονεκτήματα η Γ.Σ.; Προφανώς. Δεν υπάρχει τίποτα που μαζί με τα πλεονεκτήματα να μην έχει και κάποια μειονεκτήματα. Ας δούμε τα μειονεκτήματα για να μπορέσουμε να συγκρίνουμε θετικά και αρνητικά στοιχεία. Η μονοκαλλιέργεια είναι αναμφίβολά πιο βολική για τον αγρότη. Μαθαίνει καλά μια καλλιέργεια και τις δυσκολίες της. Έχει έναν γεωργικό εξοπλισμό που καλύπτει τη καλλιέργεια και δεν χρειάζεται άλλα μηχανήματα. Με την ύπαρξη ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων καλύπτεται από ζιζάνια και ασθένειες που συσσωρεύονται. Βέβαια αυτό συσσωρεύει μεγαλύτερο κόστος, αλλά αυτό οι αγρότες μας σπάνια το αναλύουν. Πιστεύω ότι, μια από τις αδυναμίες της πλειοψηφίας των αγροτών μας είναι η μη τήρηση καλών λογαριασμών. Οι καλλιέργειες φυτοκάλυψης έχουν τα δικά τους προβλήματα. Απαιτούν κόστος για τη σπορά (κατεργασία εδάφους, σπόροι) αλλά και αρκετή εργασία. Υπάρχουν ιδέες για σπορά ανάμεσα στις γραμμές των κύριων καλλιεργειών ακόμη και με drones, αλλά αυτά είναι πιο προωθημένα συστήματα. Δυσκολίες υπάρχουν και στο τελείωμα της καλλιέργειας και στην προετοιμασία για σπορά της επόμενης καλλιέργειας. Ίσως χρειάζονται και ειδικό εξοπλισμό.
Το πρόβλημα με τη Γ.Σ. είναι ότι οι ωφέλειες δεν φαίνονται άμεσα. Τόσο η αύξηση της οργανικής ουσίας που θα βελτιώσει τα χαρακτηριστικά του εδάφους όσο και η μείωση των ζιζανίων και παρασίτων χρειάζονται λίγα χρόνια για να δείξουν τις ωφέλειες. Και οι αγρότες δεν είναι υποδείγματα υπομονής στη παρατήρηση αποτελεσμάτων. Η μετακίνηση από τη συμβατική κατεργασία με όργωμα σε ακατεργασία είναι ένα μεγάλο άλμα. Η αναστροφή του εδάφους και η κάλυψη των φυτικών υπολειμμάτων αφήνει ελεύθερο το έδαφος για τη λειτουργία των επόμενων μηχανημάτων που θα περάσουν από το χωράφι και της σπαρτικής.
Επί πλέον μεταφέρει στο βάθος οργώματος τους σπόρους των ζιζανίων που δημιουργήθηκαν την προηγούμενη χρονιά. Εκεί προφανώς δεν μπορούν να φυτρώσουν. Αυτό μειώνει τα ζιζάνια που φυτρώνουν την επόμενη χρονιά και συμβάλλει στη μείωση των ζιζανίων. Βέβαια υπάρχει ο αντίλογος ότι ταυτόχρονα μεταφέρουν τους σπόρους των ζιζανίων που παραχώθηκαν τις προηγούμενες χρονιές διαιωνίζοντας το πρόβλημα, αλλά αυτό είναι συνηθισμένο και δεν το βλέπουμε. Επί πλέον η κατεργασία του εδάφους πριν τη σπορά καταστρέφει τα φυτρωμένα ζιζάνια και τα φυτά μας αναπτύσσονται αρχικά χωρίς ανταγωνισμό.
Συνέχεια στο επόμενο.
