«Φέτος διανύουμε ένα έτος από τα λεγόμενα «έτη περονόσπορου» και διαγράφεται μια ολόμαυρη σελίδα για αρκετές καλλιέργειες, αλλά ιδιαιτέρως για την αμπελοκαλλιέργεια στην οποία ...έπεσε περονόσπορος» δηλώνει στην «Ε» ο γεωπόνος υποψήφιος διδάκτωρ του Freie Universitat Berlin, κ. Χατζόπουλος Γιάννης, και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για μη αναστρέψιμη κατάσταση.
«Πρόκειται για μια επιδημία» τονίζει «η οποία ξεκάθαρα χαρακτηρίζεται έτσι από την έντασή της, την έκταση της εξάπλωσής της και την ιστορία της ασθένειας του περονόσπορου η οποία εμφανίζεται περιοδικά και καταστροφικά στα έτη της...».
Οι ακραίες καιρικές συνθήκες και η κλιματική αλλαγή αποτελούν τα αίτια της έξαρσης του φαινόμενου, σύμφωνα με τον κ. Χατζόπουλο, με την καταστροφή να είναι πλέον προδιαγεγραμμένη, καθώς δεν υπάρχουν μέσα αντιμετώπισης.
Ο κ. Χατζόπουλος δηλώνει ότι οι αμπελοκαλλιεργητές θα χάσουν περιουσίες και είναι άδικο γι’ αυτούς να μην αποζημιωθούν, γιατί ο περονόσπορος της αμπέλου δεν περιλαμβάνεται στα αίτια αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ!
Υποστηρίζει, μάλιστα, ότι «οι αγρότες θα πρέπει να διεκδικήσουν αποζημιώσεις, πριν φτάσει η ώρα του τρύγου, που δεν γνωρίζουμε αν θα φτάσει και πριν τα μπάνια του λαού…».
Στην ερώτηση αν θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί και να αντιμετωπιστεί, πριν γίνει επιδημία, ο ίδιος επισημαίνει τα εξής: «Εκτιμώ ότι θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί αν υπήρχαν τα ανάλογα μέσα, η ανάλογη πληροφόρηση στους αγρότες και οι κατευθυντήριες γραμμές από την Περιφέρεια, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και τους Δήμους. Όλοι αυτοί, θα έπρεπε να δώσουν τις κατευθύνσεις στήριξης του αγροτικού τομέα, στην καρδιά της αγροτικής ζωής, της φημισμένης θεσσαλικής πεδιάδας, με σύγχρονες μεθόδους και τον ανάλογο εξοπλισμό, με τη στελέχωση εξειδικευμένων στελεχών, ακόμη και με τη δημιουργία υπηρεσιών τύπου 112, για παρόμοιες καταστάσεις.
Η παρακολούθηση της πρόγνωσης και της εξέλιξης της επιδημίας του περονόσπορου της αμπέλου θα ήταν πολύ εύκολη παρακολουθώντας τα μετεωρολογικά δεδομένα, ειδικά στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογικής αιχμής που ζούμε και της πολλά υποσχόμενης γεωργίας ακριβείας, με τη βοήθεια λίγων αισθητήρων. Σε συνδυασμό με τις παγίδες σύλληψης των σπορίων των μυκήτων παρακολουθούμε τον αρχικό πληθυσμό των σπορίων, βασικό στοιχείο πρόγνωσης για την επικινδυνότητα της εισβολής, αλλά επίσης και για την εξέλιξη της επιδημίας.
Ακόμη υπάρχουν έτοιμα μοντέλα προγνώσεων-προειδοποιήσεων τα οποία, συγκεντρώνοντας και επεξεργάζοντας τα δεδομένα των παγίδων και των μετεωρολογικών σταθμών, στέλνουν τις προειδοποιήσεις στο κινητό ή στον υπολογιστή, γνωστά και ευρέως διαδεδομένα είναι τα μοντέλα πρόγνωσης του Πανεπιστημίου Davis της Καλιφόρνιας.
Και επανέρχομαι, λέγοντας ότι θα έπρεπε να αποφύγουμε την επιδημία και τέτοιες έκτακτες καταστάσεις οι οποίες θα γίνονται συχνότερες τα επόμενα χρόνια. Φτάνοντας όμως σήμερα στην καταστροφή, εκτιμώ πως όλοι οι προαναφερόμενοι, θα πρέπει να βοηθήσουν στις δικαιολογημένες απαιτήσεις για άμεσες αποζημιώσεις αναγνωρίζοντας την ευθύνη τους, με το ελαφρυντικό ότι πάντα τέτοια ακραία φαινόμενα αιφνιδιάζουν.
Αν και καθυστερημένα, απαιτείται άμεση συνεργασία όλων, για την τεκμηρίωση και την αναζήτηση του φορέα αποζημίωσης».
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ
Όπως μας ενημερώνει ο κ. Χατζόπουλος: «Ο περονόσπορος τρέφεται μόνο από ζωντανά κύτταρα, με συνέπεια να συνάπτει μια ειδική σχέση με το φυτό, ώστε να λαμβάνει την τροφή του και τις απαιτούμενες ουσίες, χωρίς αυτό να αποβαίνει μοιραίο για το αμπέλι, επειδή εάν νεκρωθεί το φυτό θα νεκρωθεί και ο μύκητας και έτσι υπάρχει αυτή η βασανιστική σχέση, μέχρι ο περονόσπορος να σχηματίσει τα σπόρια με τα οποία θα διαχειμάσει στα πεσμένα φύλλα στο έδαφος και τότε ολοκληρώνει την καταστροφική του επιδρομή αποξηραίνοντας το αμπέλι, πράγμα το οποίο ευνοουμένων των συνθηκών, θα επηρεάσει και την επόμενη χρονιά, ίσως και περισσότερες. Οπότε ακόμη, παρόλη την οδυνηρή εξέλιξη της επιδημίας, πρέπει να συνεχιστούν οι φυτοπροστατευτικές εφαρμογές και να δοθούν οι ανάλογες οδηγίες.
Χαρακτηριστικό των μυκήτων είναι ότι σε μικρή επιφάνεια και βραχύ χρονικό διάστημα έχουν τη δυνατότητα παραγωγής αστρονομικού αριθμού σπορίων.
Ας υποθέσουμε ότι από ένα σπόριο προκύπτει μία κηλίδα, εάν σε αυτή έχουν αναπτυχθεί 100.000 σπόρια, όπως περίπου συμβαίνει στον περονόσπορο της αμπέλου, στη δεύτερη εισβολή θα προκύψουν ισάριθμες κηλίδες και σε κάθε κηλίδα θα αναπτυχθούν επίσης 100.000 σπόρια. Ο αριθμός των σπορίων που θα υπάρχει στο τέλος της τρίτης εισβολής ανέρχεται σε ένα τετράκις εκατομμύριο τα οποία είναι ικανά να μολύνουν άπαντα τα φύλλα 2.500.000 στρεμμάτων.
Αυτό το εφιαλτικό σενάριο, συμβαίνει σε συνθήκες αγρού σπάνια όταν θα υπάρξουν ακραίες καταστροφικές μετεωρολογικές συνθήκες. Η βλάστηση των σπορίων των μυκήτων είναι στενά συνδεδεμένη με την υγρασία και είναι προαπαιτούμενο για τον περονόσπορο να υπάρχει σταγόνα ύδατος στο φύλλο για να γίνει η μόλυνση. Ο ρόλος της θερμοκρασίας είναι, επίσης, σημαντικός και σε ευνοϊκή θερμοκρασία, κυμαινόμενη μεταξύ 18-25 βαθμούς Κελσίου, πραγματοποιείται ταχεία μόλυνση, μόνον σε 40-60 λεπτά.
Ο χρόνος μεταξύ της μόλυνσης και της εμφανίσεως των συμπτωμάτων ονομάζεται χρόνος επώασης.
Στον περονόσπορο της αμπέλου ο χρόνος επωάσεως είναι πολύ μικρής διάρκειας και για θερμοκρασία 16-25 βαθμούς Κελσίου είναι μόλις 2,5 ημέρες.
Επόμενη φάση είναι η εκκόλαψη, όπου με θερμοκρασίες μεταξύ 18-25 βαθμών C, εντός 8-11 ωρών, εμφανίζονται οι καρποφορίες του μύκητα.
Η επιδημία αρχίζει με την πρώτη εισβολή και ακολουθεί η δεύτερη και ούτω καθεξής. Για να λάβει η ασθένεια επιδημιολογική μορφή απαιτείται να προηγηθούν 2-3 εισβολές.
Σήμερα, λοιπόν, βρισκόμαστε στο στάδιο της γενικευμένης ανάπτυξης της επιδημίας που καλύπτει την περιοχή της Θεσσαλίας, αλλά και όλης της Ελλάδας, χωρίς να αφήνει εκτός ούτε τις κληματαριές στις αυλές των σπιτιών. Αυτό σημαίνει ότι ήδη έχουν γίνει πολλαπλές εισβολές».
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Στην ιστορία της Ελλάδας υπήρξαν ανάλογα φαινόμενα. Σύμφωνα με τον κ. Χατζόπουλο: «Ο περονόσπορος της αμπέλου εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 1878 και σε τρία μόλις χρόνια διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη και τις παραμεσόγειες χώρες.
Το 1900 μείωσε την παραγωγή της Ελλάδας κατά τα 2/3.Το 1960 στην Κρήτη 60%, το 1963 στην Ηλεία και Μεσσηνία 50%, στην Κρήτη το 1982 και ξανά το 2011 εμφάνισε ζημιά στο 80% των αμπελοκαλλιεργειών».
Της Λένας Κισσάβου
