Αναφέρθηκα στην αναμενόμενη κλιματική αλλαγή που σύμφωνα με την υπάρχουσα γνώση θα προκαλέσει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του Πλανήτη. Η αλλαγή αυτή αναμένεται να προκαλέσει ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ραγδαίες βροχές, μείωση βροχοπτώσεων, ξηρασία και αύξηση των ημερών καύσωνα, απότομες αυξομειώσεις της θερμοκρασίας, χαλαζοπτώσεις. Οφείλεται σε ανθρωπογενείς παράγοντες που αύξησαν την περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε αέρια του θερμοκηπίου. Η Γεωργία συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή με τον περιορισμό των δασών, τη μείωση της οργανικής ουσίας στο έδαφος, την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου από καύση ορυκτών καυσίμων για ενέργεια και παραγωγή υλικών και εξοπλισμού, το μεθάνιο από παράγεται από τα μηρυκαστικά, τα οξείδια αζώτου που παράγονται από την εφαρμογή των αζωτούχων λιπασμάτων. Υπάρχουν διάφορα σενάρια για την εξέλιξη του φαινομένου. Σύμφωνα με τη διάσκεψη του Παρισιού μπορούμε να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του αιώνα στους 2 βαθμούς C.
Μέχρι σήμερα η ΓΗ δημιούργησε ένα ζωντανό σύστημα ελέγχου της θερμοκρασίας του Πλανήτη και ελέγχου του φαινομένου του θερμοκηπίου. Διότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου όταν διατηρείται σε ορισμένα πλαίσια τότε εξασφαλίζει θερμοκρασίες του Πλανήτη που εξασφαλίζουν τη ζωή. Η διατήρηση των επιπέδων ισοδυνάμων διοξειδίου του άνθρακα των 280 μερών στο εκατομμύριο της προβιομηχανικής εποχής έναντι 421 σήμερα (Μάιος του 2022) είναι κρίσιμο στοιχείο για την επιβίωση του πλανήτη. Το διοξείδιο του άνθρακα παράγεται από όλους τους οργανισμούς στον πλανήτη και απορροφάται από τα φυτά, αλλά και από τους ωκεανούς. Η ισορροπία διατηρούνταν μέχρι τη βιομηχανική επανάσταση και τη χρήση ορυκτών καυσίμων μαζί με την τεράστια αύξηση του πληθυσμού μας. Φτάσαμε αισίως στα 8 δισεκατομμύρια και η αύξηση συνεχίζεται. Σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού πριν δύο χρόνια πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από 55 δισ. τόνους σε 8,5 μέχρι το 2050 για να διατηρήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς C. Προφανώς χρειαζόμαστε δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που παράγουμε και δράσεις απορρόφησης αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα.
Η Γεωργία βρίσκεται σε μια ιδιότυπη κατάσταση: από τη μια πλευρά θα υποστεί και πρέπει να αντέξει τις συνέπιες της κλιματικής αλλαγής από την άλλη μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ή να αφαιρέσει διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Η Γεωργία καλείται να οργανωθεί για να αποτρέψει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αναπτύσσοντας μια κλιματικά ανθεκτική γεωργία, να συμβάλει στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και να εξασφαλίσει τη διατροφή του αυξανόμενου πληθυσμού με υψηλής ποιότητας και υγιεινά τρόφιμα και πρώτες ύλες. Εκτιμάται ότι θα πρέπει να αυξήσουμε την παραγωγικότητα της γεωργίας κατά 70% μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελληνική Γεωργία θα υπάρξουν στη διάβρωση των εδαφών, στη μείωση του διαθέσιμου νερού, στην αύξηση των αναγκών αρδευτικού νερού, επίδραση στις καλλιέργειες. Πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε; Λύση: Ανάπτυξη μιας Αειφορικής ή Βιώσιμης Γεωργίας (Sustainable Agriculture) που να καλύπτει τις σημερινές ανάγκες του ανθρώπου χωρίς να θυσιάζει τη δυνατότητα κάλυψης των αναγκών των επόμενων γενεών. Δηλαδή μια γεωργία που να ενισχύει το περιβάλλον και την παραγωγική βάση της σε μακροχρόνια βάση, να εξασφαλίζει τις ανάγκες του ανθρώπου σε τρόφιμα και πρώτες ύλες, να ενισχύει την ποιότητα ζωής των αγροτών και της κοινωνίας και να είναι οικονομικά βιώσιμη. Μια Γεωργία η οποία:
* να χρησιμοποιεί ελάχιστες εισροές πρώτων υλών εκτός γεωργίας (μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, μείωση χημικών, ανακύκλωση στοιχείων ή ενέργειας κ.λπ.).
* να συντηρεί και θα αυξάνει την γονιμότητα των εδαφών (αποφυγή διάβρωσης, διατήρηση/συντήρηση/αύξηση οργανικής ουσίας κ.λπ.).
* να κάνει καλή διαχείριση νερού.
* να περιορίσει ή αποφύγει τη χρήση χημικών που μπορεί να ρυπάνουν το περιβάλλον και ιδιαίτερα τα επιφανειακά και υπόγεια νερά.
* να περιορίσει ή αποφύγει τη χρήση ή θα κάνει ορθολογική χρήση χημικών που καταστρέφουν τη φυσική ζωή ή το τοπίο κ.λπ.
* να διατηρήσει τις ισορροπίες της φύσης (βιοποικιλότητα και ενίσχυση των φυσικών τρόπων παραγωγής).
* να διατηρεί τις αποδόσεις τουλάχιστον στο ίδιο με το σημερινό επίπεδο, ακόμα και να τις αυξήσει για την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού της γης.
Όλα αυτά θυμίζουν προτάσεις της ΕΕ για την «πράσινη συμφωνία» και για τη πολιτική από το αγρόκτημα στο πιάτο του καταναλωτή στις οποίες πρέπει να προσαρμοστούμε. Η νέα πρόταση της χώρας για την εφαρμογή της ΚΑΠ εκτός από τις συνδεμένες και άλλες επιδοτήσεις που είχε αρχικά πιστεύω ότι θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί και αυτή και να προωθήσει ανάλογες πολιτικές.
Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος,
ομότιμος καθηγητής
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
