BEATLES: Πρόγραμμα για αλλαγή συμπεριφοράς στην εφοδιαστική αλυσίδα

Με στόχο την ανάπτυξη μιας Κλιματικά Εξυπνης Γεωργίας στις χώρες της ΕΕ

Γράφω αυτό το κείμενο για να εξηγήσω πως στην Ε.Ε. με σοβαρότητα προωθούνται αλλαγές στον αγρο-διατροφικό τομέα. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα όσα προτείνονται είναι σωστά. Αλλά πάντα μελετώνται. Η Ε.Ε. δεν προτείνει απλώς νέες πολιτικές, αλλά προσπαθεί να μελετήσει πώς αυτές μπορούν να εφαρμοστούν και τι επιπτώσεις θα έχουν στην εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά και στους παίκτες που μετέχουν σε αυτή. Να δώσει στοιχεία πώς θα προωθηθούν οι αλλαγές στη συμπεριφορά των παικτών με τις ελάχιστες αρνητικές επιπτώσεις. Δεν αναλώνεται σε μοίρασμα επιδοτήσεων, όπως κάνει ο δικός μας υπουργός Γεωργίας, αλλά προσπαθεί να μελετήσει τα θέματα για να επιτύχει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Στο προηγούμενο σημείωμα αναφέρθηκα στην κλιματικά έξυπνη γεωργία ( ΚΕΓ) και πώς οι διάφορες πολιτικές της Ε.Ε. την προωθούν. Όπως σημείωσα, η ΚΕΓ δεν περιορίζεται μόνο στην παραγωγή στο χωράφι, αλλά καλύπτει όλη την εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι να καταναλωθεί το προϊόν από τον τελικό χρήστη, αλλά και την τελική διάθεση των αποβλήτων και υπολειμμάτων.
Είναι προφανές ότι κλιματικά έξυπνη παραγωγή προϋποθέτει αλλαγές στις σημερινές πρακτικές που θα βελτιώσουν τις επιδόσεις του συστήματος παραγωγής, μεταποίησης και διανομής, αλλά και τη συμπεριφορά του καταναλωτή. Οι αλλαγές θα χρειαστούν επενδύσεις, αλλά και εκπαίδευση των αγροτών και προσαρμογές της διατροφικής αλυσίδας. Πολλές από τις προτεινόμενες δράσεις, π.χ. βιολογική γεωργία, θα προκαλέσουν αυξήσεις του κόστους παραγωγής που θα προέλθει από τη μείωση της παραγωγής. Σήμερα τα βιολογικά προϊόντα πωλούνται σε τιμές υψηλότερες των προϊόντων που παράγονται με συμβατική γεωργία είτε με συστήματα ολοκληρωμένης παραγωγής. Κάποιοι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να πληρώσουν τη μεγαλύτερη αξία για να έχουν προϊόντα που θεωρούν ότι είναι περισσότερο υγιεινά. Με την προώθηση των πολιτικών της Ε.Ε. (πράσινη συμφωνία, από το αγρόκτημα στο πιάτο του καταναλωτή, προστασία βιοποικιλότητας, μηδενική ρύπανση, δράσεις για την κλιματική αλλαγή) θα έχουμε σημαντικές μεταβολές των πρακτικών και είναι πιθανό να έχουμε αύξηση του κόστους και μαζί των τιμών. Η Ε.Ε. μέσω των πολιτικών της (και της ΚΑΠ) θα πρέπει να πείσει τους μετόχους της αλυσίδας διατροφής να κάνουν τις προτεινόμενες αλλαγές. Θα πρέπει, επίσης, να πείσει τους καταναλωτές να ζητούν τα προϊόντα βιώσιμης παραγωγής και να είναι διατεθειμένοι να τα αγοράσουν ακόμη και με υψηλότερες τιμές.
Για να μελετήσει τα προβλήματα αυτά η Ε.Ε. χρηματοδοτεί ένα σχετικό πρόγραμμα με τίτλο BEATLES (Behavioural Change Towards Climate-Smart Agriculture – Αλλαγές συμπεριφοράς με στόχο την Κλιματικά Έξυπνη Γεωργία). Είχα την τύχη να παρευρεθώ στην εναρκτήρια συνάντηση του προγράμματος (η φωτογραφία των μετεχόντων με φόντο την Ακρόπολη) τον Ιούλιο και θα σας δώσω λίγα σχετικά στοιχεία.
Το πρόγραμμα συντονίζεται από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με συνεργάτες από Ολλανδία, Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Δανία, Σουηδία, Βέλγιο και Λιθουανία, που καλύπτουν όλες τις περιοχές της Ε.Ε. Είναι προφανές ότι σήμερα οι μετέχοντες της διατροφικής αλυσίδας έχουν διαμορφωμένες πρακτικές και συνήθειες που θα πρέπει να μελετηθούν και να αναλυθούν για να βρεθούν τρόποι αλλαγής της συμπεριφοράς προς τους στόχους των πολιτικών της Ε.Ε. Για παράδειγμα, σήμερα οι βιολογικές καλλιέργειες καλύπτουν το 8,5% της Ευρωπαϊκής Γεωργίας. Πρέπει να πειστούν οι αγρότες να αλλάξουν πρακτικές για να επιτευχθεί ο στόχος του 25% που έχει τεθεί. Εκτιμάται ότι στις χώρες της Ε.Ε., η Κ.Ε.Γ. ασκείται από 10-50% των αγροτών. Με σημαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα. Θα πρέπει τα ποσοστά αυτά να αυξηθούν. Οι απώλειες τροφίμων σε όλη την αλυσίδα εκτιμώνται στο 30%, ένα τεράστιο μέγεθος που πρέπει να μειωθεί. Στο τέλος της αλυσίδας ο καταναλωτής αρχίζει να ζητά προϊόντα που να γνωρίζει τον τρόπο παραγωγής τους. Θα πρέπει να βρεθούν δείκτες που να δείχνουν τον τρόπο παραγωγής του προϊόντος, ώστε να διευκολύνουν τις επιλογές τους προς την επιθυμητή κατεύθυνση.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Σύμφωνα με τα πιο πάνω οι στόχοι του προγράμματος είναι οι εξής:
Εμβάθυνση της κατανόησης των παραγόντων λήψης αποφάσεων που διευκολύνουν ή εμποδίζουν τη μετάβαση των συστημάτων αγρο-διατροφής προς βιώσιμες, παραγωγικές και έξυπνες για το κλίμα πρακτικές και συμπεριφορές. Στόχος η μελέτη της συμπεριφοράς όλων των παικτών της αλυσίδας διατροφής.
Να αναπτυχθούν δρόμοι μετασχηματισμού των σημερινών μεθόδων παραγωγής και οργάνωσης της αλυσίδας διατροφής σε βιώσιμα, παραγωγικά, έξυπνα για το κλίμα συστήματα μέσω βελτιωμένων γεωργικών συμβουλών και επιχειρηματικών στρατηγικών.
Να διαμορφωθούν και διαδοθούν ευρέως προτάσεις πολιτικής και καινοτόμες επιλογές πολιτικής για την προώθηση μεγάλης κλίμακας και μακροπρόθεσμης αλλαγής συμπεριφοράς των παικτών της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Να ενσωματώσει και επεκτείνει λύσεις μέσω ειδικών δραστηριοτήτων διάδοσης των αποτελεσμάτων με την οικοδόμηση ενός οικοσυστήματος σχετικών έργων, δικτύων και πρωτοβουλιών.
Ειδικότερα το πρόγραμμα θα κάνει μια ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης. Στόχος να αναλυθούν οι σημερινές απόψεις και συμπεριφορές των παικτών της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω ερωτηματολογίων που θα συμπληρωθούν και θα αναλυθούν. Με βάση τα στοιχεία αυτά θα σχεδιαστούν τα πειράματα (σε επίπεδο εργαστηρίου και αγρού) που θα εκτελεστούν, δηλαδή οι περιπτώσεις που θα μελετηθούν σε βάθος για να βγουν συμπεράσματα και να σχεδιαστούν πολιτικές που θα συμβάλλουν στην αλλαγή συμπεριφοράς προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης Κ.Ε.Γ. Είναι προφανές ότι στην Ε.Ε. έχουμε διαφορετικές μορφές γεωργικής παραγωγής, οργάνωσης των παραγωγών και της εμπορίας, αλλά και επίπεδο παραγωγών. Όλα αυτά θα πρέπει να αναλυθούν και πρέπει να βρεθούν πολιτικές που θα αλλάξουν τις συμπεριφορές των παικτών προς την κατεύθυνση ανάπτυξης μιας αειφορικής αλυσίδας αγροδιατροφής.