Η υποδειγματική οργάνωση του ΤΟΕΒ Ταυρωπού

Η αναλυτική Εκθεση πεπραγμένων και ο ρόλος της αξιολόγησης για την αναπτυξιακή πορεία του

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Έχω γράψει πολλές φορές για την ανάγκη αξιολόγησης των πάντων στη χώρα αν θέλουμε να πάμε μπροστά. Η αξιολόγηση ενισχύει αυτούς που δουλεύουν σωστά και τους βοηθά να βελτιώνονται συνεχώς, ενώ βοηθά τους υπόλοιπους να βρουν τα σημεία που δεν λειτουργούν σωστά και

να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους με συνολικό όφελος για τους ίδιους και τη χώρα. Είναι ενδιαφέρον ότι σε κάποιους χώρους, όπως στα ΑΕΙ, αυτό έγινε πραγματικότητα (χάρη στην υπουργό Παιδείας Γιαννάκου) και γίνεται σε τακτά διαστήματα. Στην Καθημερινή της 17ης-7-22 διάβασα μια συνέντευξη του καθηγητή του Χάρβαρντ κ. Αρβανίτη –Τσάκωνα, προέδρου του ΕΣΕΤΕΚ (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας) ότι μέχρι τον Αύγουστο θα έχει γίνει και η αξιολόγηση των Ερευνητικών Κέντρων της χώρας. Βέβαια άλλες αξιολογήσεις μάλλον ξεχάστηκαν όπως των μελών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά και των δημόσιων υπαλλήλων. Ο Υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε έναν κώδικα δεοντολογίας. Είναι υποκατάστατο της αξιολόγησης; Δεν το κατάλαβα. Γενιά, ένα βήμα μπροστά και δύο πίσω.
Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις. Πριν λίγες μέρες είχα τη χαρά να επισκεφτώ τον ΤΟΕΒ Ταυρωπού στα γραφεία του στην Καρδίτσα. Με έκπληξη είδα την έκθεση πεπραγμένων που η διοίκηση του οργανισμού κατέθεσε στη Γ.Σ. του 2022. Ένας τόμος 134 σελίδων (με επιπλέον παραρτήματα με την ανάλυση των οικονομικών στοιχείων) που έχει μια ανάλυση όλης της δράσης του Οργανισμού τον προηγούμενο χρόνο. Οι δραστηριότητες και τα αποτελέσματα της διαχείρισης του οργανισμού είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά και θέλω να σας τα παρουσιάσω ως ένα υπόδειγμα οργάνωσης αγροτικού οργανισμού.
Πρώτο στοιχείο που με εντυπωσίασε είναι η κατανομή της χρήσης των χωραφιών του Οργανισμού εκτάσεως πείρου 115.000 στρεμμάτων. Το 18,5% το 2020 και το 17% το 2021 είναι στην αγρανάπαυση! Εκπληκτικό! Όταν σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν καλύπτουν τις στοιχειώδεις διατροφικές ανάγκες τους, σε μια περιοχή με καλής ποιότητας και φθηνό επιφανειακό νερό σχεδόν το 1/5 δεν καλλιεργείται! Αυτό είναι στον κανονισμό της ΕΕ για το «πρασίνισμα» και τη προστασία του περιβάλλοντος. Μου φαίνεται υπερβολικό! Ρωτώντας κατάλαβα ότι αυτό μπορεί να αποφευχθεί αν έχουμε 5% των εκτάσεων με ψυχανθή. Μια πολιτική που ακολουθούν οι αγρότες της Λάρισας και το αποφεύγουν. Μου φαίνεται πολύ λογικότερο.
Καλλιέργειες: κυρίως βαμβάκι και καλαμπόκι 55% , χειμερινά σιτηρά 14%, ψυχανθή 8%, Αμπέλια 120 στρ., δένδρα 537 στρ. και διάφορα άλλα 550 στρ. Σχεδόν 1,5% καλλιέργειες υψηλής αξίας. Λίγο απογοητευτικό για μια χώρα με το κλίμα μας και με τις αγορές της Ευρώπης ανοιχτές για τα οπωροκηπευτικά μας.
Εντυπωσιακά είναι τα οικονομικά αποτελέσματα του ΤΟΕΒ. Ο Οργανισμός φαίνεται ότι καταφέρνει να εισπράττει το μεγαλύτερο μέρος των εισφορών των αγροτών. Βέβαια πάντα υπάρχουν και κάποιοι μη συνεπείς, αλλά φαίνεται να περιορίζονται. Ένα από τα σημαντικά έργα διαχείρισης του Οργανισμού είναι η παρακολούθηση της λειτουργίας του δικτύου με ηλεκτρονικά μέσα. Οι υδρονομείς εφοδιασμένοι με κινητά τηλέφωνα καταγράφουν άμεσα τα χωράφια που αρδεύονται με τις καλλιέργειές τους. Τα στοιχεία μεταφέρονται άμεσα στα γραφεία του Οργανισμού (διά μέσου του «σύννεφου») οπότε υπάρχει πλήρης έλεγχος και διασταύρωση στοιχείων. Αυτό αποτρέπει οποιαδήποτε πελατειακή σχέση που μπορεί να αναπτυχθεί. Σημειώνω ότι ένα σοβαρό πρόβλημα των ΤΟΕΒ είναι η δυσκολία σύνδεσης των καλλιεργητών με τα χωράφια. Ο Οργανισμός γνωρίζει τους ιδιοκτήτες, αλλά όχι αυτούς που τα καλλιεργούν που πρέπει να πληρώσουν και τα τέλη. Πάγιο αίτημα των ΤΟΕΒ να τους επιτρέπεται η χρήση των δεδομένων του ΟΠΕΚΕΠΕ που θα τους έλυνε το πρόβλημα. Υποθέτω ότι κάποια επιτροπή προσωπικών δεδομένων ή η συνήθης ελληνική γραφειοκρατία δεν θα το επιτρέπει. Φαντάζομαι θα μπορεί να βρεθεί μια λύση για να βοηθήσει τη σωστή λειτουργία των Οργανισμών.
Ο Οργανισμός παρουσιάζει σημαντικά θετικά αποτελέσματα, κάτι που του επιτρέπει από τη μια πλευρά να έχει σημαντικό αποθεματικό ύψους πάνω από 400.000 €, ενώ κάθε χρόνο επενδύει σε εξοπλισμό για τη συντήρηση του δικτύου του. Το 2021 αγοράστηκαν ένας εκσκαφέας και ένα drone, ενώ το 2020 ένα γκρέιντερ (ισοπέδωσης γαιών) για να στρώνει το οδικό δίκτυο της περιοχής ελέγχου του και παλαιότερα μηχανήματα καθαρισμού χόρτων κ.λπ. Επιπλέον δόθηκαν χρήματα για την εκπόνηση της μελέτης του δικτύου κλειστών αγωγών που θα αποτελέσει τη βάση του νέου έργου – υποδείγματος για τη χώρα καλής διαχείρισης και εξοικονόμησης νερού. Σημειώστε ότι με δικά του έξοδα ο Οργανισμός έκανε μια τεράστια μελέτη του έργου και χάρη σε αυτή θα είναι το πρώτο έργο ΣΔΙΤ που θα προκηρυχθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Μια άλλη σημαντική επιτυχία για τον Οργανισμό.
Καταλήγοντας θέλω να εκφράσω την άποψη ότι είναι δυνατή η σωστή οργάνωση και διαχείριση αγροτικών οργανισμών και συνεταιρισμών. Κρίσιμα στοιχεία είναι αρχικά το μέγεθος του Οργανισμού. Οι μεγάλοι οργανισμοί έχουν δυνατότητα να πληρώσουν επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για να κάνουν και σωστή οργάνωση. Θα πρέπει να φύγουμε από τη λογική του Προέδρου που ταυτόχρονα είναι και διευθυντής και επιστήμονας και λογιστής και όλα τα άλλα. Το διοικητικό συμβούλιο να ορίζει του στόχους και να ελέγχει την υλοποίηση από το προσωπικό, αξιολογώντας τις επιδόσεις του. Έτσι θα κάνουμε οργανώσεις αγροτών ζωντανές, ικανές να βοηθήσουν πραγματικά τα μέλη τους τόσο με βελτίωση καλλιεργητικών πρακτικών (κοινή χρήση εξοπλισμού, ευφυής γεωργία) όσο και στην εμπορία των προϊόντων του ώστε να προοδεύσουν τα μέλη τους και η χώρα.